Zugangsliste
Opis dokumentu
Jednym z fragmentarycznie zachowanych dokumentów przechowywanych w Archiwum Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau są Listy nowo przybyłych (Zugangslisten), które zawierają podstawowe dane personalne więźniów zarejestrowanych w KL Auschwitz. Jedna Lista zawiera nazwiska więźniów przywiezionych w jednym transporcie. Podstawą do zrobienia takiego wykazu nowo przybyłych były arkusze personalne (Häftlingspersonalbogen) więźniów, wypełniane podczas ich przyjęcia do obozu i ułożone według numerów obozowych. Listy nowo przybyłych pisano w 12-14 kopiach. Jeden egzemplarz każdej listy przechowywano w zamkniętej szafie w biurze przyjęć, natomiast resztę przekazywano do wszystkich oddziałów administracji obozu. Na ich podstawie sporządzano inne dokumenty, w których odnotowano wszystko to co działo się z więźniem od chwili przekroczenia przez niego bramy obozu, aż do końca jego pobytu w obozie. Nikt poza oddziałem politycznym nie miał prawa dokonywać jakichkolwiek zmian, np. w pisowni nazwisk. Listy te były pisane przez więźniów zatrudnionych w biurze przyjęć (Aufnahmebüro), oddziału politycznego (Politische Abteilung). Początkowo biuro przyjęć mieściło się w bloku 1 w Auschiwtz I, potem w drewnianym baraku, na miejscu bloku administracyjnego. Następnie przeniesiono je do wartowni (Blockführerstube), usytuowanej obok bramy z napisem Arbeit macht frei. Kierownikiem biura przyjęć byli kolejno: SS-Oberscharführer Wilhelm Edmund Clausen, SS-Oberscharführer Hans Stark oraz SS-Oberscharführer Josef Houstek. Przy tworzeniu List nowo przybyłych pracowało w różnym okresie czasu kilkunastu więźniów, m. in.: Kazimierz Smoleń (nr 1327), Karol Bock (nr 486), Otto Szubert (nr 7595) Jan Trembaczowski (nr 9504), Erwin Bartel (nr 17044).
Listy nowo przybyłych pisane są według kolejności wydanych numerów. Oprócz numerów więźniarskich („Häftl. Nr.” – Häftlingsnummer), zawierają nazwisko i imię („Zu- und Vorname”), datę („Geb. Dat.” – Geburtsdatum) i miejsce urodzenia („Geg. Ort.” – Geburtsort), zawód („Beruf”), narodowość i kategorię, do której więzień został zaliczony w obozie. Przy czym zawody wpisywano według tego, co podali sami więźniowie. W nagłówku nad listą nazwisk wpisywano datę przybycia transportu i nazwę placówki, która dostarczyła więźniów do obozu. Pod wykazem więźniów swój podpis składał kierownik oddziału politycznego lub szef biura przyjęć. Listy nowo przybyłych były pisane maszynowo w języku niemieckim na luźnych kartkach formatu A4.
Czas powstania
Szczątkowo zachowane Listy nowo przybyłych zawierają informacje dotyczące więźniów, przywiezionych do obozu Auschwitz-Birkenau w okresie od 7.01.1941 do 22.12.1941 roku. Podczas rejestracji oznaczono ich numerami od 8235 do 25015. Takie wykazy nowo przybyłych były sporządzane w obozie zarówno dla mężczyzn jak i dla kobiet.
Historia zachowania dokumentu
We wrześniu 1944 roku więźniowie zatrudnieni w biurze przyjęć obozowego gestapo potajemnie sporządzili odpisy z List nowo przybyłych. Z obozu wyniósł je więzień Reinhold Puchała (nr 1172), który pracował wówczas przy budowie baraków w Kochłowicach, koło Katowic. Podczas wyjazdu do pracy odpisy przekazał swojej siostrze. Siostra Puchały kopie List nowo przybyłych doręczyła matce Kazimierza Smolenia – Helenie Smoleń, która ukryła je. Po wojnie w obecności przedstawiciela Krakowskiej Okręgowej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich, przekazała Tadeuszowi Wąsowiczowi.
Baza danych: „Zugang”
Na podstawie szczątkowo zachowanych List nowo przybyłych w latach 90-tych została sporządzona baza „Zugang”, która zawiera 16 680 rekordów osobowych. Ujednolicona baza została włączona do Centralnego Rejestru Więźniów prowadzonego przez Repozytorium Cyfrowe Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau. W roku 2013 Listy nowo przybyłych zostały zeskanowane.
Opracowała Małgorzata J. Hałat
