Leichenhalle
Opis dokumentu
Książka kostnicy była prowadzona przez Stanisława Ryszlera (nr 16439), kapo komanda nosicieli zwłok (Leichenträgerów). Leichentragerzy znosili do kostnicy, mieszczącej się w piwnicy bloku 28, zwłoki więźniów zmarłych lub zabitych w szpitalu obozowym, rozstrzelanych pod Ścianą Śmierci, powieszonych na placu apelowym, czy zmarłych w blokach mieszkalnych. W Książce kostnicy odnotowywano numery prawie 23 000 zmarłych więźniów, których zwłoki składowano w kostnicy przed spaleniem w krematorium. Przed każdym apelem porównywano wpisy w Książce kostnicy z prowadzoną przez kancelarię szpitala Księgą śmierci. Książka kostnicy ma postać niewielkiego brulionu w twardych okładkach. Na kartach książki pisarz odręcznie sporządził rubryki, w których odnotował: numer więźniarski zmarłego, datę przyniesienia zwłok do kostnicy oraz miejsce (tzn. numer bloku lub komando), w którym więzień zmarł lub został zabity.
Czas powstania
Zachowana Książka kostnicy, składająca się z czterech tomów, obejmuje okres od 7.10.1941 do 31.08.1943 roku. Tom I zawiera wpisy z okresu od 7.10.1941 do 28.02.1942 roku. Tom II obejmuje okres od 1.03.1942 do 30.09.1942. Tom III zawiera wpisy od 30.10.1942 do 11.12.1942 roku. W tomie IV znajdują się wpisy z okresu od 12.12.1942 do 31.08.1943 roku.
Historia zachowania dokumentu
Odpisy z oryginalnej Książki kostnicy potajemnie sporządził Polak Stefan Markowski (nr 64914), który był zatrudniony w komandzie Leichenträgerów. Przepisane fragmenty książki przekazał Stanisławowi Kłodzińskiemu (nr 20019), inicjatorowi tej akcji, który był pielęgniarzem w szpitalu obozowym, na oddziale zakaźnym w bloku 20. Z Kłodzińskim współpracował więzień Józef Róg (nr 6644), zatrudniony w komandzie poza obozem. Wyniósł on przyklejone do podudzia odpisy Książki kostnicy. Po pewnym czasie tą samą drogą przemycono także oryginalną Książkę kostnicy. Wyniesione z KL Auschwitz dokumenty zostały przesłane do Teresy Lasockiej-Estreicher, zamieszkałej w Krakowie.
Zachował się szyfrowany gryps Stanisława Kłodzińskiego do Teresy Lasockiej-Estreicher, datowany na 20.11.1944 roku, który zawiera informacje o wysłaniu z obozu Ksiąg kostnicy. Czytamy w nim: Książki (…) same tylko numery oznaczają zmarłych, zabitych i zaszpilowanych [zabitych zastrzykiem fenolu], które przeszły przez Leichenhalle, macie takich cztery. Książki (przedtem zresztą przesłaliśmy Wam odpisy takich książek) bardzo
Baza danych „Leichenhalle”
Na podstawie zachowanych czterech części Księgi kostnicy została sporządzona baza danych, która liczy 22 941 wpisów za okres od 7.10.1941 do 31.08.1943 roku.
Opracowała Małgorzata J. Hałat
