Aktualności

Monograficzne opracowanie tematu zagłady Romów i Sinti w KL Auschwitz

W 81. rocznicę likwidacji tzw. Zigeunerfamilienlager w Auschwitz II-Birkenau ukazała się naukowa monografia poświęcona losom Romów i Sinti w niemieckim nazistowskim obozie koncentracyjnym i zagłady Auschwitz. Autorami książki "Romowie i Sinti w KL Auschwitz" są Piotr Setkiewicz, Sławomir Kapralski i Jerzy Dębski – historycy specjalizujący się w badaniach nad historią Auschwitz i II wojny światowej. Przez wiele lat prowadzili oni kwerendy archiwalne w Polsce i Europie, analizując dokumenty dotyczące prześladowań, deportacji oraz eksterminacji ludności romskiej.

„Po blisko 80 latach od wyzwolenia obozu, z inicjatywy Stowarzyszenia Romów w Polsce oraz Dyrektora Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau, Piotra Cywińskiego oddajemy w Państwa ręce wyjątkową publikację – pierwszą w Polsce naukową monografię poświęconą romskiemu obozowi w KL Auschwitz. Ta obszerna praca stanowi fundamentalny krok w stronę głębszego zrozumienia tragedii, jaka dotknęła Romów podczas II wojny światowej” – napisał we wstępie Roman Kwiatkowski, prezes Stowarzyszenia Romów w Polsce.

Książka prezentuje szeroki kontekst historyczny, ukazując genezę zagłady Romów i Sinti: od marginalizacji i wykluczenia społecznego, przez rasistowską ideologię, aż po konkretne mechanizmy nazistowskiej polityki – ustawy norymberskie, działalność Instytutu Higieny Rasowej i Biologii Populacyjnej, czy system przymusowych deportacji i sterylizacji.

Odrębny rozdział poświęcono sytuacji Romów na okupowanych ziemiach polskich – egzekucjom, prześladowaniom i warunkom życia przed ich masową deportacją do KL Auschwitz. Autorzy przybliżają też rozwój polityki rasowej na terenach anektowanych i okupowanych przez III Rzeszę oraz w państwach sprzymierzonych z Niemcami.

Najważniejsze miejsce zajmuje jednak temat Zigeunerfamilienlager – specjalnego odcinka w obozie Auschwitz II-Birkenau, w którym osadzono tysiące Romów i Sinti. Na podstawie relacji świadków i dokumentów archiwalnych autorzy odtwarzają dramatyczną codzienność obozową: głód, choroby, pracę przymusową, brutalne selekcje, a także przejawy oporu i prób przetrwania. Kulminacją tej tragicznej historii jest noc z 2 na 3 sierpnia 1944 roku, kiedy zlikwidowano romski obóz i zamordowano ostatnich około 4300 jego więźniów – głównie kobiety, dzieci i osoby starsze.

Istotną część monografii stanowi również refleksja nad pamięcią o zagładzie Romów i Sinti po 1945 roku. Publikacja ukazuje walkę o uznanie i rekompensaty, początki romskiego aktywizmu w Niemczech, rozwój międzynarodowego ruchu romskiego oraz współczesne działania upamiętniające. Przedstawiono m.in. inicjatywy podejmowane w Łodzi, Chełmnie, Bełżcu, Sobiborze i Treblince, a także działania Muzeum i Miejsca Pamięci Auschwitz i Stowarzyszenia Romów w Polsce.

Książka ta to nie tylko historyczne kompendium wiedzy – to również wyraz hołdu dla ofiar, narzędzie edukacji i apel o sprawiedliwość. W czasach rosnącej nietolerancji i zapominania, ta publikacja przypomina, że pamięć o Zagładzie Romów i Sinti jest integralną częścią historii Europy.

Publikację „Romowie i Sinti w KL Auschwitz”, wydano przy wsparciu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Książką dostępna jest na terenie Muzeum oraz w księgarni internetowej ksiegarnia.auschwitz.org.