Posiedzenia MRO
Posiedzenie XXXIII: 13 listopada 2017
W dniu 13 listopada 2017 roku w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów w Warszawie odbyło się 33. posiedzenie Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej. Obradom przewodniczyła prof. Barbara Engelking. W posiedzeniu uczestniczył m.in. wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego Jarosław Sellin.
Na początku obrad dyrektor Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau, dr Piotr M. A. Cywiński, przedstawił sprawozdanie z działań podejmowanych w Miejscu Pamięci w miesiącach minionych od poprzedniego posiedzenia MRO. Wskazał na stale utrzymującą się wysoką frekwencję. Omówił również prace konserwatorskie, przede wszystkim prowadzone w dwóch barakach murowanych w Birkenau, oraz działalność Fundacji Auschwitz-Birkenau. Przedstawił przedsięwzięcia i plany zmierzające do lepszego zabezpieczenia Miejsca Pamięci. Poinformował, że PMAB nabyło 18 obrazów autorstwa byłego więźnia Davida Olère, zmuszonego do pracy w Sonderkommando. Dyrektor Cywiński zreferował także działania edukacyjne, wskazując na rozpoczętą budowę Międzynarodowego Centrum Edukacji o Auschwitz i Holokauście w budynku tzw. Starego Teatru. Zakończenie tego projektu finansowanego ze środków UE oraz Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, zaplanowano na połowę 2019 roku.
Następnie dyrektor Cywiński omówił wydarzenia związane z 70. rocznicą utworzenia Muzeum na terenie byłego niemieckiego nazistowskiego obozu – m.in. międzynarodową konferencję „Świadomość – Odpowiedzialność – Przyszłość”, wystawę „Twarzą w twarz. Sztuka w Auschwitz” przygotowaną wspólnie z Muzeum Narodowym w Krakowie oraz film dokumentalny zrealizowany razem z krakowskim oddziałem TVP.
Sekretarz MRO Marek Zając podsumował działania podejmowane przez Radę od 2012 roku. Dyskutowano również o najważniejszych wyzwaniach stojących przed Miejscami Pamięci w Polsce. Wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego Jarosław Sellin wskazał na znaczenie tzw. Memorandum z Wannsee, przyjętego w kwietniu przez międzynarodowych ekspertów. Jego sygnatariusze, w tym przedstawiciele UNESCO, uznali modelową rolę Auschwitz-Birkenau dla innych Miejsc Pamięci w Europie, którym zarekomendowali standardy i praktyki realizowane przez PMAB i MRO.
Następnie minister Sellin poinformował, że wkrótce w Krakowie odbędzie się otwarcie wystawy o KL Płaszów. „Nasze starania, wraz z władzami Krakowa i Muzeum Historycznym Miasta Krakowa, przynoszą pierwsze efekty. Dzięki badaniom archeologicznym odkryto kilka tysięcy artefaktów. Już niedługo KL Płaszów będzie miał godne i właściwe upamiętnienie” – zapowiedział minister Sellin. Podkreślił, że od początku przyszłego roku Miejsce Pamięci w Treblince będzie współprowadzone przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwo Narodowego; podpisano już stosowny list intencyjny z władzami Województwa Mazowieckiego. Z kolei w Sobiborze strony międzynarodowego projektu dyskutują o treści przyszłej wystawy, a masowe groby zabezpieczono zgodnie ze standardami wskazanymi przez Naczelnego Rabina Polski. „Powstają także budynek nowego muzeum oraz plany związane z eksponowaniem reliktów komór gazowych” – dodał minister Sellin, który przedstawił także kwestie związane z przyszłością Centralnego Muzeum Jeńców Wojennych w Łambinowicach-Opolu, projektem muzeum upamiętniającego mieszkańców Ziemi Oświęcimskiej, nową wystawą w Żydowskim Instytucie Historycznym, a także obchodami 75. rocznicy Akcji Reinhardt.
