Aktualności
37. posiedzenie Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej
Podsumowanie działań Miejsca Pamięci Auschwitz, jak również prezentacja prac Muzeum Stutthof w Sztutowie oraz jego oddziału – Muzeum Piaśnickiego w Wejherowie, były głównymi tematami 37. dwudniowego posiedzenia Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej, które 12 i 13 czerwca odbyło się – po raz pierwszy w historii MRO – w Gdańsku i w Sztutowie. Obradom przewodniczył dr hab. Grzegorz Berendt.
Obrady rozpoczęły się w Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku od wręczenia nominacji prof. Michaelowi Berenbaumowi, który nie był obecny na poprzednich posiedzeniach.
Dyrektor Muzeum Auschwitz dr Piotr M. A. Cywiński podsumował najważniejsze działania w Miejscu Pamięci Auschwitz, które miały miejsce od ostatniego posiedzenia MRO, a także planach Muzeum na najbliższy czas. Swoje wystąpienie rozpoczął od analizy frekwencji.
– Po załamaniu się związanym z COVID-19, w 2022 r. frekwencja zaczęła rosnąć. W tym roku do końca maja Muzeum odwiedziło ponad pół miliona osób, zatem możemy szacować, że w tym roku liczba odwiedzających może sięgnąć 1,7 miliona osób. Wzrost frekwencji przekłada się także na bezpieczeństwo budżetowe Muzeum - powiedział dyrektor Cywiński.
Wśród najważniejszych wydarzeń dyrektor Cywiński wymienił obchody 78. rocznicę wyzwolenia Auschwitz oraz Marsz Żywych, w którym wzięło udział prawie 10 tysięcy osób. Dzięki środkom finansowych przekazanym przez Marsz oraz Fundację Auschwitz-Birkenau rozpoczęła się konserwacja 8 tysięcy bucików należących do najmłodszych ofiar Auschwitz.
Dyrektor mówił również o różnorodnych projektach edukacyjnych kierowanych do różnych grup odbiorców, m.in. o popandemicznym wznowieniu wspólnych działań edukacyjnych edukatorów Muzeum i Yad Vashem, które odbywają się zarówno w Polsce, jak i w Izraelu, a także o dniu studyjnym poświęconym tematyce nauczania o historii drugiej wojny światowej i Zagłady w Ukrainie, a także nowych projektach prowadzonych wraz z firmami niemieckimi, jak np. seminarium dla managerów wyższego szczebla firmy Bayer AG z Niemiec.
– Drogę ku temu utorował Volkswagen. Nasza współpraca trwa już od trzech dekad. Po pandemii grupy wolontariuszy z VW wróciły na teren Miejsca Pamięci. Coś, co jeszcze 10 lat temu wydawało się być bardzo trudne, teraz jest możliwe. Kolejne firmy zaczynają się zgłaszać i pytać op możliwości realizacji różnych programów. Pozwala to przełamywać pewne mury milczenia – podkreślił Piotr Cywiński.
Zapowiedział on też zbliżające się najważniejsze wydarzenie organizowane przez Międzynarodowe Centrum Edukacji o Auschwitz i Holokauście, konferencję metodyczną skierowaną do ekspertów z całego świata „Narzędzia z «tu i teraz» w nauczaniu o «wtedy» – nowe technologie w edukacji o Auschwitz i Holokauście”.
– Kwestia nowinek technologicznych budzi szereg trudnych pytań, bowiem edukacja przede wszystkim jest oparta o autentyzmie. Nasze konferencje są okazją do spotkania i debaty ekspertów z całego świata. Podczas konferencji zostanie także uruchomiony zupełnie nowy i unikatowy system oprowadzania online po Miejscu Pamięci – powiedział Piotr Cywiński.
Dyrektor wspomniał także o otwarciu wystawy „Auschwitz. Not long ago. Not far away.” w Bibliotece Prezydenckiej Ronalda Reagana w kalifornijskim Simi Valley, a wśród wydarzeń wystawienniczych w Muzeum dyrektor wymienił m.in. projekty realizowane przy wsparciu finansowym Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. W maju zostały ogłoszone przetargi na wykonanie ekspozycji „Polacy w KL Auschwitz. Mieszkańcy ziemi oświęcimskiej w czasie II wojny światowej”, która będzie prezentowana w bloku 15 na terenie byłego Auschwitz I, a także pierwszej części Nowej Wystawy Głównej.
Prezentując nowe publikacje Muzeum, dyrektor mówił o różnych pracach badawczych, a także podkreślił znaczenie nowego kalendarium wydarzeń w obozie Auschwitz. – Na razie wydany został pierwszy tom, ale w tym roku ukażą się kolejne cztery. To jest zupełnie nowa praca, efekt wielu lat badań całego zespołu naszego Centrum Badań. Szczegółowa chronologia historii obozu będzie podwaliną do stworzenia nowej monografii obozu Auschwitz, nad której koncepcją zaczynamy pracować – powiedział dyrektor Cywiński, zapowiadając jednocześnie rozpoczęcie dwuletniego projektu finansowanego ze środków MKiDN, którego efektem będzie stworzenie kompleksowej monografii losów Romów i Sinti deportowanych do Auschwitz.
