Zadanie 8

Konserwacja waliz i tałesów oraz konserwacja i skanowanie dokumentów archiwalnych.

Realizacja 2012

Przedmiotem zadania „Konserwacja waliz i tałesów oraz konserwacja i skanowanie dokumentów archiwalnych” są prace konserwatorskie mające na celu spowolnienie procesów degradacji zachodzących w dokumentach oraz przedmiotach, które są wymownym świadectwem tragicznej historii KL Auschwitz.

Na rok 2012 zaplanowano cztery zadania:

• konserwację 35-40 waliz,
• konserwację 3-5 Ksiąg Zgonów z roku 1943,
• odkwaszanie 26 Ksiąg Zgonów z 1942 roku,
• digitalizację 25-31 Ksiąg Zgonów.

W 2012 roku zakonserwowano 40 waliz. W trakcie konserwacji walizy były dezynfekowane, oczyszczane, tak by nie naruszyć nawarstwień historycznych, powstałych w czasach działalności obozu, więc uznanych za oryginalne. Wtórne powłoki ochronne zostały usunięte, a nowe nałożone tam, gdzie były całkowicie niezbędne, aby maksymalnie spowolnić procesy niszczące stale zachodzące we wszystkich elementach obiektów.

Księgi Zgonów „Sterbebücher von Auschwitz”, przechowywane w archiwum muzealnym, zawierają akty zgonów prawie 69 tysięcy więźniów.
Księgi z roku 1943 znajdowały się w stanie zachowania, który uniemożliwiał korzystanie z nich. Wartość pH papieru znajdowała się na poziomie 4,5-5. Tak silne zakwaszenie wymagało szybkiego podjęcia prac konserwatorskich.

Pełna konserwacja tych ksiąg obejmowała:

• wykonanie dokumentacji opisowej stanu zachowania przed konserwacją;
• oczyszczenie mechaniczne;
• zbadanie odporności mediów pisarskich na wodę;
• zabezpieczenie mediów pisarskich;
• kąpiel i odkwaszenie papieru;
• uzupełnienie ubytków;
• wzmocnienie strukturalne papieru;
• wyprasowanie kart;
• złożenie kart w składki;
• zszycie kart w blok;
• wykonanie oprawy i zawieszenie w niej bloku;
• wykonanie pudeł ochronnych z tektury bezkwasowej;
• wykonanie końcowej dokumentacji opisowej i fotograficznej.

Do końca 2012 roku przeprowadzono pełną konserwację ksiąg 1-5 z 1943 roku, zawierających łącznie ponad 3000 kart.
Księgi z 1942 roku przeszły w latach 1995-99 prace konserwatorskie. Mimo to były najbardziej zakwaszonym zbiorem archiwaliów przechowywanych w PMA-B. Wartość pH papieru wynosząca 3,1-5 wymusiła podjęcie decyzji o bezzwłocznym przeprowadzeniu procesu odkwaszania. W 2012 roku odkwaszono wszystkie, z zaplanowanych na ten rok, 26 ksiąg.
Wszystkie księgi poddane procesom konserwatorskim – te po pełnej konserwacji oraz po procesie odkwaszania, zostały w roku 2012 zdigitalizowane.
Dodatkowo w tym roku udało się odkwasić trzy księgi zawierające dokumenty związane z SS-Hygiene Instytut, będące częścią planów na 2013 rok.

Realizacja 2013

Konserwacja archiwaliów.

Celem konserwacji jest spowolnienie procesów zachodzących w dokumentach oraz przedmiotach będących świadectwem tragicznej historii KL Auschwitz. Wspomniane archiwalia to Księgi Zgonów „Sterbebücher von Auschwitz”, które były w złym stanie zachowania. Okładki, które były oderwane od bloków nie spełniały swej funkcji ochronnej. Z rozszytych bloków książek wypadały karty, narażając je na liczne zniszczenia mechaniczne. Również zbyt niska wartość pH papieru kwalifikowała obiekty do przystąpienia do prac konserwatorskich. W ramach podjętych prac przy każdej z ksiąg wykonano dokumentację opisową i fotograficzną, mechanicznie oczyszczono karty i okładkę, zbadano odporność mediów pisarskich na wodę, po czym zabezpieczono środkiem utrwalającym. Karty wykąpano, odkwaszono, uzupełniono w nich ubytki, wzmocniono strukturalnie i wyprasowano. Tuż po ponownym złożeniu kart w składki, wszystkie karty zdigitalizowano. Po digitalizacji ponownie uszyto książkę. Okładkę również oczyszczono, wykąpano, odkwaszono, wzmocniono strukturalnie, wyprasowano, a następnie zawieszono w niej blok książki. Po skończonych pracach wykonano pudełko ochronne. W tym roku udało się przeprowadzić pełną konserwację 10 Ksiąg Zgonów.

W ramach tego zespołu dokumentów w tym roku zdigitalizowano 10 Ksiąg Zgonów oraz odkwaszono 3 Księgi Zgonów, które w latach 1995-99 przeszły prace konserwatorskie. Proces odkwaszania podjęto ze względu na bardzo niską wartość pH pomimo wspomnianych prac konserwatorskich. Natomiast digitalizacja pozwoli na ochronę oryginalnych dokumentów przed zniszczeniami mechanicznymi, na jakie są narażone w trakcie udostępniania ich osobom zainteresowanym.

