Aktualności
Hołd dla Powstańców Warszawskich
68 lat temu, 1 sierpnia 1944 r., wybuchło Powstanie Warszawskie. W rocznicę tego wydarzenia, punktualnie o godzinie 17.00 — rozpoczynającej powstańcze walki godzinie „W” — dyrektor Muzeum dr Piotr M.A. Cywiński, który sam pochodzi z Warszawy, oddał hołd bohaterom i ofiarom Powstania. Kiedy zawyły syreny, złożył on wieniec pod Ścianą Śmierci na terenie byłego niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego Auschwitz.
W trakcie Powstania Warszawskiego i po jego stłumieniu Niemcy deportowali z Warszawy ok. 550 tys. jej mieszkańców i około 100 tys. ludzi z najbliższych okolic miasta. Skierowano ich do specjalnie w tym celu uruchomionego obozu przejściowego w Pruszkowie pod Warszawą, Durchgangslager 121. 55 tysięcy osób wywieziono do obozów koncentracyjnych. W obozie Auschwitz II-Birkenau Niemcy osadzili ok. 13 tysięcy z nich, w tym niemowlęta, dzieci i ludzi w podeszłym wieku.
Pamięć o tych wydarzeniach utrwalona została w wielu publikacjach Muzeum, m.in. w monumentalnej Księdze Pamięci. Transporty Polaków z Warszawy do KL Auschwitz 1940-1944. 5 lat temu ukazało się nowe i poszerzone wydanie zbioru opowiadań o dzieciach w Auschwitz pt. Dzieciństwo w pasiakach. Książka Bogdana Bartnikowskiego to jedno z najbardziej poruszających dokumentów tragicznych losów więźniów Auschwitz i wstrząsający obraz obozu widzianego oczyma dziecka. Autor w wieku 12 lat jako łącznik uczestniczył w walkach powstańczych na Ochocie. 12 sierpnia 1944 r. wraz z matką został wywieziony do Auschwitz.
Transporty Polaków z Warszawy do KL Auschwitz po wybuchu powstania
Po wybuchu zbrojnego Powstania w Warszawie poprzez obóz przejściowy w Pruszkowie do KL Auschwitz w sierpniu i wrześniu 1944 r. deportowano blisko 13 tys. aresztowanych mieszkańców Warszawy: mężczyzn, kobiet i dzieci. Osadzono ich na terenie obozu Auschwitz II-Birkenau.
Wśród przywiezionych były osoby z różnych środowisk społecznych, różnych zawodów (urzędnicy państwowi, naukowcy, artyści, lekarze, handlowcy, robotnicy), różnej kondycji fizycznej (ranni, chorzy, inwalidzi, kobiety ciężarne), w różnym wieku — dzieci począwszy od kilkutygodniowych niemowląt do starców powyżej osiemdziesięciu sześciu lat. W nielicznych przypadkach byli to także ludzie innych narodowości, wśród nich ukrywający się na tzw. aryjskich papierach Żydzi.
Najliczniejsze były transporty przybyłe do Auschwitz 12 i 13 sierpnia, w których łącznie przywieziono blisko 6 tys. osób (w tym około 4 tys. kobiet i 2 tys. mężczyzn, a wśród nich ponad 1 tys. dzieci i młodzieży obojga płci).
4 września przywieziono z Pruszkowa do Auschwitz kolejny transport kobiet, mężczyzn i dzieci liczący 3087 osób. W następnych dwóch transportach z 13 i 17 września, poza trzema kobietami, przywieziono prawie 4 tys. mężczyzn i chłopców. Większość osób z tych transportów przeniesiono po kilku, kilkunastu tygodniach, w ramach rozpoczętej wstępnej ewakuacji KL Auschwitz, do obozów w głębi Trzeciej Rzeszy i zatrudniono w przemyśle zbrojeniowym. Wielu zginęło w tych obozach.
W styczniu 1945 r. wywieziono do obozów w Berlinie, w pięciu transportach, co najmniej 602 kobiety z dziećmi (w tym dzieci urodzone w obozie). Część więźniów z wymienionych transportów warszawskich ewakuowano w styczniu 1945 r. z obozu. Niektórzy z nich zginęli w trakcie „marszów śmierci”, inni doczekali wyzwolenia w obozach w głębi Rzeszy. Co najmniej 298 warszawiaków (kobiet, mężczyzn i dzieci) doczekało wyzwolenia w KL Auschwitz.
