Aktualności
Dzień Pamięci o Zagładzie Romów i Sinti
72 lata temu, w nocy z 2 na 3 sierpnia 1944 r. Niemcy zlikwidowali w obozie Auschwitz II-Birkenau tzw. obóz rodzinny dla Cyganów (Zigeunerfamilienlager). Zamordowano wówczas w komorach gazowych blisko 3 tysiące dzieci, kobiet i mężczyzn, ostatnich romskich więźniów obozu. 2 sierpnia jest w Polsce obchodzony jako Dzień Pamięci o Zagładzie Romów i Sinti. Z tej okazji Międzynarodowe Centrum Edukacji o Auschwitz i Holokauście przygotowało specjalną wystawę w Google Cultural Institute „Romowie w Auschwitz”.
W uroczystościach rocznicowych, które odbyły się na terenie byłego niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego i zagłady Auschwitz II-Birkenau wzięło udział kilkaset osób. Przy pomniku upamiętniającym zagładę Romów i Sinti na terenie byłego Zigeunerfamilienlager złożono wieńce i oddano hołd ofiarom.
Wśród uczestników rocznicowych obchodów byli m.in. byli więźniowie i ocaleni z zagłady, przedstawiciele organizacji romskich, polskiego rządu i parlamentu, Parlamentu Europejskiego, korpusu dyplomatycznego, społeczności żydowskiej, dyrekcja i pracownicy Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau oraz przedstawiciele władz regionalnych i lokalnych.
Francuski Rom, 91-letni Raymond Gureme, którzy przeżył wojnę ukrywając się i biorąc udział w działaniach ruchu oporu mówił, że nieraz spoglądał śmierci w oczy. – Wiem, że moje nazwisko widniało na liście wśród tych, którzy mieli zginąć w Auschwitz. Swoje świadectwo skierował do ludzi młodych: – Musicie walczyć z dyskryminacją, rasizmem i przemocą, których ofiarami padają Romowie i Sinti w całej Europie. My, stare pokolenie, wznieciliśmy płomień. Teraz to Waszym zadaniem jest utrzymać go i sprawić, by płonął coraz jaśniej, abyśmy byli silniejsi – powiedział
Jego wnuczka Marine Hageman podkreśliła, że jest bardzo dumna ze swojego dziadka: – Walczył, by chronić swoją rodzinę. Próbował ich ratować. Nie dał się. Walczył. Stawiał opór. I mimo krzywd, jakie wyrządzili mu Niemcy i Francuzi, przetrwał. Jak sam mówi, wzniecił płomień siły i odwagi, by przekazać go nam, abyśmy ten płomień chronili i dalej wzniecali jego przykładem.
– Nazwa „Auschwitz” to nie tylko symbol ludobójstwa zorganizowanego przez instytucje państwowe, którego ofiarami padło pięćset tysięcy Sinti i Romów oraz sześć milionów Żydów, lecz również symbol zbrodni przeciwko ludzkości, która pogrążyła w mroku całą Europę. Po tej katastrofie cywilizacyjnej narody Europy w żmudnym procesie pojednania i integracji stworzyły koncepcję demokracji i państw prawa, które stanowią podstawę europejskiego systemu wartości – powiedział Romani Rose, szef Centralnej Rady Niemieckich Sinti i Romów. – Nie wolno nam dopuścić do tego, aby Europa ponownie pogrążyła się w mroku, musimy śmiało przeciwstawiać się niszczeniu zasad państw prawa. Walkę o demokrację i prawa człowieka należy toczyć wciąż od nowa – podkreślił.
Podsekretarz Stanu w Kancelarii Prezydenta RP Wojciech Kolarski podkreślił, że dzisiejsza uroczystość jest zwycięstwem Pamięci: – Ta pamięć jest znakiem sprzeciwu i znakiem nadziei. My Polacy jesteśmy szczególnie zobowiązani do podtrzymywania pamięci, bo to na naszą ziemie przyniesiono fabryki śmierci. To hitlerowska Trzecia Rzesza na otwartej i gościnnej polskiej ziemi, na ziemi, która była domem wielu narodów i wielu społeczności, zbudowała Auschwitz-Birkenau.
