Aktualności
Powstanie Warszawskie i deportacje warszawiaków do Auschwitz
O godz. 17.00, 1 sierpnia, w 63. rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego dyrektor Muzeum Piotr M.A. Cywiński oraz towarzyszące mu osoby złożyli pod Ścianą Śmierci wieniec upamiętniający ofiary tego tragicznego wydarzenia.
W wyniku akcji represyjnych Niemcy deportowali do Auschwitz ok. 13 tys. mieszkańców Warszawy, wśród nich niemowlęta, dzieci i ludzi w podeszłym wieku. W Auschwitz wyzwolenia doczekało ok. 300 warszawiaków — kobiet, mężczyzn i dzieci.
Pamięć o tych wydarzeniach utrwalona została w wielu publikacjach Muzeum i jest stałym elementem działalności Międzynarodowego Centrum Nauczania o Auschwitz i Holokauście.
W programie Centrum znalazł się m.in. temat „Exodus ludności cywilnej z powstania warszawskiego w aspekcie transportów kierowanych do Auschwitz”, skierowany zarówno do nauczycieli jak i uczniów zainteresowanych tą problematyką.
W kwietniu 2007 r. nakładem wydawnictwa Muzeum pojawiło się też nowe i poszerzone wydanie wielokrotnie wznawianego zbioru opowiadań o dzieciach w Auschwitz pt. Dzieciństwo w pasiakach. Jest to jeden z najbardziej poruszających dokumentów tragicznych losów więźniów Auschwitz i wstrząsający obraz obozu widzianego oczyma dziecka. Jego autor, Bogdan Bartnikowski, w wieku 12 lat jako łącznik uczestniczył w walkach powstańczych na Ochocie. 12 sierpnia 1944 r. wraz z matką został wywieziony do Auschwitz.
Kilka lat wcześniej, w 2000 r., Muzeum opublikowało monumentalną Księgę Pamięci. Transporty Polaków z Warszawy do KL Auschwitz 1940-1944. Jest ona poświęcona deportowanym do Auschwitz Polakom z tzw. dystryktu warszawskiego i zawiera ona znane historykom nazwiska mieszkańców Warszawy, wysłanych do obozu w związku z wybuchem powstania.
Deportacje z Warszawy do Auschwitz
Po wybuchu powstania, poprzez obóz przejściowy w Pruszkowie, Niemcy deportowali do Auschwitz łącznie około 13 tys. mieszkańców Warszawy. Najliczniejsza ich grupa, licząca blisko 6 tys. osób, w tym dzieci i młodzież, trafiła do obozu 12 i 13 sierpnia 1944 r. 4 września przywieziono kolejny transport liczący ponad 3 tys. osób. W następnych dwóch transportach, 13 i 17 września, deportowano prawie 4 tysiące osób.
Do Auschwitz II-Birkenau trafiły zarówno niemowlęta jak i osoby w podeszłym wieku. Wśród uwięzionych znaleźli się także ludzie innych narodowości, w tym Żydzi, ukrywający się na tak zwanych aryjskich papierach.
Większość więźniów z „transportów warszawskich” przeniesiono po pewnym czasie do obozów w Trzeciej Rzeszy i zatrudniono w przemyśle zbrojeniowym. W styczniu 1945 r. wywieziono do obozów w Berlinie co najmniej 600 warszawianek z dziećmi, w tym także dzieci urodzone w obozie.
Niektórzy z mieszkańców Warszawy zginęli w trakcie „marszów śmierci”, inni doczekali wyzwolenia w obozach w głębi Rzeszy. W Auschwitz wyzwolenia doczekało co najmniej 298 warszawiaków — kobiet, mężczyzn i dzieci.