Przeprowadzono również digitalizację i odkwaszanie kilkunastu zespołów dokumentów lub ich części, objętych programem prac na rok 2013 Są to następujące zespoły dokumentów:

• SS-HygieneInstitutHauptbuch
• Książki inwentarzowe w KL Auschwitz
• Książki bloku 20
• Książki szpitala bloku
• Książka numerowa
• Pamiętnik Grzesiewskiej
• Karty oporządzeń wojskowych dla SS
• Różne akta oddziału administracji, wpływy bieżące
• Dokumenty Zentralbauleitung

W przypadku dokumentów Zentalbauleitung rozszerzono dodatkowo zakres prac konserwatorskich o oczyszczanie z zabrudzeń powierzchni papieru oraz podklejanie przedarć planów.

Konserwacja tałesów.

Przedmiotem zadania zostały objęte także tałesy, znajdujące się na wystawie głównej Muzeum. Zakurzone, zdeformowane, z licznymi nieestetycznymi i szkodzącymi im reperacjami zostały zakwalifikowane do przeprowadzenia konserwacji. Konserwacja 12 tałesów miała charakter konserwacji zachowawczej. Zakładała ona oczyszczenie tkaniny z luźnych i niehistorycznych zabrudzeń, zabezpieczenie nadwyrężonej tkaniny przed dalszymi zniszczeniami, ewentualne usunięcie nieoryginalnych, powstałych po 1945 roku reperacji, przy jednoczesnym zachowaniu świadectwa historii KL Auschwitz. Celem zadania było również ponowne przygotowanie obiektów do ekspozycji. Prace te zostały powierzone zewnętrznemu wykonawcy w czerwcu 2013 roku wyłonionemu w ramach przetargu. Prace konserwatorskie zostały podzielone na 2 etapy. Każdy etap obejmował konserwację 6 tałesów. Tałesy z pierwszego etapu zostały oddane po konserwacji początkiem października 2013 roku, a z drugiego etapu w grudniu.

Realizacja 2014

Od stycznie 2014 wykonano pełną konserwację pięciu Ksiąg Zgonów, tym samym kończąc prace konserwatorskie nad wspomnianym zespołem. Były to kompleksowe prace polegające na oczyszczeniu wszystkich elementów ksiąg, wykąpaniu w wodzie i odkwaszeniu po wcześniejszym utrwaleniu mediów pisarskich, uzupełnieniu ubytków dobraną kolorystycznie masą papierową, zszyciu bloku księgi i zawieszeniu go w sklejonej okładce. Wszystkie prace przeprowadzono z dużą ostrożnością, by zachować historyczny charakter obiektów.
Przeprowadzono również pełną konserwację Księgi Zgonów KL Auschwitz III, pięciu Książek Rentgena oraz 191 listów frachtowych. Dokumenty oczyszczono powierzchniowo, tak by nie zatrzeć ich historii, zabezpieczono przedarcia w papierze bibułką japońską, odkwaszono papier. Część dokumentów nawilżono i wyprasowano.
Odkwaszono również ponad 4 tysiące dokumentów. Były miedzy nimi Akta personalne SS-manów, Krafthahrzeug Anforderung, Karty chorobowe więźniów, Akta personalne więźniów oraz dokumenty i plany zespołu Zentralbauleitung.
Wszystkie obiekty po przeprowadzonych pracach zeskanowano oraz przepakowano do nowych opakowań ochronnych wykonanych z bezpiecznych dla dokumentów materiałów.

Realizacja 2015

W okresie od stycznia do października 2015 roku przeprowadzono pełną konserwację następujących archiwaliów:

- książki Rentgena – 8 tomów – 19 książek

- książki stacji dentystycznej – 2 książki

- książka ambulatorium dentystycznego – 1 księga

Wymienione archiwalia przeszły kompleksowe prace konserwatorskie polegające na oczyszczeniu papieru, badaniu mediów pisarskich pod względem odporności na wodę, oczyszczenie części kart w kąpieli wodnej, uzupełnienie ubytków masą papierową i sklejenie przedarć, odkwaszenie i wyprasowanie papieru.

W okresie tym przeprowadzono również ograniczone prace konserwatorskie przy  poniższych dokumentach:

- Pisma i telegramy w sprawie zatrudnienia więźniów – 165 kart,

- Kartoteka zmarłych KL Mauthausen,

- Fahrbereitschaft – karty materiałowe,

- Bescheinigung – kopiały,

- Księga inwentarzowa.

Archiwalia zostały oczyszczone z powierzchniowego kurzu. Przedarcia w papierze dokumentów zostały sklejone. Papier został odkwaszony.

Wszystkie archiwalia otrzymały nowe opakowania ochronne. Zostały również zdigitalizowane.

UWAGA! Wyłączną odpowiedzialność za publikację ponosi autor. Komisja Europejska nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie w jakikolwiek sposób informacji zawartych w niniejszej publikacji.