Największym wydarzeniem zdaniem dyrektora będzie w tym roku uruchomienie nowego Centrum Obsługi Odwiedzających, które zostanie otwarte 14 czerwca, w 83. rocznicę deportacji pierwszych Polaków do niemieckiego obozu Auschwitz. W przyszłym roku obok powstanie także hostel. Jest to ogromny projekt inwestycyjny, który jest finansowany przez Unię Europejską, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Muzeum oraz darczyńców prywatnych.
Wśród kwestii związanych z konserwacją mówiono m.in. o zakończonych pracach przy dachu budynku byłej komendantury oraz stolarki okiennej w Bloku 11 na terenie byłego obozu Auschwitz I, konserwacji ruin krematoriów oraz budynków murowanych na terenie byłego Auschwitz II-Birkenau, a także zbliżającym się otwarciu nowego laboratorium mikrobiologicznego w Pracowniach Konserwatorskich Muzeum. Dyrektor poinformował także, ze względu na konieczny remont powojennej struktury dachu w historycznym budynku sauny na terenie byłego obozu Auschwitz II-Birkenau, budynek ten będzie przez dłuższy czas zamknięty dla odwiedzających.
Oprócz tego członkowie MRO wysłuchali prezentacji dyrektora Piotra Tarnowskiego dotyczącej działania Miejsca Pamięci na terenie byłego niemieckiego obozu koncentracyjnego Stutthof.
Wśród najważniejszych wyzwań dyrektor Tarnowski wymienił prace nad nową wystawą stałą - której koncepcję przedstawił on członkom MRO - a także utworzenie odpowiedniej infrastruktury służącej odpowiedniej obsłudze zwiększającej się liczby odwiedzających.
Natomiast o działaniach Muzeum Piaśnickiego w Wejherowie (oddział Muzeum Stutthof), opowiadała kierująca jego pracami Teresa Patsidis, zastępca dyrektora Muzeum Stutthof.
Po obradach członkowie Rady zwiedzili również wystawę główną Muzeum II Wojny Światowej, a także wzięli udział w uroczystości ponownego odsłonięcia Pomnika Kindertransportów przed Dworcem Głównym w Gdańsku, który upamiętnia transport ratunkowe żydowskich dzieci do Wielkiej Brytanii przed II wojną światową z terenów opanowanych przez Niemców. Pomnik autorstwa Franka Meislera odsłonięty został w maju 2019 r., jednak kilka miesięcy później musiał zostać zdemontowany ze względu na remont budynku dworca.
Drugiego dnia posiedzenia członkowie MRO zwiedzili teren byłego niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego Stutthof.
Podczas 37. posiedzenia Międzynarodowa Rada Oświęcimska przyjęła uchwały o następującej treści
Uchwała nr 1
Międzynarodowa Rada Oświęcimska dziękuje Państwowemu Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu za natychmiastową i adekwatną reakcję w obliczu instrumentalizacji tragedii tych, którzy cierpieli i ginęli w niemieckim nazistowskim obozie koncentracyjnym i zagłady. Rada z całą mocą potwierdza, że niedopuszczalne nadużywanie obrazów i symboli, skojarzeń i faktów dotyczących Auschwitz i Holokaustu – przez jakąkolwiek stronę sporu politycznego – uwłacza Ofiarom i uderza w fundament Pamięci. Wzywamy wszystkich uczestników życia publicznego do szczególnej wrażliwości, rzetelności i odpowiedzialności w kwestiach związanych z Holokaustem i wszelkimi innymi przykładami niemieckiego ludobójstwa w czasie II wojny światowej.
Uchwała nr 2
Międzynarodowa Rada Oświęcimska otrzymała w przeszłości zapewnienia Rządu RP o woli przekazania na rzecz Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau całości terenów znajdujących się między tzw. drogą odbarczającą w Brzezince i granicami Miejsca Pamięci. Nie zostało to jednak zrealizowane – jak zapowiadano – w ramach Oświęcimskiego Strategicznego Programu Rządowego. Naganna sytuacja ustawienia budki z lodami niemalże u progu strefy ochronnej Auschwitz II-Birkenau wskazuje, że należy możliwie szybko doprowadzić do przekazania ww. terenów na rzecz Muzeum oraz wesprzeć Muzeum finansowo w celu dokończenia widocznego odgrodzenia terenów chronionych przez tę instytucję od terenów zewnętrznych, podlegających standardowym przepisom prawa. Rada prosi wszystkie właściwe władze rządowe i samorządowe o współpracę w tym celu. W opinii Rady jest to jedyne rozwiązanie, pozwalające uniknąć potencjalnie konfliktogennego rozszerzenia obowiązującej strefy ochronnej.
Uchwała nr 3
Międzynarodowa Rada Oświęcimska przypomina, że wolność badań i wypowiedzi naukowych – w tym dotyczących Auschwitz i Holokaustu – stanowi nieodzowny warunek dążenia do prawdy. W tym zaś dążeniu realizuje się jedno z naszych kluczowych zobowiązań do godnego upamiętnienia Ofiar. Rada kategorycznie sprzeciwia się próbom ograniczenia wolności tych badań, potępiając w szczególności skandaliczne przypadki stosowania przemocy. Jedyną podstawą dla rozwiązywania sporów o przeszłość jest wolna, nacechowana wzajemnym szacunkiem i rzetelna debata naukowców, do czego Rada wzywa badaczy tematyki Holokaustu i II Wojny Światowej.
