Aktualności
Pierwsza monografia zatrudnienia więźniów KL Auschwitz
Ukazała się angielska wersja pracy Franciszka Pipera, szefa działu historyczno-badawczego Muzeum, pt. Zatrudnienie więźniów KL Auschwitz. Organizacja pracy i metody eksploatacji siły roboczej. Książka ta jest pierwszym monograficznym opracowaniem problemu zatrudnienia więźniów KL Auschwitz.
Na kilkuset stronach, opierając się o zachowane dokumenty i wykorzystując bogatą literaturę, autor przedstawia funkcje pracy więźniów, podkreślając zarówno jej aspekty ekonomiczne, tj. zyski, jakie przynosiła państwu, SS i firmom prywatnym, jak i eksterminacyjne. Ponad sto stron poświęconych jest zatrudnieniu więźniów obozu przez przedsiębiorstwa prywatne i państwowo-monopolistyczne, z których najbardziej znane to IG Farben, Siemens, czy Krupp. Problematyka pracy więźniów KL Auschwitz przedstawiona jest na szerokim tle sytuacji ekonomicznej III Rzeszy, ukazuje też obóz jako miejsce dystrybucji siły roboczej, w szczególności (od 1944 r.) żydowskiej, dla całego systemu obozów koncentracyjnych.
„Jednym ze sposobów utrzymania na możliwie wysokim poziomie wydajności pracy więźniów było systematyczne zabijanie chorych i wycieńczonych” pisze autor, analizując ekonomiczną stronę zatrudnienia więźniów. Dopiero rosnące problemy z siłą roboczą zmusiły SS do zmiany podejścia. Dlatego też pod koniec wojny do bodźców wydajności, oprócz m.in. skrócenia czasu trwania apelów i ograniczenia samowolnego bicia więźniów, doszły domy publiczne z których w ramach nagrody — po zapłaceniu 2 marek — korzystać mogli nie-Żydzi (gwoli ścisłości: 0,45 marki otrzymywała prostytutka, 0,05 opiekunka burdelu, a 1,5 marki wpływało do kasy obozowej). „Praktycznie instytucja ta nie odegrała żadnego znaczenia jako bodziec wydajności pracy”, podsumowuje autor. Analiza dokumentów wzbogacona jest licznymi wspomnieniami ocalałych, które sprawiają, że książkę czyta się bardziej jako przejmujące świadectwo czasów niż czysto historyczną analizę wydarzeń.
Pracy towarzyszy kilkadziesiąt fotografii niemieckich z czasów wojny, głównie z Auschwitz, oraz rysunków autorstwa byłych więźniów, które przedstawiają nieludzką pracę zatrudnionych. Obszerny indeks ułatwia poruszanie się po bogatym materiale. Książkę wydało Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu a przetłumaczył jak zwykle nienagannie William Brand.
