Muzeum w datach

Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau zostało utworzone staraniem byłych więźniów, co formalnie potwierdziła ustawa polskiego sejmu z 2 lipca 1947 r. o upamiętnieniu „męczeństwa Narodu Polskiego i innych Narodów”. Miejsce Pamięci obejmuje obszar dwóch zachowanych części obozu Auschwitz I i Auschwitz II-Birkenau, w sumie 191 hektarów, z czego na Auschwitz I przypada 20 ha, a na Auschwitz II Birkenau 171 ha. W granicach Muzeum znajdują się poobozowe obiekty i ruiny, włącznie z ruinami komór gazowych i krematoriów, kilkanaście kilometrów obozowego ogrodzenia i dróg wewnętrznych oraz rampa kolejowa (w Birkenau).

Strefa ochronna

W 1962 roku wyznaczona została strefa ochronna dla terenów muzealnych w Brzezince, a w 1977 roku strefa taka została ustalona dla terenów muzealnych w Oświęcimiu. Obie strefy zostały zaktualizowane w 1999 roku na mocy sejmowej ustawy o ochronie terenów byłych hitlerowskich obozów zagłady. Głównym założeniem przy wyznaczaniu stref ochronnych było zachowanie autentycznego kontekstu Miejsca Pamięci i zapewnienie mu niezbędnej ochrony.

UNESCO

W 1979 r. tereny byłego KL Auschwitz-Birkenau wpisane zostały do międzynarodowego rejestru dóbr dziedzictwa światowego UNESCO.

Wystawy

W 1947 roku na terenie byłego KL Auschwitz I w kilku poobozowych blokach otwarta została pierwsza wystawa — rozbudowana w 1950 roku — przedstawiająca historię zagłady oraz warunki egzystencji więźniów obozu. W 1955 roku nastąpiło otwarcie nowej wystawy, która z pewnymi zmianami przetrwała do czasów obecnych.

W części poobozowych bloków od 1960 roku umieszczano tzw. "wystawy narodowe" tworzone z inicjatywy byłych więźniów z różnych krajów, zrzeszonych w Międzynarodowym Komitecie Oświęcimskim. Przedstawiały one przede wszystkim los obywateli tych państw, z których naziści kierowali do KL Auschwitz transporty z deportowanymi.

Na terenie byłego obozu Birkenau starano się zachować stan zbliżony do oryginalnego. Jedynym nowym dużym elementem wprowadzonym na teren tej części obozu był Międzynarodowy Pomnik Ofiar Obozu, uroczyście odsłonięty w 1967r.

W połowie lat dziewięćdziesiątych umieszczono tam nowe tablice upamiętniające i objaśniające. Wprowadzono również nowe oznaczenia na terenie b. obozu Auschwitz I i w jego sąsiedztwie, w miejscu tzw. Jundenrampe (w latach 1942-44 miejscu selekcji przywożonych do obozu Żydów, usytuowanym przy głównej linii kolejowej przebiegającej w odległości 1,5 km od Auschwitz i Birkenau).