Aktualności

Powstaje wystawa główna

Pierwsze spotkanie Międzynarodowej Grupy Konsultacyjnej. Po raz pierwszy spotkała się Międzynarodowa Grupa Konsultacyjna w sprawie utworzenia nowej stałej ekspozycji. Obok specjalistów z Muzeum w posiedzeniu uczestniczyli wybitni znawcy tematyki z Polski, USA, Wielkiej Brytanii, Niemiec i Izraela. Całością projektu kieruje dyrektor Muzeum, dr Piotr M.A. Cywiński.

Przyjętą pozytywnie koncepcję wystawy przedstawili jej autorzy: prof. Władysław Długoborski, Teresa Świebocka i Teresa Zbrzeska. Jak podkreślili, niezwykle istotne będzie pokazanie, iż za ogromnymi liczbami ofiar kryją się konkretni ludzie, z ich losami i twarzami. Dlatego w nowej wystawie historia Auschwitz przedstawiona zostanie w znacznie większym stopniu z perspektywy jednostek – zarówno ofiar, jak i sprawców. Pomóc w tym mają liczne oryginalne eksponaty, dokumenty i fotografie, a także fragmenty wspomnień, relacji i zeznań byłych więźniów.

Szef Działu Konserwacji Muzeum, Rafał Pióro, zapoznał ponadto uczestników spotkania z planowanymi pracami adaptacyjno-konserwatorskimi w poobozowych budynkach, w których znajdzie się nowa ekspozycja.

Jest jeszcze za wcześnie by podać ogólny koszt nowej ekspozycji, jednak o skali całego przedsięwzięcia świadczy fakt, że koszt prac konserwatorskich w dziesięciu blokach, w których umieszczona zostanie nowa ekspozycja, szacowany jest na ok. 45 milionów złotych.

Według wstępnego harmonogramu opracowanie szczegółowego scenariusza i wybór eksponatów potrwa do końca 2009 r. Otwarcie wystawy wprowadzającej zaplanowano na koniec roku 2010, natomiast prace nad wystawą stałą trwać będą w kilku etapach do 2014 r.

Założenia nowej wystawy głównej

Zmiana wystawy głównej jest jednym z najważniejszych zadań, przed którymi stoi Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau. Ekspozycja przedstawi obóz zagłady Auschwitz-Birkenau na tle przebiegu wojny jako kulminację niemieckiej nazistowskiej polityki kompletnego wyniszczenia Żydów. Pokaże również realizację programu zagłady Romów, likwidacji polskiej inteligencji i warstw przywódczych narodu polskiego, członków ruchu oporu a także innych grup narodowych i mniejszości.

W nowej wystawie wykorzystana zostanie o wiele większa niż dotychczas liczba oryginalnych eksponatów obozowych, które przybliżą historię Auschwitz z perspektywy jednostki – zarówno konkretnych ofiar, jak i sprawców. Ich dopełnieniem będą fragmenty wspomnień i relacji byłych więźniów, a także archiwalne fotografie, dzieła sztuki wykonane przez więźniów w obozie i po jego wyzwoleniu, materiały ruchu oporu i dokumenty SS.

Przy opracowaniu koncepcji wzięto pod uwagę fakt, iż wystawa znajdzie się na terenie byłego obozu, który jest z jednej strony miejscem pamięci a z drugiej cmentarzem. Dlatego też autorzy wielką uwagę przykładają do tego, aby nowoczesne środki wystawiennicze nie zdominowały oryginalnej przestrzeni.

W odróżnieniu od obecnej wystawy nowa ekspozycja rozpoczynać się będzie od nowoczesnego wprowadzenia historycznego w budynku usytuowanym poza ogrodzeniem byłego obozu Auschwitz I. Ważną rolę będą w nim odgrywać techniki multimedialne. Tematy, które zostaną poruszone, to m.in. dojście Hitlera do władzy, geneza obozów koncentracyjnych, budowa państwa totalitarnego, rasizm i antysemityzm w polityce Trzeciej Rzeszy, wybuch wojny i okupacja w Polsce i innych krajach.

Ekspozycja główna, prezentująca zasadnicze funkcje i historię obozu Auschwitz, umieszczona zostanie na parterach jedenastu bloków poobozowych. Zwiększy to jej dostępność dla ludzi starszych oraz niepełnosprawnych i ułatwi poruszanie się po niej wielu grupom jednocześnie. Większa ilość dostępnych pomieszczeń pozwoli także zaprezentować tematy, których brakuje w obecnej wystawie (np. podobozy Auschwitz, eksperymenty pseudomedyczne, marsze śmierci itd.).

Biorąc pod uwagę fakt, iż coraz większa ilość osób pragnie pogłębić swoje wiadomości na temat Auschwitz podczas np. pobytów studyjnych, seminariów, czy warsztatów edukacyjnych, na piętrach budynków powstaną specjalistyczne wystawy rozszerzające wiedzę o danym temacie. Oprócz tego planuje się udostępnić zwiedzającym oryginalne, obecnie niedostępne wnętrza, m.in. bloku nr 10, gdzie w czasie wojny naziści przeprowadzali eksperymenty sterylizacyjne na więźniarkach.

Wystawy na terenie Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau

Pierwszy projekt urządzenia Muzeum na terenie byłego obozu Auschwitz, autorstwa głównie byłych więźniów, zakładał, że pozostałości poobozowe i ekspozycja powinny tworzyć całość. 14 czerwca 1947 r. otwarto pierwsza stałą ekspozycję. Zrealizowano ją w blokach od 4 do 11 i krematorium I (wówczas jeszcze bez zrekonstruowanych w późniejszym okresie pieców).

W latach 1950-1951, zgodnie z wcześniejszymi założeniami, ekspozycję rozbudowano tak, że mieściła się ona w kilkunastu poobozowych blokach. Oprócz tematyki obozowej prezentowano na niej także ówczesne zagadnienia polityczne i społeczne, nie mające wiele wspólnego nie tylko z tematyką obozową, ale i z drugą wojną światową.

Przy opracowaniu kolejnej stałej wystawy podtrzymano wcześniejsze założenia, że zasadniczą i podstawową częścią Muzeum jest teren byłego obozu zarówno w Oświęcimiu jak i w Brzezince, upamiętniający męczeństwo ofiar hitleryzmu oraz dokumentujący zbrodnie hitlerowców. Ekspozycja miała być dopowiedzeniem ilustrującym drogę więźniów od przyjazdu do Auschwitz do momentu zagłady. Została ona otwarta w 1955 r. i od tego czasu nie dokonano jej wymiany.

Główną ekspozycję muzealną, znajdującą się na terenie byłego obozu Auschwitz I w blokach 4, 5, 6, 7, 11, wielokrotnie poddawano analizie, proponowano jej zmianę, a nawet kilkakrotnie przystępowano do prac przygotowawczych tworząc nowe jej koncepcje. Żadna z proponowanych zmian całościowych nie została jednak zrealizowana, głównie ze względu na brak wystarczających środków finansowych, a wprowadzane zmiany, uzupełnienia i redukcje miały charakter ograniczony.

Oprócz wystawy głównej na terenie Muzeum znajduje się 12 wystaw narodowych ukazujących związki między historią okupacji hitlerowskiej w krajach, z których kierowano transporty do Auschwitz, a losem ich obywateli w obozie.