Aktualności
Centrum Żydowskie zaprasza
W roku szkolnym 2003/2004 Centrum Żydowskie organizuje następujące spotkania edukacyjne:
1. Wprowadzenie do judaizmu. Główne aspekty tradycji i kultury żydowskiej.
Spotkanie obejmuje genezę i podstawowe fakty z historii judaizmu; pojęcia: halacha, aszkenazyjczycy, sefardyjczycy, jidysz, hebrajski, jarmułka, tałes, tefilin, itp.; Tora i Talmud - święte księgi religii żydowskiej; doktryna - podstawowe wierzenia; synagoga i jej znaczenie; rok żydowski i jego najważniejsze święta; podstawowe zwyczaje i obrzędy judaizmu.
2. Żydzi w Oświęcimiu na przestrzeni wieków.
Spotkanie obejmuje przedstawienie podstawowych faktów i dat z historii społeczności żydowskiej miasta oraz krótkie wprowadzenie do historii Żydów w Polsce; zwiedzanie wystawy poświęconej życiu Żydów w Oświęcimiu; zwiedzanie synagogi Chewra Lomdei Misznajot - jej historia i aktualne przeznaczenie oraz projekcja filmu dokumentalnego z wypowiedziami byłych mieszkańców miasta, wspominających swoje dzieciństwo pt.: Wspomnienia z Oświęcimia (15 min.).
3. Śladami Żydów oświęcimskich - Spacer po mieście i cmentarzu.
Spotkanie to jest okazją do odwiedzenia miejsc, które przed wojną były związane z historią i kulturą żydowską w Oświęcimiu. Spacer obejmuje m.in.: plac ks. Jana Skarbka; ulicę Berka Joselewicza - dawną ulicę żydowską; Rynek Główny; ulicę Mickiewicza oraz Cmentarz Żydowski w Oświęcimiu. W ramach zwiedzania cmentarza uczniowie odwiedzą m.in.: Ohel rodziny Scharfów, zobaczą najstarszy nagrobek i zapoznają się z symboliką wybranych nagrobków.
Oprócz wykładów obejrzeć można również filmy dotyczące kultury i historii Żydów. - Centrum jest otwarte na realizację programów edukacyjnych przy współpracy ze szkołami, organizacjami pozarządowymi i grupami nieformalnymi - poinformował nasze "FORUM" dyrektor placówki Tomasz Kuncewicz.
Synagoga Chewra Lomdei Misznajot i Edukacyjne Centrum Żydowskie znajdują się w Oświęcimiu przy placu ks. Jana Skarbka 3-5. W okresie marzec - październik czynne są codziennie w godzinach 8:30-20:00 (od listopada do lutego do 18.00). W soboty i święta żydowskie synagoga i Centrum są zamknięte.
Oświęcimscy Żydzi
Do połowy XV w. na terenie księstwa oświęcimskiego byli jedynie Żydzi przejezdni. Pozwolenie na stałe osiedlenie się otrzymali oni dopiero po wykupieniu księstwa oświęcimskiego przez króla polskiego (1457 rok). W 1563 r., w celu uregulowania napływu ludności żydowskiej do Oświęcimia, król Zygmunt August wydał dokument, w którym zabronił zwiększenia dotychczasowej liczby Żydów w mieście, a ponadto zakazał im nabywania i budowania domów w rynku. W roku 1588 zbudowana została pierwsza drewniana synagoga.
W 1636 r. król Władysław IV Waza nadał Żydom miasta Oświęcimia przywilej, w którym zapewnił im prawo zamieszkiwania, posiadania domów i posesji zarówno w mieście, jak i poza murami oraz prawo korzystania z synagogi i cmentarza.
W drugiej połowie XVIII w. wielu Żydów z Wadowic i Żywca przeniosło się do Oświęcimia i założyło tutaj siedzibę obwodu wadowickiego. Na przełomie XVIII i XIX w. został założony (w obecnym miejscu) cmentarz żydowski (kirkut). W pierwszych latach XX wieku wybudowano nową synagogę, zniszczoną przez Niemców we wrześniu 1939 r.
W momencie wybuchu II wojny światowej Żydzi stanowili ponad połowę 12-tysięcznej populacji Oświęcimia. W październiku 1939 r. część ziem polskich została włączona w granice Rzeszy Niemieckiej. Między włączonymi terenami znalazł się m.in. powiat bialski, a w tym i Oświęcim. Z rady miejskiej Niemcy usunęli wszystkich radnych pochodzenia żydowskiego (w połowie listopada rada miejska przestała istnieć. Władzę w mieście przejęli całkowicie Niemcy).
W 1940 r. na terenie przyszłego KL Auschwitz prowadzone były prace porządkowe, z udziałem około 300 skierowanych tam przymusowo oświęcimskich Żydów. W 1941 r. przygotowując budowę IG Farben, wysiedlono wszystkich Żydów z Oświęcimia (głównie do gett w Chrzanowie, Sosnowcu i Będzinie).
We wrześniu 1945 r. społeczność żydowska w Oświęcimiu liczyła 186 osób. Przybyli po wojnie do Oświęcimia Żydzi wybrali emigrację, głównie do Niemiec, USA i Izraela.
W maju 2000 r. zmarł w Oświęcimiu Szymon Klueger, ostatni żyjący tam jeszcze Żyd. Cztery miesiące po jego śmierci, we wrześniu 2000 r. została ponownie otwarta sąsiadująca z jego domem synagoga Chewra Lomdej Misznajot.
