Aktualności
Zmarła Danuta Czech
W dniu 4 kwietnia 2004 r. zmarła w wieku 82 lat Danuta Czech, autorka wielu prac naukowych z zakresu historii hitlerowskiego obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu, w tym fundamentalnej pracy zatytułowanej „Kalendarz wydarzeń w KL Auschwitz". Zmarła była długoletnim zasłużonym pracownikiem Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu.
Danuta Czech urodziła się w Humniskach koło Brzozowa w (obecnie województwo podkarpackie). Ukończyła w Tarnowie w 1939 r. Gimnazjum im. św. Kingi, a w 1941 r. Liceum Handlowe. W latach 1946-1952 studiowała na Uniwersytecie Jagiellońskim, uzyskując tytułu magistra filozofii z zakresu socjologii.
W czasie wojny wraz ze swoim ojcem Stefanem Czechem brała czynny udział w ruchu oporu. Ojciec, członek Armii Krajowej, kierownik warsztatów mechanicznych Państwowej Fabryki Związków Azotowych w Mościcach, został aresztowany w wieku 45 lat i zesłany do KL Auschwitz 20 kwietnia 1943 r. Z Oświęcimia trafił do obozu koncentracyjnego Buchenwald, a następnie Dora-Mittelbau. W czasie ewakuacji obozu cudem uniknął śmierci. Kilka kilometrów przed miejscowością Gardelegen uciekł z kolumny ewakuacyjnej. Pozostali więźniowie, w liczbie około 1000, wkrótce po dotarciu na miejsce zginęli męczeńską śmiercią, spaleni - przy współudziale miejscowych hitlerowców - żywcem w stodole. Tragedia ta opisana została szeroko w literaturze.
Przeżycia ojca miały zapewne wpływ na podjęcie przez córkę w 1955 r. pracy w Państwowym Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu. Zajmowała różne stanowiska - przed odejściem na emeryturę była zastępcą dyrektora muzeum. Przede wszystkim jednak poświęciła się pracy naukowej. Wiele Jej prac zostało opublikowanych nie tylko w kraju ale i za granicą. Występowała też jako rzeczoznawca przed sądami w Niemczech w różnych procesach przeciw byłym esesmanom — członkom załogi KL Auschwitz.
Dziełem jej życia była blisko 1000 stronicowa praca „Kalendarz wydarzeń w KL Auschwitz”, w której zostały zapisane wydarzenia, jakie miały miejsce w obozie. Jest to praca fundamentalna, stanowiąca podstawowe kompendium wiedzy o Auschwitz. Nad dziełem tym pracowała nieomal do ostatnich lat życia, także po przejściu na emeryturę. Nie ma na świecie znaczącej pracy naukowej o Auschwitz, w której nie powoływano by się na to dzieło.
Ta kronika wydarzeń w obozie publikowana była w latach 1958-1963 przez wydawnictwo muzeum w „Zeszytach Oświęcimskich”. W następnych latach ukazały się jej uzupełnione i poszerzone wydania: w 1989 r. z inicjatywy Klausa Kunza z Berlina (zmarł w czasie prac nad jej wydaniem) ukazała się w Niemczech publikacja pt. „Kalendarium der Ereignisse im Konzentrationslager Auschwitz-Birkenau 1939-1945”, w 1990 r. w USA i Kanadzie „Auschwitz Chronicle 1939-1945”, w 1992 r. w Polsce „Kalendarz wydarzeń w KL Auschwitz” i w 1997 ponownie w USA. Kalendarz jest również dostępny w języku włoskim w internecie.
Danuta Czech była nie tylko pracownikiem naukowym. Pod jej kierunkiem rozpoczynało pracę wielu pracowników naukowo-badawczych, którym zaszczepiła swój entuzjazm i poświęcenie, sprawiając, że rekonstrukcja tragicznych losów ofiar tego miejsca kaźni stała się celem ich zawodowego życia. Dziś wnoszą oni istotny wkład w badania nad Auschwitz.
Ci, którzy pod jej kierunkiem rozpoczynali pracę, doceniali nie tylko Jej wiedzę, lecz także okazywaną życzliwość i pomoc. Wykazywała także życzliwe zainteresowanie sprawami osobistymi ich i ich rodzin, z którymi była zaprzyjaźniona. Do ostatnich dni życia cieszyła się ich szacunkiem i przyjaźnią. Przeszła przez życie godnie, pracowicie i uczciwie — i taką pozostanie w naszej pamięci.
