Auschwitz I - blok 11
Kartoteka bloku 11
Opis dokumentu
Zespół dokumentów Kartoteka bloku 11 zawiera 2177 kartotek więźniów – mężczyzn przebywających w bloku 11 w obozie macierzystym Auschwitz I. Kartoteka bloku 11 była prowadzona przez pisarza tego bloku. Od 9.01.1941 do 11.02.1942 roku funkcję tą pełnił Franciszek Brol (nr 1159). Po nim pisarzem bloku 11 został Gerard Włoch (nr 7677), który od 12.02.1942 do 20.12.1942 roku kontynuował uzupełnianie kartotek więźniów przebywających w bloku 11. Pośród Kartotek bloku 11 znajdują się dane o więźniach skierowanych: do karnej kompanii, osadzonych w bunkrze, przebywających na kwarantannie wyjściowej czy też w sali transportowej. W zespole tym znajdują się także kartoteki więźniów rozstrzelanych pod Ścianą Śmierci.
Tego typu kartoteki były zakładane dla wszystkich więźniów zarejestrowanych w obozie. Prowadzono je i przechowywano w kancelarii bloku, w którym aktualnie przebywał więzień.
Kartoteki bloku 11 sporządzono na wydrukowanych formularzach (formatu 10,5x15 cm). Zawierają podstawowe informacje o więźniu, m. in.: nazwisko i imię („Zu. u. Vorname” – Zuname und Vorname), numer obozowy („Nr.” – Nummer), w rubryce rodzaj zagrożenia („Gef. Art”) wpisywano narodowość, datę urodzenia („Geb. Datum” – Geburtsdatum) i miejsce urodzenia („Geb. Ort” – Geburtsort), zawód, blok z którego więzień przybył („Block”), imię i nazwisko oraz adres osoby, do której wysyłano korespondencję („Bevorzugte Post”). W niektórych przypadkach pisarz podał także: komando w którym więzień pracował („Arbeitskommando”), w polu uwagi („Bemerkungen”) datę jego przybycia do bloku 11 oraz miejsce osadzenia w bloku 11, np. karna kompania, kwarantanna wyjściowa, areszt obozowy, sala transportowa, w której umieszczano więźniów przenoszonych do innego obozu.
Część kartotek ma zakreślony kolorową kredką górny narożnik pierwszej strony. Kolor powstałego w ten sposób trójkąta pokrywa się z kolorem trójkąta ("winkla") noszonego na pasiaku obok numeru więźniarskiego. Poszczególne kolory trójkątów oznaczają odpowiednie kategorie więźniarskie, np.: czerwony – więzień polityczny; czarny – więzień aspołeczny; zielony – więzień kryminalny, itd. Ponadto na kartotece pisarz w pokratkowanych rubrykach ukośną kreską zaznaczył ilość otrzymanych („E” – Eingang) i wysłanych przez więźnia listów („A” – Ausgang). Większość kart pisarz sporządził ręcznie, atramentem lub ołówkiem, pozostałe wypełnił na maszynie.
Czas powstania
Kartoteka bloku 11 dotyczy więźniów różnych narodowości przywiezionych do obozu w okresie od 20.05.1940 roku do 30.11.1942 roku. Po przeanalizowaniu wszystkich kartotek ustalono, że pisarz bloku 11 pierwszych wpisów w kartotekach dokonał 31.01.1941. Zaś ostatnie wpisy pochodzą z 10.12.1942 roku. Zatem Kartoteka bloku 11 jest zaledwie niewielkim fragmentem wszystkich kartotek wytworzonych przez obozową biurokrację.
Historia zachowania dokumentu
Kartoteka bloku 11 została znaleziona na strychu bloku 11 w obozie macierzystym przez członków Głównej Komisji Badania Zbrodni Niemieckich w Polsce, Jana Sehna i Edwarda Pęchalskiego, podczas oględzin byłego obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau. Z zeznań byłego więźnia Otto Wolkena (nr 128828) wynika, że więźniowie, których dotyczą te kartoteki przebywali w bloku 11 i nie zostali z niego przeniesieni do innego bloku. Większość z nich zginęło w bloku 11 lub w karnej kompanii, część przeniesiono do innych obozów lub więzień, niektórych zwolniono z KL Auschwitz. Zatem ich kartoteki stały się bezprzedmiotowe i wyrzucono je na strych lub specjalnie zostały tam ukryte.
W 1962 roku Główna Komisja Badania Zbrodni Niemieckich w Polsce przekazała Kartotekę bloku 11 do Archiwum Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu.
Baza danych: „Blok 11”
W Repozytorium Cyfrowym Muzeum Kartoteka bloku 11 została zeskanowana i sporządzono z niej bazę „Blok 11”, liczącą 2195 rekordów osobowych. Po wprowadzeniu danych z Kartoteki poszczególne rekordy zostały połączone z materiałem ikonograficznym. Następnie informacje o każdym więźniu uzupełniono o dane osobowe zawarte w innych bazach i dokumentach źródłowych, relacjach, wspomnieniach i ankietach byłych więźniów przechowywanych w Archiwum. Dzięki temu można było odtworzyć i prześledzić los każdego więźnia odnotowanego w tym źródle i sporządzić jego biogram.
Opracowana baza „Blok 11” została włączona do Centralnego Rejestru Więźniów prowadzonego przez Repozytorium Cyfrowe Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau.
Opracowała Małgorzata J. Hałat
