Aktualności

Jak uczyć o Auschwitz i Holokauście. Materiały dydaktyczne dla nauczycieli

Nakładem Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau ukazał się obszerny zbiór materiałów dydaktycznych dla nauczycieli pt. „Jak uczyć o Auschwitz i Holokauście”.

Książka pokazuje, w jaki sposób angażować uczniów do aktywności i samodzielnego odkrywania przeszłości, oraz jak uczyć ich słuchania i rozumienia opowieści żyjących jeszcze świadków historii. Na publikację składają się scenariusze lekcji historii, języka polskiego, wiedzy o społeczeństwie, etyki i religii, w których nauczyciele praktycy przestawiają materiały edukacyjne wykorzystujące różnorodne źródła historyczne i teksty literackie.

Wśród proponowanych tematów lekcji są nie tylko zagadnienia ściśle związane z historią byłego obozu Auschwitz-Birkenau, ale także m.in. antysemityzm, mechanizmy prowadzące do ludobójstwa oraz stosunki polsko-żydowskie po drugiej wojnie światowej. W części poświęconej językowi polskiemu znaleźć można propozycje m.in. lekcji na podstawie filmu Roberto Benigniego „Życie jest piękne”, zajęć o postawach Polaków wobec Żydów w „Wielkim Tygodniu” Jerzego Andrzejewskiego, a także warsztatów literackich na podstawie świadectw Zagłady.

Uzupełnieniem konspektów lekcji są dwie propozycje autorskich programów nauczania oraz zbiór niezwykle różnorodnych tematycznie esejów literackich i historycznych, które mogą posłużyć w przygotowaniu zajęć z młodzieżą. Są wśród nich m.in. „Wojna widziana oczami dziecka”, „Nelly Sachs wobec kryzysu języka poetyckiego po Holokauście”, „Historia i pamięć. Szkic o człowieku w żywiole zła”, czy „Halina Birenbaum i Manfred Deselaers – dwie drogi do pojednania”.

Wyboru i redakcji tekstów dokonali dr Jolanta Ambrosewicz-Jacobs z Uniwersytetu Jagiellońskiego zajmująca się m.in. programami edukacyjnymi przeciwdziałającymi rasizmowi i dyskryminacji, Krystyna Oleksy – dyrektor Międzynarodowego Centrum Edukacji o Auschwitz i Holokauście oraz Piotr Trojański – współautor pierwszego polskiego podręcznika do nauczania o Holokauście.

Książka dostępna jest w księgarni internetowej Muzeum .

Spis treści

Wstęp ... 7

AUTORSKIE PROGRAMY NAUCZANIA

„Żyliśmy we wspólnym domu”. Program edukacji patriotycznej w klasach I-III gimnazjum
Tamara Olszowska, Teresa Koniakowska... 11

„Ocalić od zapomnienia...”. Program wiedzy o Holokauście
Ewa Saternus... 18

SCENARIUSZE LEKCJI

Scenariusze lekcji - historia

Antysemityzm
Tamara Olszowska, Teresa Koniakowska... 31

Żydzi europejscy w okresie międzywojennym
Tamara Olszowska, Teresa Koniakowska... 34

Sytuacja ludności żydowskiej w III Rzeszy i na okupowanych ziemiach polskich w latach 1933-1943
Adam Kurzyński... 41

Obozy koncentracyjne i obozy zagłady na okupowanych ziemiach polskich
Janina Kurzyńska... 48

Holokaust - masowa zagłada Żydów przez nazistów w czasie II wojny światowej
Kazimiera Mazgaj... 53

Świadkowie Zagłady
Ewa Saternus... 61

Stosunki polsko-żydowskie po drugiej wojnie światowej
Tamara Olszowska, Teresa Koniakowska... 65

Rola KL Auschwitz-Birkenau w zagładzie Sinti i Romów (Cyganów)
Janina Górnicka-Tlałka... 69

