Birkenau
Zaplanowany pierwotnie jako obóz dla sowieckich jeńców wojennych, ostatecznie jednak stał się obozem koncentracyjnym dla więźniów różnych narodowości i ośrodkiem zagłady Żydów w ramach tzw. ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej. Jego budowę rozpoczęto w październiku 1941 r., w miejscu oddalonym o kilkaset metrów od wysiedlonej i w większości zburzonej wsi Brzezinka i w odległości trzech kilometrów od Auschwitz I. Pierwotnie miał pomieścić 97 tys., następnie 125 tys., 150 tys., aż wreszcie 200 tys. więźniów. Zamierzenia te zostały zrealizowane tylko częściowo i do wiosny 1944 r. powstały trzy z czterech projektowanych tzw. odcinków budowlanych (Bauabschnitte). W pierwszym z nich (BIb) w poł. marca 1942 r. umieszczono mężczyzn, a na początku sierpnia kobiety (BIa). Drugi odcinek (BII ) składał się z siedmiu części oddawanych do użytku sukcesywnie od marca 1943 r.: obóz dla Romów (Zigeunerlager, BII e), następnie w lipcu obozy męski (BII d) i szpitalny (BII f), w sierpniu obóz kwarantanny dla mężczyzn (BII a), we wrześniu obóz rodzinny dla Żydów przywiezionych z getta w Theresienstadt (BII b) i w grudniu kompleks baraków magazynowych, w których przechowywano mienie zagrabione zamordowanym w komorach gazowych Żydów (BII g – tzw. Kanada). W 1944 r. kobiety z transportów Żydów z Węgier umieszczono w dwóch kolejnych obozach Birkenau: BII c i nieukończonym jeszcze BII , tzw. Meksyku. Więźniowie obozów Birkenau przebywali w 30 barakach murowanych i ok. 250 barakach drewnianych różnych typów (głównie polowych stajni wojskowych z prefabrykowanych elementów drewnianych). Ogółem w drugiej poł. sierpnia 1944 r. zarejestrowanych w nich było łącznie 19 424 więźniów (w tym 11 170 Żydów, 5 736 Polaków i 2 518 więźniów innych narodowości), 39 234 więźniarek (26 734 Żydówek, 7 300 Polek i 5 200 więźniarek innych narodowości) oraz ok. 30 tys. Żydów i Żydówek, głównie węgierskich, nie wciągniętych do ewidencji (Durchgangsjuden).