Staerkebuch
Opis dokumentu
Książka stanów dziennych była prowadzona przez więźniów-pisarzy w głównej izbie pisarskiej (Häftlingsschreibstube), mieszczącej się na parterze bloku 24 w obozie macierzystym. Po każdym apelu obozowym – rano, wieczorem, w początkowym okresie także w południe – pisarze odnotowywali w tym dokumencie ogólną liczbę więźniów. Wszyscy zmarli, przeniesieni, zwolnieni i zbiegli w danym dniu więźniowie byli w niej wymienieni indywidualnie z podaniem podstawowych informacji o każdym. W różnych okresach czasu Książkę stanów dziennych prowadziło kilku pisarzy: Józef Dziura (nr 1148), Jan Dziopek (nr 5636), Jan Olszowski (nr 6157), Roman Frankiewicz (nr 9430), Leopold Paździora (nr 39232), Stefan Ajdukiewicz (numeru nie ustalono). Dokument ten składał się z kilku tomów. Zachowały się dwa oryginalne tomy, które przechowywane są w Archiwum Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau. Obydwa oprawione są w twarde oprawy koloru zielonego, z naklejkami na okładce, informującymi o zawartości książek. Kartki w książkach są w linie, formatu A4. Wpisy dokonane są czarnym i czerwonym atramentem. Strony dokumentu są ponumerowane: w tomie I od 1 do 562; w tomie II od 1 do 384. Do poszczególnych rubryk wpisywano następujące informacje o więźniu: liczbę porządkową, kategorię więźnia (Haftart), numer więźniarski, nazwisko i imię. W niektórych przypadkach podawano zawód. Każde rozpoczęcie nowego wpisu zaczynało się od słowa „Stärke”. Obok tytułu, pisarz odnotowywał ilość żyjących więźniów-mężczyzn przebywających aktualnie w obozie macierzystym oraz w obozie męskim w Birkenau. Następnie wymieniał nazwiska i imiona zmarłych więźniów, których wpisywał na podstawie meldunków o zgonie (Totenmeldung), sporządzanych przez szpital obozowy. Wśród tej grupy byli także więźniowie uśmierceni zastrzykiem fenolu, rozstrzelani pod Ścianą Śmierci oraz zmarli śmiercią głodową w bunkrze. Jeśli były duże egzekucje, to zmarłych rozpisywano na kilka dni. W dalszej kolejności pisarz odnotował przeniesionych. Jednak w wielu przypadkach wpis o przeniesieniu nie jest równoznaczny z faktem przeniesienia więźnia do innego obozu lub do więzienia. Zdarzało się, że „przeniesionych” wywożono do wyznaczonej miejscowości w celu wykonania wyroku. Następnie pisarz wymieniał zwolnionych z obozu. Każdorazowe zwolnienie odnotowywał na podstawie polecenia kierownika obozu, który decyzje o zwolnieniu otrzymywał z obozowego oddziału politycznego. Na końcu wpisywał uciekinierów z KL Auschwitz. Przy czym zbiegłych odpisywał ze stanu obozu dopiero po trzech dniach.
Czas powstania
Zachowane dwa tomy Książki stanów dziennych obejmują okres od 19.01.1942 do 17.06.1942 roku – tom I oraz od 17.06.1942 do 19.08.1942 roku – tom II.
Historia zachowania dokumentu
Podczas akcji palenia dokumentów przez władze obozowe w styczniu 1945 roku Książka stanów dziennych została ukryta w głównej izbie pisarskiej przez Erwina Olszówkę (nr 1141). W dniu 10.06.1961 roku Główna Komisja Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce przekazała obydwa tomy Książki stanów dziennych do Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu.
Baza danych: „Stärke”
Na podstawie zachowanych dwóch Ksiąg stanów dziennych została sporządzona baza „Stärke”, która zawiera 26200 rekordów osobowych więźniów, którzy stracili życie lub opuścili obóz w wyniku ucieczki, zwolnienia lub przeniesienia w okresie od 19.01.1942 do 19.08.1942 roku. Ujednolicona baza danych została włączona do Centralnego Rejestru Więźniów prowadzonego przez Repozytorium Cyfrowe Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau.
Opracowała Małgorzata J. Hałat
