Monowitz
Podobóz, a od listopada 1943 r. obóz koncentracyjny, któremu podlegały wszystkie „przemysłowe” podobozy istniejące w ramach kompleksu Auschwitz. Utworzony został na terenie wysiedlonej i zburzonej polskiej wsi Monowice, w miejscu przewidzianym wcześniej dla jednego z dziesięciu obozów barakowych, projektowanych dla robotników przymusowych IG Farben. Pierwszych ok. 2 tys. więźniów przeniesiono do niego z końcem października 1942 r., po czym stan obozu uzupełniano do: 6 tys. w 1943 r. i niemal 11 tys. późnym latem 1944 r. Więźniowie mieszkali w 59 barakach drewnianych (oraz jednym z płyt betonowych), z których każdy wyposażony był w: 56 trójpoziomowych prycz, kilka stołów i taboretów oraz instalację centralnego ogrzewania. Pomimo lepszych nieco warunków niż w Birkenau i wydawania dodatkowych porcji obozowej zupy (wyżywienie), więźniowie Monowitz wskutek ciężkiej pracy szybko tracili siły i umierali lub padali ofiarą selekcji. Ogółem na placu budowy fabryki oraz w obozowym szpitalu zostało zamordowanych lub zmarło 1 670 więźniów, natomiast aż 11 tys. wysłano do Auschwitz i Birkenau, gdzie w większości zostali zgładzeni zastrzykami fenolu (szpilowanie) lub zabici w komorach gazowych. Komendantem obozu Auschwitz III‑Monowitz, w listopadzie 1944 r. przemianowanego na obóz Monowitz, przez cały okres jego istnienia był SS‑Hauptsturmführer Heinrich Schwarz. Miał on do dyspozycji ok. 440 esesmanów. W styczniu 1945 r. więźniów ewakuowano pieszo trasą do Gliwic, skąd wywieziono ich koleją do obozów Buchenwald i Mauthausen.
