Życie w obozie
Obóz koncentracyjny Auschwitz został utworzony w dawnych koszarach wojska polskiego w czerwcu 1940 r. Na jego potrzeby zaadaptowano 20 murowanych bloków, z których 6 było jednopiętrowych i 14 parterowych. W końcu 1940 r. więźniowie rozpoczęli nadbudowę pięter bloków parterowych, a w maju następnego roku budowę 8 nowych bloków. Prace te zostały zakończone w pierwszym półroczu 1942 r.
W ich wyniku powstał kompleks 28 piętrowych bloków, z których zdecydowana większość była wykorzystywana jako budynki mieszkalne dla więźniów. Z reguły na piętrze znajdowały się dwie duże sale, na parterze zaś kilka mniejszych pomieszczeń. Bloki po rozbudowie przeznaczone były dla około 700 więźniów, w praktyce jednak ich liczba dochodziła nawet do 1200.
W pierwszych kilkunastu miesiącach funkcjonowania obozu w izbach więźniarskich nie było łóżek, ani innych mebli. Więźniowie spali na siennikach rozkładanych na podłodze. Sienniki te rano, po pobudce, zbierali i układali w kącie każdej izby. Z powodu przepełnienia izb więźniowie mogli spać tylko na boku, poukładani w trzech rzędach. Od lutego 1941 r. umieszczano stopniowo w kolejnych blokach trzypiętrowe łóżka. Teoretycznie przeznaczone były dla trzech osób, faktycznie zaś spało na nich więcej więźniów. Oprócz łóżek w każdym bloku umieszczano również kilkanaście drewnianych szaf, kilka stołów i kilkadziesiąt stołków. Izby ogrzewane były piecami kaflowymi opalanymi węglem.
W pierwszych miesiącach funkcjonowania obozu więźniowie czerpali wodę z dwóch studni, a potrzeby fizjologiczne załatwiali w prowizorycznej, polowej latrynie. Po rozbudowie obozu, zwykle na parterze każdego budynku, znajdowały się ubikacje z 22 sedesami i pisuarami oraz umywalnie z rynnami odpływowymi, nad którymi zainstalowano 42 krany. Ponieważ ubikacje i umywalnie były wspólne dla więźniów mieszkających na parterze i piętrze, możliwość skorzystania z nich była mocno ograniczona.
Na terenie drugiej części obozu, Birkenau, dla więźniów zostały przeznaczone dwa rodzaje baraków: murowane i drewniane. Baraki murowane zostały wzniesione w najstarszej części obozu, na tzw. odcinku BI, którego budowę rozpoczęto jesienią 1941 r. We wnętrzu każdego z nich wymurowano 60 przegród, w których znajdowały się trzy poziomy do spania, tworzące 180 legowisk, tzw. buks, na których miało spać po czterech więźniów. Zatem każdy z tych baraków, według planów SS, miał pomieścić ponad 700 więźniów. Budynki te początkowo zamiast podłogi miały klepisko, z czasem zastąpione warstwą płasko ułożonych cegieł lub wylewką z cienkiej warstwy betonu. W zimie baraki nie były dogrzane. Zainstalowano w nich wprawdzie dwa żelazne piecyki, ale nie były one w stanie ogrzać całego dużego pomieszczenia. W barakach brakowało urządzeń sanitarnych. Dopiero w 1944 r. niewielką część każdego z nich adaptowano na umywalnie i ustępy. Początkowo nie miały one również oświetlenia elektrycznego.Baraki drewniane typu stajennego montowane były na odcinku BI, przede wszystkim jednak na odcinkach BII i BIII. W barakach tych nie było okien. Zamiast nich w górnej części, po obu stronach, znajdował się rząd świetlików. Przez prawie całą długość baraku ciągnął się przewód kominowy, który zimą służył do ogrzania pomieszczenia. Wnętrze baraku podzielone było na 18 przegród, które pierwotnie zaprojektowane zostały jako stanowiska dla 52 koni. Dwie przegrody przy wejściu zarezerwowane były dla więźniów funkcyjnych, w dwóch innych z tyłu baraku, ustawione były pojemniki na fekalia. W pozostałych przegrodach umieszczone były trzypiętrowe drewniane łóżka lub trójpoziomowe drewniane prycze, na których miało spać 15 więźniów, czyli łącznie ponad 400 więźniów w baraku.
W barakach murowanych więźniowie spali na słomie rozścielanej na deskach buks, w barakach drewnianych na łóżkach lub pryczach rozkładano papierowe sienniki wypchane tzw. wełną drzewną.
Podane liczby więźniów, którzy mieli przebywać w barakach, należy traktować orientacyjnie, gdyż faktycznie były one często znacznie większe. Zależały bowiem od wielkości i ilości transportów przywożonych do obozu w danym czasie.
Na odcinku BI przez pierwsze kilkanaście miesięcy woda była dostępna tylko w barakach kuchennych i więźniowie nie mogli z niej korzystać. Dlatego też, nie mogąc się umyć, przez długi czas chodzili brudni. Potrzeby fizjologiczne musieli załatwiać w nie osłoniętych latrynach polowych. Ponadto w barakach często panowała wilgoć, a ogromnym problemem dla więźniów były wszy i szczury. Nic więc dziwnego, że w tych warunkach często wybuchały epidemie chorób zakaźnych. Warunki sanitarne uległy pewnej poprawie w 1943 r., gdy w każdej części obozu zostały oddane do użytku łaźnie oraz urządzenia do dezynfekcji odzieży i bielizny. Jednakże ich liczba w stosunku do liczby więźniów powodowała, że możliwość korzystania z nich była ograniczona. Przykładowo na odcinku BI na 62 baraki mieszkalne przypadały 4 baraki umywalnie (90 kranów w baraku), 4 baraki klozetowe (kanał przykryty betonową pokrywą z 58 otworami-sedesami) i 2 baraki, w których mieściły się ustępy i umywalnie. Również możliwość korzystania z łaźni była dla więźniów ograniczona. Poza tym przed kąpielą musieli rozebrać się w swoim baraku i – bez względu na warunki pogodowe – nago przejść do budynku łaźni. Dla wielu więźniów kończyło się to chorobą i śmiercią.