List do uczestników uroczystości od Premier RP Beaty Szydło odczytała Beata Kempa, szefowa Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. „W Dzień Pamięci o Zagładzie Romów i Sinti oddajemy hołd pomordowanym w czasie koszmaru II wojny światowej. Pochylamy się nad ich prochami, mając świadomość, że ciąży na nas powinność zachowania w pamięci ich losu, pamięci o tym, do czego doprowadzić może nienawiść i odrzucenie człowieczeństwa” – napisała premier Szydło.
„W czasie wojny Romów spotkała niewyobrażalna tragedia. Jednak pamiętając o ofiarach, pamiętać należy także o bohaterach. Wśród nich jest pani Alfreda Markowska, Romni, która ryzykując swoje życie uratowała przez Zagładą ok. 50 dzieci pochodzenia romskiego i żydowskiego. Ta odznaczona przez śp. Prezydenta Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski dzielna kobieta, swoją postawą i poświęceniem wpisała się w historię Romów i historię Polski” – czytamy w liście.
Prezes Stowarzyszenia Romów w Polsce Roman Kwiatkowski wspomniał w swoim wystąpieniu niedawne słowa Papieża Franciszka, który powiedział, że świat jest w stanie wojny. – Tym bardziej potrzebujemy solidarności. Zwłaszcza my, Romowie, którzy nigdy nie wywołaliśmy żadnej wojny, a jesteśmy ofiarami każdej z nich – mówił. – Z całego serca dziękuję wszystkim tym, którzy nie będąc Romami zdecydowali się być tu dziś razem z nami, by uczcić pamięć naszych pomordowanych braci. To byli też wasi bracia - podkreślił Kwiatkowski.
– Według teorii Adolfa Hitlera rasy miały różną wartość, a na samym dole znalazły się dwa narody – romski i żydowski. Stoimy teraz na terenie dawnego obozu Auschwitz-Birkenau, który jest najbardziej ponurą pamiątką i jednocześnie symbolem morderstw prowadzonych na skalę przemysłową. Jestem tu dzisiaj jako przedstawiciel państwa Izrael i skłaniam nisko głowę przez ofiarami zagłady narodu romskiego – powiedziała ambasador Izraela w Polsce Anna Azari
– Społeczność żydowska Polski łączy się ze swoimi romskimi braćmi w cierpieniu. Oddajemy hołd pomordowanym i z całą mocą mówimy: nigdy więcej – powiedział Leszek Piszewski, wiceprzewodniczący Zarządu Gminy Wyznaniowej Żydowskie w Warszawie. – Tylko pamięć tamtych wydarzeń może uchronić nas przed powtórzeniem tragedii i zbrodni, jakie miały miejsce podczas II wojny światowej, a zdaje się, że dzisiejsza Europa i świat powoli o tej lekcji zapominają - podkreślił.
Podczas rocznicowych uroczystości mocno zabrzmiały słowa przedstawiciela Parlamentu Węgierskiego László Teleki: – Dziś ludzi uciekających przed straszliwościami wojen, pozostawiających wszystko, poszukujących bezpieczeństwa lub też pragnących prowadzić bardziej godziwe życie, uznano za wrogów, ich się demonizuje. Są tacy, dla których emigrant a terrorysta to to samo – podkreślił.
Szacuje się, że w obozie Auschwitz Niemcy uwięzili łącznie ok. 23 tys. Romów – mężczyzn, kobiet i dzieci. W obozie zmarło lub zostało zamordowanych ok. 20 tys. Na terenie Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau, w bloku 13, urządzono wystawę upamiętniająca zagładę Romów i ukazującą szczególny wymiar nazistowskiego ludobójstwa popełnionego na Romach w okupowanej przez nazistów w Europie. Od 2011 r. 2 sierpnia jest w Polsce oficjalnym Dniem Pamięci o Zagładzie Romów i Sinti.
Historię Romskich ofiar obozu przybliża lekcja internetowa „Romowie w Auschwitz”, a także 7. tom serii edukacyjnej Głosy Pamięci.
