Aktualności

„Archeologia” – wystawa na 72. rocznicę wyzwolenia Auschwitz w Miejscu Pamięci oraz siedzibie UNESCO

Oryginalne osobiste przedmioty należące do ofiar Auschwitz, odnalezione w 1967 r. podczas prac archeologicznych w rejonie komory gazowej i krematorium III w Birkenau, zostaną po raz pierwszy publicznie pokazane na wystawach w Miejscu Pamięci Auschwitz oraz w siedzibie UNESCO w Paryżu. Ekspozycja „Archeologia” została przygotowana z okazji 72. rocznicy wyzwolenia niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego i zagłady Auschwitz, którą obchodzić będziemy 27 stycznia 2017 r.

– Przedmioty te są niezwykłym dokumentem prowadzonej w obozie przez Niemców zagłady, ale przede wszystkim – poruszającym osobistym świadectwem ofiar. To w  zdecydowanej większości przypadków ostatnie osobiste rzeczy, które udało się zachować Żydom kierowanym bezpośrednio po selekcji z rampy na śmierć do komór gazowych – powiedziała Alicja Wójcik, szefowa Wystawiennictwa Muzeum.

Pokazane zostaną m.in. termometry, butelki po lekach czy perfumach, fragmenty butów, sztućce, biżuteria, zegarki, szczotki, fajki, zapalniczki, fragmenty naczyń, guziki, scyzoryki, klucze i wiele innych przedmiotów, w których ukryta jest tajemnica i historia osób, które je ze sobą zabrały. 

Prezentowane na wystawie przedmioty to część ok. 16 tysięcy obiektów pochodzących z prac archeologicznych prowadzonych w 1967 r. pobliżu ruin komory gazowej i krematorium III w Birkenau. Z nieznanych powodów jedynie niewielka ich część trafiła wówczas do Zbiorów Muzeum. Większość została na ponad pół wieku zdeponowana poza Miejscem Pamięci i pozostała w zapomnieniu, aż do czerwca ubiegłego roku, kiedy to świat obiegła niecodzienna wiadomość o ich odnalezieniu.

Impulsem do rozpoczęcia trwających wiele miesięcy poszukiwań była analiza filmu „Archeologia” w reżyserii Andrzeja Brzozowskiego, który dokumentował prowadzone wtedy prace. Ze zdjęć wynikało jasno, że wykopano wówczas znacznie więcej obiektów, niż wskazywał na to archiwalny inwentarz Zbiorów. Pracownicy Muzeum zaczęli sprawdzać szczegółowo każdy wątek, choć nie było pewności czy obiekty nie zostały zaprzepaszczone lub rozproszone. Udało się jednak odnaleźć i nawiązać kontakt z ostatnimi żyjącymi osobami uczestniczącymi w tamtym projekcie archeologicznym, aż w końcu dokonano sensacyjnego odkrycia.

Historyczne obiekty znajdowały się w 48 kartonach w jednym z budynków Polskiej Akademii Nauk. Zdecydowana większość z nich cały czas znajdowała się w opisanych, indywidualnych opakowaniach wskazujących m.in. miejsce odnalezienia, czy dokładne dane dotyczące obiektu. W czerwcu ubiegłego roku przedmioty powróciły do Miejsca Pamięci. – To niespodziewany, zupełnie wyjątkowy dzień w najnowszej historii naszego Muzeum – powiedział wówczas dyrektor Muzeum dr Piotr M. A. Cywiński.

W ciągu niespełna 5 lat istnienia obozu Auschwitz zginęło w nim co najmniej 1,1 miliona ludzi. Wśród nich większość, czyli około 1 mln osób, stanowili Żydzi. Wśród ofiar obozu było także m.in. ok. 75 tys. Polaków, 21 tys. Romów oraz 15 tys. sowieckich jeńców wojennych.

Żydów skierowanych na śmierć w komorach gazowych esesmani utrzymywali w nieświadomości tego, co ich czeka. Mówiono im, że zostaną umieszczeni w obozie, wcześniej jednak muszą poddać się dezynfekcji i kąpieli.

Pędzeni do komór gazowych Żydzi do ostatniego momentu swojego życia starali się zachować drobiazgi dla nich najdroższe i najbliższe, w tym te zwyczajnie potrzebne w codziennym życiu. Właśnie te niezwykłe, symboliczne ślady ofiar oglądać można na wystawie.

Ekspozycja w siedzibie UNESCO w Paryżu zostanie otwarta 26 stycznia o 14.30. Zaraz potem odbędzie się dyskusja pt. „Edukować dla lepszej przyszłości. Rola historycznych miejsc i muzeów w nauczaniu o Holokauście”, w której udział weźmie m.in. dyrektor Muzeum Auschwitz dr Piotr M. A. Cywiński. Wystawę w Paryżu będzie można oglądać do 10 lutego w godzinach 9.00-17.00. Partnerem wydarzenia w Paryżu jest Memorial de la Shoah.

Natomiast w Miejscu Pamięci Auschwitz „Archeologia” będzie dostępna dla odwiedzających od 27 stycznia do 24 lutego, w sali wystaw czasowych w bloku 12, od niedzieli do piątku w godzinach 10.00-16.00 w styczniu i 10.00-17.00 w lutym.

Tereny byłego niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego i zagłady Auschwitz-Birkenau w 1979 r. zostały wpisane, jako jedyny tego typu obiekt, na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. 27 stycznia, dzień wyzwolenia obozu Auschwitz, jest na świecie obchodzony jako Międzynarodowy Dzień Pamięci o Holokauście.