Nazistowskie Niemcy państwem totalitarnym
Barbara Żurek... 78

Holokaust znaczy Zagłada. Mechanizmy prowadzące do ludobójstwa
Wiesława Putek... 83

Historii nie powinno się zapominać! Nasi przyjaciele sąsiedzi, których już nie ma...
Małgorzata Komenda... 88

Scenariusze lekcji - język polski

Gra w obronie miłości - propozycja lekcji języka polskiego na podstawie filmu Roberta Benigniego pt. „Życie jest piękne”
Ewa Kaniewska... 99

„Dobro przyszłości wymaga, byśmy zachowali w pamięci wydarzenia przeszłości”
Anna Kutek... 105

Aby zrozumieć... Świadectwa Zagłady źródłem wiedzy o tragedii Holokaustu. Warsztaty literackie dla uczniów klas licealnych
Mirella Lubecka, Ilona Gumola... 121

Postawy Polaków wobec Żydów w „Wielkim Tygodniu” Jerzego Andrzejewskiego
Iwona Ochodek-Szpak... 126

„Oświęcim to największy cmentarz świata, do którego każdy z nas winien podjąć pielgrzymowanie, by dać świadectwo pamięci...”
Janina Ramza... 139

Czyż nie jest lepiej wciąż dawać świadectwo? Etiuda słowno-muzyczna
Janina Ramza... 142

Scenariusze lekcji - inne przedmioty

Cykl scenariuszy do lekcji wychowawczych w klasach gimnazjalnych
Renata Jasieniak... 147

Tradycja i obyczaje żydowskie
Katarzyna Kajor... 161

Jak uczyć o Holokauście
Agata Mazur... 168

Scenariusze lekcji przygotowujące do zwiedzania Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświę¬cimiu przeznaczone dla gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych (język polski, historia, etyka, religia)

Magdalena Mitek, Dorota Oleksy... 178

„Nie wystarczy urodzić się człowiekiem, trzeba jeszcze być człowiekiem”
Iwona Pieronek-Tokarz... 191

Rzeczywistość obozu zagłady w przeżyciach dziecka na podstawie wspomnień Haliny Birenbaum
Zofia Szteliga... 193

ESEJE

Od „Śmierci miasta” do kreacji Adriana Brody
Ewa Adamczyk... 199

Nelly Sachs wobec kryzysu języka poetyckiego po Holokauście
Maria Borzęcka... 204

Wiedza na temat rasizmu, totalitaryzmu i Holokaustu wśród uczniów wybranych klas szkół ponad¬gimnazjalnych
Ewa Gołąbek... 215

Percepcja opowiadania Tadeusza Borowskiego pt.: „Dzień na Harmenzach” przez uczniów gimnazjum
Jolanta Hodur... 219

Halina Birenbaum i Manfred Deselaers - dwie drogi do pojednania
Katarzyna Jekiełek... 228

Relacje świadków i ich przetworzenie artystyczne w”Medalionach”Zofii Nałkowskiej
Jan Kaniepień... 242

Świadkowie Zagłady w świetle „WielkiegoTygodnia” Jerzego Andrzejewskiego i innych tekstów na temat Holokaustu
Monika Latos... 248

Holokaust. Żydzi w KL Auschwitz. Materiały pomocnicze dla nauczycieli
Małgorzata Piecha... 260

Wojna widziana oczami dziecka
Iwona Pieronek-Tokarz... 271

O poezji obozowej w KL Auschwitz
Jolanta Sokal... 277

Historia i pamięć. Szkic o człowieku w żywiole zła
Bożenna Sucharska... 285

Janusz Korczak - wychowawca i przyjaciel dzieci
Magdalena Szałaśny... 292

Eksterminacja narodu żydowskiego w przeżyciach dzieci
Zofia Szteliga... 299

Propozycja kontekstu literackiego do tematu: Jak współcześnie uczyć o Holokauście?
Barbara Wawrzyczek... 305

Informacja o studiach podyplomowych „Totalitaryzm-Nazizm-Holokaust”... 310