Aktualności
Fundusze europejskie wspomogły zachowanie autentyzmu Miejsca Pamięci
W Miejscu Pamięci Auschwitz zakończyła się realizacja projektu „Zachowanie autentyzmu – dziewięć zadań na lata 2012-2015”, który był współfinansowany z grantu Komisji Europejskiej przyznanego w ramach programu „Europa dla Obywateli”.
Zadania dotyczyły poprawy warunków przechowywania i bezpieczeństwa archiwaliów oraz historycznych przedmiotów pochodzących z okresu funkcjonowania niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego i zagłady Auschwitz-Birkenau, konserwacji oryginalnych budynków, dokumentów i zbiorów, zakupu specjalistycznego sprzętu konserwatorsko-badawczego, badań umożliwiających realizację prac konserwatorskich oraz rozbudowy cyfrowego systemu przechowywania danych o ofiarach. Projekt podsumowano na spotkaniu, które 22 października odbyło się w Muzeum Auschwitz.
„Historyczna przestrzeń, zachowane materialne świadectwa – teren, budynki, ruiny, przedmioty czy dokumenty są unikalnymi nośnikami Pamięci. Przybliżają i opowiadają kolejnym pokoleniom historię Auschwitz oraz historie konkretnych ludzi – ofiar obozu. Zachowane do dnia dzisiejszego ślady są często jedynym świadectwem ich istnienia. W czasach, kiedy odchodzą ostatni byli więźniowie, musimy zrobić wszystko, aby zachować materialne pozostałości po tragedii Auschwitz” – napisał zastępca dyrektora Muzeum Rafał Pióro w folderze przygotowanym na zakończenie projektu.
Dyrektor Muzeum Auschwitz dr Piotr M.A. Cywiński podkreślił symbolicznie znaczenie wsparcia finansowego płynącego z Komisji Europejskiej. „Szoa i to wszystko, co najpełniej symbolizuje Auschwitz, legło u fundamentów olbrzymiego powojennego wysiłku budowy nowej, innej Europy – bardziej solidarnej, wrażliwej, wspólnotowej. Nie można jednak tworzyć przyszłości, nie zachowując w pamięci tych tragedii, które doprowadziły do przekonania, że Europę trzeba przemyśleć na nowo” – napisał.
„Gdy ponad półtora miliona ludzi – głównie młodych Europejczyków – co roku przyjeżdża poznać Auschwitz, nie możemy szczędzić wysiłków, by ich poznanie było jak najpełniejsze. W tej świadomości bowiem tworzy się inna, lepsza przyszłość Europy” – czytamy.
Obecny podczas podsumowania projektu Pavel Tychtl, przedstawiciel Komisji Europejskiej odpowiedzialny za program „Europa dla Obywateli” podkreślił, że dofinansowanie było odzwierciedleniem nie tylko wyjątkowego miejsca Auschwitz w europejskiej historii, ale także jego współczesnego znaczenia dla ludzkości. – To, co wydarzyło się tutaj było konsekwencją pewnych zjawisk i nurtów politycznych dostrzegalnych również obecnie: ksenofobii, rasizmu i antysemityzmu. One cały czas istnieją i dlatego myślę, że nasze wsparcie pokazuje wagę, jaką ludzie, a także instytucje, takie jak Komisja Europejska, powinny przykładać do tego miejsca – powiedział
– Rezultaty tego projektu pokazują determinację wielu ludzi, a także ich entuzjazm i oddanie temu tematowi. Można powiedzieć, że przekazane pieniądze zostały spożytkowane bardzo dobrze i mądrze, choć wiemy, że do zrobienia tu i w innych miejscach jest jeszcze bardzo wiele. To, co zobaczyliśmy dziś, ale także podczas naszych wizyt w Miejscu Pamięci i pracy z całym zespołem w czasie realizacji projektu, jest bardzo budujące – dodał.
