Röntgen
Opis dokumentu
Zachowana Książka rentgena szpitala obozowego była prowadzona w pracowni rentgenowskiej (Röntgenstation) w szpitalnym bloku 28 na terenie obozu macierzystego Auschwitz I. W dokumencie tym odnotowywano nazwiska więźniów i więźniarek, przyprowadzanych na prześwietlenia nie tylko z obozu macierzystego, ale także z różnych podobozów. W Książce można również odnaleźć nazwiska członków obozowej załogi SS, którzy korzystali z usług pracowni rentgenowskiej.
Początkowo Röntgenstation mieściła się w maleńkim pomieszczeniu na parterze bloku 28, pomiędzy kuchnią dietetyczną a laboratorium analitycznym. W późniejszym okresie pokój rentgena mieścił się naprzeciwko ambulatorium.
Książka rentgena była prowadzona prawdopodobnie przez jednego z Pflegerów, zatrudnionych w Röntgenstation.
Pierwszymi więźniami zatrudnionymi w pracowni byli: Stanisław Zelle (nr 1611), Leon Głogowski (nr 1281) i Tadeusz Gąsiorowski (nr 1396). W czerwcu 1941 roku przyjęto znanego rentgenologa dr Czesława Gawareckiego (nr 14852). Jego miejsce zajął słowacki Żyd, Samson Fodor (nr nie ustalono). Po nim pracował Jan Suchomel (nr 62158), który był specjalistą w rentgenologii. Od jesieni 1944 zatrudniono tam Alfreda Borisa.
Zachowało się dwadzieścia sześć oryginalnych tomów Książki rentgena, które przechowywane są w Archiwum Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau. Każda część Książki była prowadzona w brulionie, o wymiarach 21x15 cm. Niektóre tomy są oprawione w twarde okładki, na których widnieje naklejka z napisem „Röntgenabteilung” lub „Röntgen” i datami krańcowymi. Rubryki, do których Pfleger wpisywał informacje dotyczące prześwietlanych osób, wykonane są ręcznie i nie posiadają opisów. Każda strona książki podzielona została na pięć rubryk, do których wpisano następujące informacje: numer kolejny, numer więźnia, nazwisko i imię, rodzaj badania, badanie dotyczy.
Wpisy dotyczące rozpoznań nie zawsze są prawdziwe, gdyż Pflegerzy zatrudnieni w gabinecie rentgenowskim z jednej strony podczas badań „pacjentów” wykrywali schorzenia, z drugiej zaś aby ratować ich przed skierowaniem na śmierć, dokonywali fałszerstw. Dzięki takiemu postępowaniu w ogromnym stopniu przyczynili się do ocalenia wielu kolegów z obozowej społeczności.
Książka prowadzona jest chronologicznie. Data wpisu znajduje się na środku karty, przed listą osób prześwietlanych w danym dniu. Pfleger wypełniający Książkę rentgena, używał atramentu lub ołówka. Wpisy dokonane są po niemiecku, z wyjątkiem rozpoznań, które napisano po łacinie, przy użyciu wielu skrótów.
Czas powstania
Zachowane Książki rentgena obejmują okres od 5.03.1941 do 6.01.1945 roku. Dokonano w nich 38014 wpisów, które dotyczą więźniów i więźniarek deportowanych do obozu w okresie od 20.05.1940 do końca 1944 roku.
Baza danych: „Roentgen”
W latach 2001-2007 Repozytorium Cyfrowe przeprowadzało digitalizację ksiąg roentgena szpitala obozowego. W pierwszej kolejności wszystkie części tego zespołu zostały zeskanowane. Następnie na podstawie wpisów w zachowanych Księgach rentgena utworzono bazę danych „Roentgen”. Baza zawiera 38014 rekordów osobowych dotyczących więźniów i więźniarek z różnych części obozu Auschwitz-Birkenau oraz niewielkiej grupy członków załogi esesmańskiej. Do wszystkich rekordów dołączono skany tej karty dokumentu, na której znajduje się dany wpis. W wielu wypadkach ułatwiło to odczytanie trudno czytelnych wpisów, zwłaszcza rozpoznań.
Baza „Roentgen” została włączona do Centralnego Rejestru Więźniów prowadzonego przez Repozytorium Cyfrowe Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau.
Opracowała Małgorzata J. Hałat
