Aktualności
Odchodzą świadkowie
W odstępie zaledwie kilku dni odeszli dwaj byli więźniowie Auschwitz — Józef Hordyński i Stanisław Frączysty. Łączyło ich wiele: obaj byli kurierami tatrzańskimi — Hordyński pomagał między innymi Stanisławowi Marusarzowi, Frączysty przeprowadził z Budapesztu do Warszawy przez Orawę i Chochołów marszałka Śmigłego-Rydza; obaj przeszli ciężkie śledztwo w zakopiańskim więzieniu gestapo „Palace”; obaj trafili w końcu do obozu Auschwitz: Józef Hordyński w pierwszym transporcie polskich więźniów 14 czerwca 1940 r., natomiast Stanisław Frączysty 26 marca 1942 r. w transporcie z krakowskiego więzienia Montelupich. Józef Hordyński zmarł 4 lutego, 7 lutego zmarł Stanisław Frączysty.
Józef Hordyński urodził się 14 marca 1917 r. w Zakopanem. W młodości czynnie uprawiał narciarstwo w Sekcji Narciarskiej Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego. Był wicemistrzem Polski juniorów w skokach narciarskich. W roku 1937 r. zdał maturę i ochotniczo wstąpił do wojska. Po wybuchu drugiej wojny światowej walczył w kampanii wrześniowej. Po ucieczce z niewoli niemieckiej włączył się w działalność kurierów tatrzańskich. 14 maja 1940 r. został aresztowany, osadzony w więzieniu „Palace” w Zakopanem, a następnie trafił do więzienia w Tarnowie. Stamtąd, 14 czerwca 1940 r., został przywieziony do KL Auschwitz. Otrzymał numer 347.
W obozie był zatrudniony jako pielęgniarz w rewirze, gdzie w ramach eksperymentów farmakologicznych został zarażony tyfusem. W listopadzie 1944 r. został wywieziony został do Oranienburga, a następnie Sachsenhausen. Był zatrudniony w zakładach lotniczych Heinkla. Ewakuowany w kwietniu 1945 r. doczekał wyzwolenia w okolicach Schwerina. Po powrocie do Polski ukończył Akademię Wychowania Fizycznego w Krakowie. Ponad 25 lat pracował w wojskowej służbie zdrowia. W stopniu majora w 1974 r. przeszedł na emeryturę. Za wybitne zasługi w upamiętnianiu historii i prawdy o obozie oświęcimskim w 2001 r. odznaczony został Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.
Stanisław Frączysty urodził się 5 lutego 1917 r. w Chochołowie. Podczas okupacji członek ZWZ-AK, jako kurier wielokrotnie przeprowadzał przez Tatry ludzi podążających na Węgry i wracających do kraju, przenosił rozkazy i pieniądze dla polskiego ruchu oporu. W październiku 1941 r. przeprowadził do Polski marszałka Edwarda Śmigłego-Rydza. Został aresztowany 21 lutego 1942 r. we wsi Czerwienne, więziony w siedzibie zakopiańskiego gestapo „Palace” oraz w więzieniu Montelupich w Krakowie skąd 26 marca 1942 r. przewieziony został do KL Auschwitz. Otrzymał numer 27235.
W obozie pracował przy rozładowywaniu wagonów, budowie torów na terenie zakładów Buna-Werke. Jesienią 1942 r. został przewieziony na przesłuchania do „Palace” i ponownie w marcu 1943 r. osadzony w KL Auschwitz. 8 grudnia 1944 r. został przeniesiony do KL Buchenwald i tam wyzwolony. Do Polski wrócił w grudniu 1946 r. Odznaczony m.in.: Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.
Józef Hordyński i Stanisław Frączysty byli wśród 32 byłych więźniów, którzy 28 maja 2006 r. spotkali się pod Ścianą Śmierci w byłym obozie Auschwitz I z papieżem Benedyktem XVI.
Apel byłych więźniów Auschwitz do przewodniczącego Komisji Europejskiej Jose Manuela Baroso podpisane 27 stycznia 2009 r., w 64. rocznicę wyzwolenia obozu Auschwitz-Birkenau
My, niżej podpisani, ponad 60 lat temu, byliśmy więźniami KL Auschwitz. To w nas zostało na całe życie. Wiele naszych koleżanek i kolegów dziś już nie żyje. Wielu nie doczekało nawet końca wojny. Dziś nasza historia dobiega kresu.
Przekazaliśmy następnym pokoleniom nasze doświadczenie poprzez nasze wspomnienia, słowa, ostrzeżenia. Po tragedii Auschwitz pozostały olbrzymie tereny, bloki, baraki, wieżyczki, ruiny. Dziś od całej Europy zależy, jak długo te cegły, druty i kamienie przemawiać będą do kolejnych pokoleń, przestrzegając ich przed tym, co nadal pozostaje możliwe. Zachowajcie to Miejsce. Nie dla nas – dla Was samych, Waszych dzieci i dzieci Waszych dzieci.
Inna jest Europa po drugiej wojnie światowej, gdyż ta wojna była inna od wszystkiego, co człowiek uczynił przedtem. Powojenna Europa przewartościowała swoje własne doświadczenia i rozpoczęto budować nowy wspólnotowy porządek polityczny na Starym Kontynencie. Wierzymy, że nasze doświadczenie, pamięć o Shoah i o wszystkich niewinnych ofiarach oraz pozostałości po Auschwitz, są w stanie ten głęboki sens ukazać.
Auschwitz jest częścią historycznego dziedzictwa Europy. Na społeczeństwach Europy ciąży obowiązek zachowania dla następnych pokoleń materialnych śladów obozu.
Dlatego dziś, w kolejną rocznicę wyzwolenia KL Auschwitz zwracamy się do Pana o europejskie wsparcie Funduszu Wieczystego, który ma na celu uratować pozostałości poobozowe przed niszczejącym wpływem czasu. Nie pozbawiajmy sami siebie tego, co stanowi najbardziej tragiczny, ale wciąż wymowny fundament powojennych zmian i nadziei na naszym europejskim kontynencie.
