Aktualności
„Miejsce, na którym stoisz...” – poruszający dokument Zagłady oglądany na nowo
„Auschwitz-Birkenau. Miejsce, na którym stoisz…” to tytuł najnowszej publikacji Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau. W albumie zestawiono ze sobą 31 historycznych fotografii wykonanych w 1944 r. przez esesmanów, które ukazują zagładę Żydów w obozie Auschwitz II-Birkenau, ze zdjęciami tych samych miejsc zrobionymi współcześnie.
Oryginalny album z 1944 r. znany jest dziś jako „Album Auschwitz” lub „Album Lili Jacob”. Na prawie 200 fotografiach wykonanych przez esesmanów ukazano przyjęcie transportów Żydów węgierskich w obozie Auschwitz II-Birkenau. Zdjęcia pokazują niemal wszystkie etapy procesu Zagłady: wyjście z wagonów, formowanie kolumn, selekcję, przemarsz w kierunku komór gazowych, oczekiwania na wejście do rozbieralni, grabież mienia, a także pierwsze chwile tych osób, które zostały podczas selekcji wybrane jako zdolni do pracy i zarejestrowani w obozie. Jedyne, czego niemiecki autor nie zarejestrował, to zabijanie ludzi.
— Zestawienie fotografii ukazujących tragedię żydowskiego transportu z 1944 r. z miejscami, na których możemy stanąć dziś, robi wstrząsające wrażenie. Dobrze znam słynny Album Lili Jacob, równie dobrze znam każdy zachowany fragment dawnego obozu Birkenau, ale praca wykonana przez Pawła Sawickiego na nowo otworzyła mi oczy. Teraz, idąc przez Birkenau, widzę coś zupełnie innego niż dotąd — powiedział o albumie sekretarz Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej Marek Zając.
We wstępie do publikacji dyrektor Muzeum Auschwitz dr Piotr M.A. Cywiński napisał: „Postawiliśmy sobie za cel odnaleźć w terenie miejsca, które widać na zdjęciach albumu. Chcieliśmy ukazać z jednej strony ich dzisiejszą pustkę, ale z drugiej strony także ich charakter głębokiego śladu, który nie może ulec zatarciu. To jest istotą Miejsca Pamięci”.
— Praca nad albumem była dużym wyzwaniem. Na samym początku należało bardzo dokładnie przeanalizować historyczne fotografie w terenie, aby po pierwsze odnaleźć te same miejsca, a po drugie poznać metody niemieckiego autora. Okazało się na przykład, że większość zdjęć w Albumie Auschwitz powstawała z lekkiego podwyższenia, które należało uwzględnić — powiedział Paweł Sawicki, autor współczesnych fotografii w albumie.
— W przypadku zdecydowanej większości miejsc pewność co do lokalizacji jest stuprocentowa. Jednak zamierzeniem nie było tu laboratoryjne odtworzenie poszczególnych klatek. Chodziło raczej o bardzo mocne uświadomienie oglądającemu, że to wszystko wydarzyło się tutaj, dokładnie w tym miejscu. Wykonując kolejne fotografie, coraz mocniej odczuwałem szczególną pustkę. Brakowało ludzi, którzy stanowią istotę zdjęć z albumu. Dziś ludzi już nie ma. Zostało tylko miejsce, w którym większość z nich zamordowano — dodał Sawicki.
Piotr Cywiński podkreślił, że album na plan pierwszy wysuwa autentyzm terenów byłego niemieckiego nazistowskiego obozu: „W przesiąkniętym autentyzmem Miejscu Pamięci możemy liczyć na więcej: na głębsze przemyślenie i na pełniejsze zrozumienie. Gdyż wśród wieżyczek i drutów, na rampie i przy ruinach komór i krematoriów, w lasku brzozowym i w cieniu baraków, przeżywamy własne indywidualne doświadczenie Auschwitz. Doświadczenie Miejsca, na którym stoimy” — czytamy w publikacji.
Album „Auschwitz-Birkenau. Miejsca, na którym stoisz…” został wydany w polskiej i angielskiej wersji językowej. Jest dostępny w księgarniach na terenie Muzeum oraz w internetowej księgarni Miejsca Pamięci Auschwitz.
