Aktualności
Trasa Pamięci w Brzeszczach
Pamięci więźniów podobozów Auschwitz: Jawischowitz i Budy, a także mieszkańców Brzeszcz i okolic, którzy pomagali więźniom obozu poświęcony był projekt „Trasa Pamięci” zrealizowany przez gminę Brzeszcze we współpracy m.in. z Państwowym Muzeum Auschwitz-Birkenau.
— Dziękuję dyrektorowi Piotrowi Cywińskiemu i pracownikom Muzeum za profesjonalizm i pomoc merytoryczną w realizacji całego przedsięwzięcia — powiedziała burmistrz Brzeszcz Teresa Jankowska. — Praca ta z pewnością przyczyni się do zachowania pamięci o tragicznych wydarzeniach tamtych lat, ale jednocześnie pokaże, że w mieszkańcach ziemi oświęcimskiej było wiele odwagi, by więźniom obozu Auschwitz nieść pomoc i nadzieję — dodała Teresa Jankowska.
W ramach projektu „Trasa Pamięci” powstał film dokumentalny Przerwana lekcja opowiadający właśnie o pomocy niesionej przez okoliczną ludność więźniom obozu Auschwitz. Oprócz tego ukazały się dwie książki: przewodnik po „Trasie Pamięci” — najważniejszych miejscach i obiektach na terenie gminy Brzeszcze związanych z obozem Auschwitz oraz z akcją pomocy więźniom, a także przetłumaczona z języka francuskiego książka Jawischowitz podobóz Auschwitz mówiąca o historii tego podobozu, którego więźniowie pracowali m.in. przy wydobyciu węgla w brzeszczańskiej kopalni. W projekt zaangażowani byli pracownicy Muzeum: autorem przewodnika jest historyk dr Jacek Lachendro, książkę przetłumaczył Jarek Mensfelt, a reżyserem filmu jest Paweł Sawicki.
Dodatkowo w czterech miejscach kaźni na terenie gminy Brzeszcze stanęły pamiątkowe tablice: przy kopalni węgla kamiennego, gdzie pracowali więźniowie podobozu, przy lokalnym cmentarzu, gdzie pochowane są ofiary Marszów Śmierci oraz na miejscu dwóch podobozów Auschwitz: Jawischowitz i Budy.
Projekt jest kontynuacją działań, podjętych w ostatnich latach przez gminę Brzeszcze w celu upamiętnienia historii podobozu. — Dokonaliśmy już renowacji budynku obozowej łaźni i latarni. W budynku Karnej Kompanii Kobiecej utworzono Izbę Pamięci, a w budynku wilii dyrektorów kopalni utworzono izbę muzealną, w której wyeksponowane są pamiątki po wojennej historii naszej gminy — powiedział Arkadiusz Laszczyk z Wydziału Promocji i Rozwoju Urzędu Gminy w Brzeszczach.
Realizacja projektu „Trasa Pamięci” była możliwa dzięki wsparciu finansowemu Unii Europejskiej. Pieniądze przyznano w ramach programu „Europa dla obywateli: Promocja aktywnego obywatelstwa europejskiego”.
Podobóz Jawischowitz
W gminie Brzeszcze, oddalonej o 10 km od obozu głównego KL Auschwitz I, istniał jeden z największych podobozów nazywany Jawischowitz. Funkcjonował on pomiędzy 1942 a 1945 rokiem jako zaplecze siły roboczej do pracy w kopalni węgla kamiennego w Brzeszczach.
Przebywało w nim maksymalnie około 2,5 tys. więźniów. Był to pierwszy w historii obozów koncentracyjnych przypadek zatrudnienia więźniów do pracy pod ziemią. Pod względem narodowościowym przeważali w nim Żydzi z różnych okupowanych przez III Rzeszę krajów.
Na terenie gminy znajdował się podczas wojny również drugi podobóz Auschwitz, podobóz Budy, gdzie więźniowie pracowali przy melioracji stawów i w gospodarstwie rolnym. Przez jakiś czas w Budach była również umieszczona kobieca Karna Kompania więźniarek przeniesiona z KL Auschwitz II-Birkenau.