Projekt „Zachowanie autentyzmu – dziewięć zadań na lata 2012‑2015” realizowany był dzięki wsparciu Komisji Europejskiej w formie grantu w ramach programu „Europa dla Obywateli. Działanie 4. Czynna Pamięć Europejska”. Dofinansowanie europejskie wyniosło łącznie 4 miliony euro.
„Zachowanie autentyzmu – dziewięć zadań na lata 2012-2015”:
Wzmocnienie konstrukcji budynku Archiwum
Zakres prac prowadzonych w historycznym bloku 24 byłego obozu Auschwitz I, w którym mieści się Archiwum Muzeum, objął wzmocnienie konstrukcji stropów piwnic, parteru, piętra oraz elementów więźby dachowej. Zabieg ten polegał na osadzeniu w przygotowane otwory pod stropem stalowych belek. Belki te, zmniejszając znacznie rozpiętość płyt stropowych, odciążają istniejące żelbetowe żebra stropowe. W czasie prac wykonano również modernizację instalacji wewnętrznych. Prace pozwoliły na zabezpieczenie historycznego budynku oraz poprawiły warunki przechowywania cennych archiwaliów, które się w nim znajdują.
Zabezpieczenie przeciwpożarowe
Wprowadzenie nowoczesnego systemu stałych urządzeń gaśniczych w trzech budynkach magazynowych znacznie poprawiło bezpieczeństwo przechowywania oryginalnych obiektów poobozowych. Automatyczny system gaszenia chroni zbiory i archiwalia przed ewentualnym rozwojem i skutkami pożaru. Dobrany środek gaśniczy skomponowany jest z naturalnych składników atmosfery ziemskiej. Cechuje go brak ujemnego wpływu na środowisko, ale jego główną zaletą jest brak niszczącego wpływu na obiekty zabytkowe podczas ewentualnej akcji gaśniczej.
Konserwacja dwóch drewnianych baraków na terenie byłego obozu Auschwitz II-Birkenau
Dokonano pełnej konserwacji dwóch baraków drewnianych – mieszkalnego oraz sanitarnego na odcinku tzw. męskiej kwarantanny w Birkenau. Wszystkie elementy poddano m.in.: oczyszczeniu z kurzu oraz wtórnych impregnatów wprowadzonych podczas wcześniejszych konserwacji, sklejeniu spękanych elementów oraz wzmocnieniu. Dokonano konserwacji historycznych dekoracji malarskich odkrytych na panelach ściennych, pobiał i napisów oraz oryginalnych oznaczeń na elementach konstrukcyjnych. Prace prowadzono ze szczególną troską o zachowanie substancji zabytkowej, zgodnie z zasadami: minimalnej ingerencji, odwracalności stosowanych metod i środków oraz odróżnialności wprowadzanych materiałów od elementów oryginalnych.
Modernizacja magazynów na walizy
Przy projektowaniu nowych magazynów dla ponad 1800 waliz, które znajdują się w poobozowych budynkach na terenie Auschwitz I, wzięte pod uwagę zostały zarówno problematyka konserwatorska, wielkość waliz, jak i dostępna przestrzeń magazynowa. Historyczne obiekty umieszczone zostały w specjalnie zaprojektowanych szafach. Walizy ułożono tak, by opierały się na największej powierzchni. Dzięki temu nie będą ulegać deformacjom. We wszystkich magazynach zainstalowano również nowe, bezpieczne dla obiektów oświetlenie i system gaszenia pożarów, zdezynfekowano klimatyzację oraz zmodernizowano posadzki.
Rozbudowa systemu długoterminowego przechowywania danych oraz Repozytorium Cyfrowego
W ramach projektu rozbudowano system przechowywania danych cyfrowych. Zakupiono dodatkowe macierze dyskowe, a także rozwinięto system informatyczny obsługujący bazę danych. Dzięki utworzeniu nadrzędnej struktury bazodanowej stworzony został Indeks Pamięci Ofiar Auschwitz (Auschwitz-Victims-Memory-Index), w którym grupowane są tzw. metadane o deportowanych i więzionych w obozie. Zakupiono również serwer dostępowy dla wyszukiwania i prezentacji obiektów cyfrowych. Podstawowym celem projektu badawczego Repozytorium Cyfrowe jest zabezpieczenie dokumentów archiwalnych poprzez ich pełną digitalizację.
