Aktualności

42. posiedzenie Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej

18 i 19 listopada w Muzeum Auschwitz odbyło się 42. Posiedzenie Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej pod przewodnictwem prof. Dariusza Stoli. Członkowie MRO mogli zobaczyć niemal ukończoną pierwszą z trzech części Nowej Wystawy Głównej, która już niedługo zostanie udostępniona odwiedzającym Muzeum. 

W posiedzeniu wziął udział m.in. wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego Marek Krawczyk, który odczytał list przesłany do członków Rady przez minister Martę Cienkowską.

„Po ponad pół wieku rozpoczynamy zmianę Wystawy Głównej w Miejscu Pamięci Auschwitz. To wydarzenie o ogromnym znaczeniu – nie tylko dla historii, ale także dla naszej współczesnej wrażliwości i odpowiedzialności. […] Nowa ekspozycja, w całości finansowana przez państwo polskie, to wyraz odpowiedzialności naszego państwa i Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego za zapewnienie stabilnych warunków dla tworzenia tej wyjątkowej wystawy w miejscu, które ma znaczenie dla całego świata” – napisała minister Marta Cienkowska.

„Chcę podkreślić jednoznacznie, Auschwitz nie może być areną sporu politycznego. Ani w Polsce, ani nigdzie indziej. To Miejsce Pamięci, którego ochrona i powaga są wartością nadrzędną. Oczekujemy, że wszystkie państwa, środowiska i media będą tę zasadę szanować” – czytamy w liście.

„Codzienna praca zespołu Muzeum Auschwitz to nie tylko zawód – to misja. Wymaga niezwykłej wiedzy, profesjonalizmu, ale też dojrzałości etycznej i moralnej. Bardzo dziękuję wszystkim pracownikom Muzeum za ich wysiłek, dzięki któremu prawda Auschwitz jest przekazywana kolejnym pokoleniom w sposób wierny, godny i pełen szacunku” – napisała minister kultury i dziedzictwa narodowego

Podczas posiedzenia Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej minister Marek Krawczyk odznaczył przewodniczącego Rady prof. Dariusza Stolę Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”.

Minister Krawczyk wręczył również dyrektorowi Muzeum Auschwitz dr. Piotrowi M. A. Cywińskiemu powołanie na kolejną kadencję na tym stanowisku. Będzie on kierował pracami Muzeum i Miejsca Pamięci do końca 2030 r.

Dyrektor Cywiński w podsumowaniu wydarzeń z ostatnich sześciu miesięcy podkreślił, że frekwencja w Muzeum wraca stopniowo do poziomu sprzed pandemii i w tym roku liczba odwiedzających wyniesie ok. dwóch milionów.

Wśród różnych wydarzeń, dyrektor mówił nie tylko o rocznicach, takich jak 80. rocznica wyzwolenia, 85. rocznica deportacji pierwszych Polaków do KL Auschwitz, czy 81. rocznica likwidacji obozu rodzinnego dla Romów i Sinti, ale także o międzynarodowej konferencji edukacyjnej „Remember. Czy pamięć wystarczy w XXI wieku?”.

– To konferencja metodologiczna, którą organizujemy co dwa lata, dla osób, które są przede wszystkim organizatorami edukacji w różnych krajach, muzeach i miejscach pamięci. Na takich spotkaniach pada co raz więcej pytań kulturowych i cywilizacyjnych. Te refleksje wyrażają bardzo głębokie niepokoje. My nie żyjemy już w czasach powojennych, co rzutuje na pracę z pamięcią – powiedział dyrektor Cywiński.

Dyrektor, podsumowując 80. rocznicę wyzwolenia niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego i zagłady Auschwitz, mówił również o krystalizujących się koncepcjach dotyczących tych najważniejszych obchodów rocznicowych w Miejscu Pamięci w przyszłości. W toku dyskusji Rada jednomyślnie przyjęła uchwałę następującej treści: „Międzynarodowa Rada Oświęcimska popiera koncepcję, by – wzorem 80. rocznicy wyzwolenia – podczas obchodów 27 stycznia, program nie przewidywał przemówień politycznych, a koncentrował się na głosach Ofiar i Ocalałych z Auschwitz”.

Podczas posiedzenia dyrektor Cywiński oraz dyrektor generalny Telewizji Polskiej Tomasz Sygut podpisali porozumienie dotyczące realizacji sygnału telewizyjnego z obchodów kolejnych rocznic wyzwolenia, jak i towarzyszącego im międzynarodowego studia publicystycznego, w latach 2026-2030. 

W swoim sprawozdaniu dyrektor Cywiński wspomniał również o pracy edukacyjnej Muzeum realizowanej w Internecie, między innymi o cieszącym się dużą popularnością podcaście „O Auschwitz”, który dostępny jest nie tylko w języku polskim i angielskim, ale także w językach migowych PJM i SJM.

Podkreślił, że Muzeum na platformach społecznościowych obserwuje już prawie 3 miliony osób, choć jest to przestrzeń coraz trudniejsza dla realizacji misji Muzeum: – Polaryzacja i wulgaryzacja cały czas tam postępują. Mamy wrażenie, że pewne granice cały czas się w dyskusji online przesuwają w złą stronę. Jednak cały czas jesteśmy obecni w tej przestrzeni, bowiem widzimy taką potrzebę. Staramy się także wzmacniać naszą obecność w serwisie YouTube poprzez realizację kolejnych krótkich filmów poświęconych historii Auschwitz.