Minister Sellin dodał, że członkowie Międzynarodowego Sojuszu na rzecz Pamięci o Holokauście w czerwcu tego roku uchwalili deklarację wspierającą Polskę w walce z kłamliwym sformułowaniami o „polskich obozach”. Odnosząc się z kolei do niedawnego Marszu Niepodległości, podkreślił, że nieprawdą jest, jakoby rząd RP nie reagował na rasistowskie wybryki. Przytoczył w tym kontekście oświadczenie Wiceprezesa Rady Ministrów, Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, prof. Piotra Glińskiego, oraz stanowisko Ministerstwa Spraw Zagranicznych.
Następnie głos zabrali dyrektorzy opiekujący się poszczególnymi Miejscami Pamięci. Dyrektor Cywiński z PMAB omówił najważniejsze projekty inwestycyjne na najbliższe lata – nową wystawę główną i siedzibę Międzynarodowego Centrum Edukacji o Auschwitz i Holokauście, Centrum Obsługi Odwiedzających oraz plany dotyczące Zbiorów, Archiwum i kolekcji sztuki obozowej.
Tomasz Kranz z Państwowego Muzeum na Majdanku zreferował rozwój działalności edukacyjnej, modernizację infrastruktury i plany konserwatorskie na Majdanku; kwestie ochrony pomnika oraz remontu domu zamieszkałego przez komendanta obozu w Bełżcu oraz odkrycia archeologiczne i stan realizacji nowego upamiętnienia na terenie Sobiboru.
Edward Kopówka z Muzeum w Treblince przedstawił wyzwania związane ze zmianą struktury zarządzania Miejscem Pamięci i utworzenia autonomicznego muzeum. Natomiast Anna Ziółkowska z Muzeum Martyrologicznego w Żabikowie zaprezentowała plany związane z terenem byłego obozu Kulmhof w Chełmnie nad Nerem dotyczące zabezpieczenia i ekspozycji ruin dawnego pałacu, konserwacji pomnika na terenie Lasu Rzuchowskiego, rozwoju infrastruktury dla odwiedzających oraz nowej wystawy stałej.
Piotr Tarnowski z Muzeum Stutthof w Sztutowie mówił o planach utworzenia nowej wystawy stałej i związanych z tym zmianach dotyczących programu edukacyjnego, pracy przewodników i wydawnictw, jak również o koncepcji nowego Muzeum Piaśnickiego. Janusz Barszcz z Muzeum Gross-Rosen omówił szczegółowo projekty konserwatorskie służące zachowaniu poobozowych reliktów.
W ramach wolnych wniosków prezydent Oświęcimia Janusz Chwierut zaprezentował projekt kładki nad Sołą, która połączy tereny wokół Auschwitz z Parkiem Pojednania Narodów. Miasto planuje także stworzenie bulwarów i budowę amfiteatru. Ważnym celem jest wykreowanie Oświęcimia jako Centrum Edukacji Praw Człowieka, co już znajduje odzwierciedlenie w takich projektach jak Oświęcimskie Forum Praw Człowieka.
Podczas posiedzenia członkowie MRO zdecydowanie potępili oszczercze ataki wymierzone w wieloletniego przewodniczącego Rady, prof. Władysława Bartoszewskiego, dziękując zespołowi Muzeum za merytoryczną i profesjonalną reakcję. Przyjęli także dwie poniższe uchwały:
Międzynarodowa Rada Oświęcimska przy Premierze RP pragnie stanowczo zaprotestować przeciwko oszczerczym atakom wymierzonym w dobre imię śp. Władysława Bartoszewskiego, głównego architekta i wieloletniego przewodniczącego naszego gremium. Przekłamywanie i naigrawanie się z cierpień więźnia jest w istocie haniebnym atakiem na pamięć o wszystkich Ofiarach niemieckiego obozu Auschwitz-Birkenau. W kwestiach oświęcimskich każde kłamstwo uderza w powojenny moralny ład świata.