Aktualności
U kresu sił...
„U kresu sił...” — to tytuł nowego katalogu edukacyjnego autorstwa Jolanty Kupiec wydanego przez Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau. Jest on poświęcony twórczości artystycznej byłej więźniarki Auschwitz Janiny Tollik, która ilustrowała przede wszystkim życie kobiet w obozie Birkenau.
W zbiorach Muzeum w Oświęcimiu znajduje się 45 obrazów artystki, które ukazują wiele dziedzin życia obozowego: dramat przybycia do obozu, uciążliwe i długotrwałe apele, koszmar warunków obozowych, chorych w „szpitalu”, wyniszczającą pracę, głód i śmierć. W książce opisano także prace, które spłonęły podczas eksponowania w Anglii w 1984 r. Łącznie w katalogu znalazło się 56 prac związanych z tematyką Auschwitz, a także dokumenty i zdjęcia archiwalne. „Obrazy te są kolejnym wizualnym i mocno przemawiającym ostrzeżeniem przed ludzką degeneracją, rodzącą się w wojennej apokalipsie” — czytamy we wstępie książki.
Książka podzielona jest na trzy części odpowiadające kolejnym etapom życia Janiny Tollik. To: „okres obozowy”, „okres belgijski” i „okres polski”. Artystka tworzyła nie tylko szkice i obrazy związane z tematyką Auschwitz. Jest także autorką dzieł malarskich o różnorodnej tematyce: studiów pejzażowych i portretowych, szkiców postaci i aktów oraz projektów zdobnictwa opartych na motywach kaszubskich.
W relacji złożonej w Muzeum w 1968 roku Janina Tollik powiedziała: „Malując na temat byłego obozu chciałam w pierwszym rzędzie oddać atmosferę — klimat życia obozowego. Chciałam na obrazie pokazać były obóz tak, jak widziałam go, będąc więźniarką słabą, wyczerpaną, zagubioną wśród tłumu, wśród szarej masy więźniarskiej braci”.
Książkę „U kresu sił...” kupić można w internetowej księgarni Muzeum.
Janina Tollik
Urodziła się w 1910 r. w Janowie. W latach 1931-35 studiowała w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Po wybuchu wojny pracowała na Pomorzu jako sanitariuszka. Swoją pracę kontynuowała po wysiedleniu do Krakowa. Zatrudniła się także jako pomoc biurowa i techniczna w Biurze Gospodarki Wodnej w Krakowie. Tam utworzyła tajną komórkę informacyjno-wywiadowczą. Gestapo aresztowało ją w maju 1941 r. Po okrutnym śledztwie w więzieniu na Montelupich i po pobycie w Zakładzie Helclów w Krakowie, Janina Tollik została w kwietniu 1942 r. osadzona w obozie Auschwitz jako więźniarka polityczna i oznaczona numerem 6804.
W Auschwitz Janina Tollik pracowała w wielu komandach, m.in. w karnej kompanii. Właśnie w karnej kompanii zaczęła szkicować różne sceny z życia obozowego. Wiele prac zniszczyła, uważając, że nie są nikomu potrzebne.
W październiku 1944 r. została wysłana transportem ewakuacyjnym do KL Flossenbürg w Bawarii. Tam doczekała wyzwolenia. W latach 1945-49 mieszkała w Belgii, gdzie leczyła się, studiowała i pracowała. W 1949 r. wróciła do Polski. W kraju poświęciła się pracy artystycznej, była zatrudniona m.in. w Państwowym Muzeum w Oświęcimiu oraz w Centralnym Zarządzie Związku Spółdzielni Ludowych i Artystycznych Cepelia. Współpracowała m.in. z Międzynarodowym Komitetem Oświęcimskim oraz Klubem byłych Więźniów Oświęcimia. Zrealizowała wiele projektów artystycznych, m.in. wystaw i cyklów malarskich i muzycznych. Janina Tollik zmarła w Warszawie 25 grudnia 1994 r.
