Rozmiar czcionki:

MIEJSCE PAMIĘCI I MUZEUM AUSCHWITZ-BIRKENAU BYŁY NIEMIECKI NAZISTOWSKI
OBÓZ KONCENTRACYJNY I ZAGŁADY

Raisko

Budynek wchodzący w skład Hygiene Institut (1968)
Budynek wchodzący w...
Budynek podobozu Rajsko (1993)
Budynek podobozu...

Podobóz utworzony na terenie wsi Rajsko (niem. Raisko), której większość mieszkańców wysiedlono wiosną 1941 r. Opuszczone zabudowania częściowo wyburzono, a pola uprawne przejęto na potrzeby obozowego gospodarstwa rolnego. Początkowo wszelkie prace wykonywali więźniowie, a od 1942 r. również więźniarki, dochodzący z Auschwitz I i Birkenau. Od czerwca 1943 r. więźniarki zostały na stałe osadzone w podobozie i zatrudnione w dwóch komandach: ogrodnictwo i hodowla roślin. W pierwszym z nich uprawiały w szklarniach warzywa na potrzeby SS , hodowały kwiaty, a także uprawiały pobliskie pola. Ponadto przy komandzie ogrodniczym działał punkt sprzedaży, w którym esesmani, członkowie ich rodzin oraz pracownicy cywilni mogli kupować warzywa, owoce i kwiaty. Więźniarki drugiego komanda pracowały w stacji doświadczalnej, gdzie do ich najważniejszych zadań należało przeszczepienie na grunt europejski rośliny, pochodzącej z Azji, o nazwie kog sagiz, której korzeń zawierał substancję kauczukową, a następnie uzyskanie odmiany o możliwie największej zawartości tej substancji. Pozyskany tą drogą kauczuk miał służyć do produkcji gumy. Łączny stan obu komand wynosił od 250 kobiet w czerwcu 1943 r. do 320 w lipcu następnego roku. Wśród więźniarek, zwłaszcza w początkowym okresie, przeważały Polki, oprócz nich były tam również Żydówki, a także Rosjanki, Francuzki, Jugosłowianki i Niemki. Wiele więźniarek posiadało wyższe wykształcenie w zakresie biologii, chemii czy agronomii. Prócz nich zatrudnieni byli również pracownicy cywilni – naukowcy, głównie z Rosji. W podobozie znajdowało się pięć ogrodzonych baraków: w dwóch mieszkały więźniarki, w pozostałych mieściły się pracownia, w której gotowano kog sagiz i pozyskiwano kauczuk, kuchnia oraz umywalnia i ubikacje. W sąsiedztwie podobozu znajdowały się szklarnie, laboratorium oraz pola doświadczalne i uprawne. Oprócz stałych grup roboczych w Raisko zatrudnieni byli również więźniowie z komand dochodzących: prowadzili oni magazyn narzędzi, wykonywali konserwację urządzeń, a także prace budowlane. Ze względu na konieczność utrzymania czystości i precyzję prowadzonych badań, warunki w podobozie były znacznie lepsze niż w Birkenau. Więźniarki mieszkały w ogrzewanych barakach, spały w łóżkach z pościelą, myły się w ciepłej wodzie, chodziły w czystych ubraniach, lepiej się odżywiały. Z drugiej strony były często kontrolowane i np. za posiadanie niedozwolonych przedmiotów z Kanady karane chłostą, dodatkową pracą lub osadzeniem w karnej kompanii. Podobóz podlegał kierownikowi gospodarstw rolnych w KL Auschwitz SS‑Obersturmbannführerowi dr. Joachimowi Caeserowi, pracami komanda ogrodniczego kierował SS‑Rottenführer Hermann Grell, natomiast komanda hodowli roślin SS‑Obersturmführer dr Heinz Schattenberg. Kierowniczkami podobozu były Aufseherinnen SS , m.in. Florentine Cichon, Johanna Bormann, Elizabeth Hasse, Annelise Franz. Podobóz został zlikwidowany 18 stycznia 1945 r., a więźniarki zmuszone do Marszu Śmierci w kierunku Wodzisławia Śląskiego, skąd przewieziono je pociągiem do obozu Ravensbrück.

Źródło:  Auschwitz od A do Z. Ilustrowana historia obozu