Nowy sprzęt w pracowni konserwatorskiej
Mnogość i różnorodność poobozowych obiektów niosą ze sobą poważne wyzwania konserwatorskie. Ich zabezpieczenie wymaga nie tylko wiedzy i doświadczenia specjalistów, ale także odpowiedniego zaplecza technicznego. W ramach projektu doposażenia pracowni konserwatorskiej zakupiono m.in. komorę klimatyczną do przeprowadzania testów starzeniowych różnych materiałów stosowanych w konserwacji, przenośny spektrofotometr do pomiaru barwy, spektrometr fluorescencji rentgenowskiej XRF, myjkę ultradźwiękową, wago-suszarkę, chłodziarkę laboratoryjną, a także specjalistyczny stół laboratoryjny. Doposażono także mikroskopy laboratoryjne w istotne podzespoły m.in. w lampę UV oraz polaryzację. Do wykonywania dokumentacji konserwatorskich posłużą dodatkowo nowe profesjonalne aparaty cyfrowe, specjalistyczny obiektyw do zdjęć w podczerwieni oraz drukarka fotograficzna.
Modernizacja gablot wystawienniczych
Oryginalne historyczne obiekty prezentowane odwiedzającym Miejsce Pamięci muszą być odpowiednio zabezpieczone. Ich eksponowanie możliwe jest wyłącznie w przestrzeniach, które zapewniają jak najlepsze warunki. W ramach projektu dokonano modernizacji gablot, w których prezentowane są okulary oraz tałesy – osobiste przedmioty należące do ofiar obozu. W czasie prac skupiono się przede wszystkim na zmianie dotychczas istniejącej bariery chroniącej oryginalne obiekty przed wpływem warunków klimatycznych wewnątrz sal ekspozycyjnych. Poprawiono również zabezpieczenia przed ewentualnym pożarem oraz kradzieżą.
Konserwacja waliz, tałesów i archiwaliów oraz digitalizacja archiwaliów
Konserwacji poddano 12 tałesów oraz 40 waliz należących do Żydów deportowanych przez Niemców na zagładę do Auschwitz, jak również m.in. 46 tomów ksiąg z kartami zgonów prawie 69 tysięcy więźniów Auschwitz oraz ponad 17 tysięcy innych dokumentów. To m.in. akta personalne więźniów (Personalbogen), księga główna (Hauptbuch) SS-Hygiene Institut, księgi inwentarzowe, księgi szpitala więźniarskiego (HKB) bloku 20 w Auschwitz I, księga numerowa (Nummerbuch), karty oporządzenia wojskowego załogi SS, różne akta oddziału administracji, akta personalne esesmanów, karty chorobowe więźniów, listy frachtowe, pisma w sprawie przeniesienia więźniów, księgi rentgena, a także księgi stacji dentystycznej, pisma w sprawie zatrudnienia więźniów i dokumenty Centralnego Zarządu Budowlanego (Zentralbauleitung). W czasie prac konserwatorskich wykonano również prawie 90 tysięcy skanów.
Analiza terenu, budynków oraz infrastruktury odcinka BI byłego Auschwitz II‑Birkenau
Prowadzone były m.in. badania archeologiczne, badania geologiczne i hydrogeologiczne terenu, a także analiza odkształceń wybranych obiektów na podstawie naziemnego skaningu laserowego. Na podstawie ich wyników zaktualizowano mapy terenu uwzględniające podziemne, historyczne elementy infrastruktury obozowej, co zapewni ich bezpieczeństwo podczas wszystkich niezbędnych prac terenowych. Zweryfikowano także archiwalne dokumenty i projekty budowlane sieci pod kątem stopnia ich realizacji. Rozpoznano warunki gruntowe i wodne oraz wygląd i zagospodarowanie terenu w czasie funkcjonowania obozu.
Pliki do pobrania
