1945-1959

grudzień 1945

• na posiedzeniu Krajowej Rady Narodowej były więzień Auschwitz, Alfred Fiderkiewicz składa projekt ustawy o powołaniu Muzeum na terenach byłego obozu.

luty 1946

• Prezydium Rady Ministrów zleca Ministerstwu Kultury i Sztuki zabezpieczenie i zorganizowanie stałej ochrony terenów byłego KL Auschwitz-Birkenau.

czerwiec 1947

• otwarcie stałej ekspozycji na terenie b. obozu Auschwitz I a tym samym Muzeum w Oświęcimiu — Brzezince.

1947

• ustawa Sejmu o powołaniu Państwowego Muzeum Oświęcim-Brzezinka.

lata 1947-1955

• ogólnopolska dyskusja dotycząca tworzącego się Muzeum i jego zakresu terytorialnego.

1948

• utworzenie w Krakowie działu dokumentacji przy Okręgowej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce.

1950

• nadanie Muzeum statutu
• poszerzenie wystawy ogólnej

1952

• odnalezienie na terenie byłego KL Birkenau zapisków więźnia Sonderkommando o niezidentyfikowanym nazwisku.

1955

• otwarcie nowej ekspozycji stałej na terenie Auschwitz I.
• odsłonięcie na terenie byłego KL Birkenau pomnika-urny.

1957

• zatwierdzenie przez Sejm na mocy ustawy granic Muzeum;
• dotychczasowy dział dokumentacji przy Okręgowej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Krakowie zostaje przeniesiony do Oświęcimia i przekształcony w Dział Archiwum;
• wydanie pierwszego numeru z wydawanej od tego momentu serii "Zeszytów Oświęcimskich" oraz "Hefte von Auschwitz".

1959

• jury przyjęło jeden z projektów na pomnik w byłym KL Birkenau, które wpłynęły na międzynarodowy konkurs. Nie został on jednak zrealizowany ze względu na sprzeczności z ustawą z 2 lipca 1947 o nienaruszalności terenu obozowego.