Nowym elementem w przestrzeni internetowej jest także strona powstrzymaj-negacjonizm.auschwitz.org. Strona ta ma pomóc internautom zrozumieć strategie współczesnych negacjonistów aktywnych przede wszystkim na platformach społecznościowych, a także pozwala na szybkie kopiowanie przygotowanych przez historyków argumentów.

Mówiąc o pracach wystawienniczych, dyrektor Cywiński mówił o otwartej we wrześniu wystawie poświęconej Polakom deportowanych do KL Auschwitz, podróżującej ekspozycji „Auschwitz. Nie tak dawno. Nie tak daleko” udostępnionej w październiku w Union Terminal w Cincinnati, a także tymczasowej wystawie sztuki współczesnej „Prussian Blue” Yishaia Jusidmana, którą oglądać można na terenie byłego obozu Auschwitz I.

– Poza tym rozpoczęliśmy prace nad wystawą sztuki więźniarskiej, która będzie mówić o tematyce odczłowieczenia. To następny duży projekt na przyszłość. Będzie ona zawierała część przeprowadzającą odwiedzających przez różne poziomy odczłowieczenia, a także przestrzeń wystaw czasowych, gdzie prezentować będziemy na zasadzie rotacji prace oryginalne. W taki sposób chcielibyśmy uratować część tego przekazu, który pojawiał się w pytaniach do Ocalałych: co czuło się, gdy było się w obozie? Pokazanie tego poprzez sztukę pozwoli przekazać właśnie te emocje. Obrazy i rysunki nie będą już tylko ilustracjami, ale będą częścią tej narracji o człowieku – powiedział dyrektor Cywiński. 

Z kolei do współczesnych twórców filmowych jest adresowany nowy projekt, realizowany we współpracy z Fundacją Auschwitz-Birkenau. Picture from Auschwitz to pionierska inicjatywa, której częścią jest wierna, cyfrowa replika niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego i zagłady w skali 1:1, dostępna dla twórców filmowych. Szczegóły znaleźć można na stronie film.auschwitz.org.

Dyrektor mówił także o prowadzonych przez Muzeum pracach konserwatorskich, wykonywanych przede wszystkim przy historycznych budynkach murowanych oraz ruinach komór gazowych i krematoriów na terenie byłego obozu Auschwitz II-Birkenau, które są finansowane ze środków Fundacji Auschwitz-Birkenau. Już wkrótce odwiedzającym zostanie udostępniony po konserwacji budynek jednej z najstarszych łaźni na terenie byłego obozu Auschwitz II-Birkenau, w którym znajdowała się także dezynfekcyjna komora gazowa. 

Członkowie Rady przyjęli także uchwałę o wyrażeniu poparcia dla „Deklaracji Ocalałych” z 2002 r., której tekst znaleźć można tutaj.

Rada wyraziła też wsparcie dla Muzeum Auschwitz, które od kilku miesięcy wzywa platformy społecznościowe, przede wszystkim Facebooka, do zmiany swoich regulaminów tak, by nie było możliwe publikowanie i rozpowszechnianie wygenerowanych za pomocą sztucznej inteligencji fałszywych obrazów, filmów i treści związanych z historią Auschwitz i Holokaustu.

Podczas posiedzenia Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej omawiano również postępy prac przy tworzeniu nowego budynku muzealnego na terenie byłego niemieckiego ośrodka zagłady w Treblince, w którym w przyszłości znajdzie się m.in. wystawa historyczna, a także przestrzeń do prezentacji rzeźb autorstwa Ocalałego z Treblinki Samuela Willenberga.

Przed głównym posiedzeniem członkowie Rady zwiedzili – jeszcze przed oficjalnym otwarciem – pierwszy gotowy fragment Nowej Wystawy Głównej Muzeum, który poświęcono doświadczeniu obozowemu więźniów. 

– To dla nas bardzo wzruszająca chwila, bo wystawę tworzymy już od ponad 12 lat. Bardzo też ważne jest dla nas wszystkich to, że nad ekspozycją pracowała jeszcze Międzynarodowa Rada Oświęcimska, w której składzie zasiadali jeszcze Ocalali tak ważni dla kształtowania pamięci o Auschwitz po wojnie, jak prof. Władysław Bartoszewski, Marian Turski, czy Israel Gutman. Ich refleksja miała dla nas ogromne znaczenie – mówił na posiedzeniu Piotr Cywiński.

– Chciałbym także podziękować Ministerstwu Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Rządy i ministrowie zmieniały się kilkakrotnie, ale wszyscy szanowali decyzję co do realizacji tej ekspozycji, bardzo drogiego przedsięwzięcia ze względu na to, iż projekt obejmuje także konserwację sześciu historycznych poobozowych budynków – podkreślił Piotr Cywiński.

Część Nowej Wystawy Głównej poświęcona doświadczeniu więźniów Auschwitz udostępniona zostanie odwiedzającym jeszcze w tym roku.