Posiedzenia MRO
Posiedzenie XXII: 18 stycznia 2012 r.
18 stycznia 2012 roku w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów odbyło się ostatnie posiedzenie Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej w kadencji 2006-2012. Na początku obrad zebrani uczcili minutą ciszy zmarłego Noaha Fluga, byłego więźnia oraz długoletniego członka Rady. Następnie głos zabrał premier Donald Tusk. Podziękował członkom MRO za sześć lat ich pracy, która – jak podkreślił – przyniosła znakomite efekty. Zaznaczył też, że z kwoty 120 mln euro, które gromadzimy na Fundację Auschwitz-Birkenau, udało się uzyskać deklaracje już na blisko 100 mln. Jednocześnie szef rządu zapowiedział wkład Polski w wysokości 10 mln euro. Dodał, że najwyższe wyrazy uznania i wdzięczności dla członków Rady składa zawsze, gdy tylko nadarza się ku temu okazja, na ręce Władysława Bartoszewskiego, którego obecność i energia jest w tym gremium kluczowa. W osobie swego przewodniczącego członkowie MRO mają gwarancję, że rząd RP zawsze będzie oddany sprawom oświęcimskim. Prezes Rady Ministrów podziękował także pracownikom Muzeum, którzy wszyscy bez wyjątku – z nadzwyczajną energią, poświęceniem i wyczuciem – wykorzystali pozytywne zmiany i rosnące środki. Na zakończenie Donald Tusk zaznaczył, że życzyłby sobie, Polsce i wspólnocie międzynarodowej, aby Rada w nowej kadencji prezentowała identyczny poziom delikatności, mądrości i determinacji, jak gremium kończące właśnie kadencję.
Po wystąpieniu premiera Tuska członkowie Rady wysłuchali sprawozdania dr. Piotra Cywińskiego, dyrektora Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau. Frekwencja w zeszłym roku znowu wzrosła i wyniosła 1 405 tys. Młodzież stanowi już 74 proc. odwiedzających, a minimum 90 proc. wszystkich zwiedzających Auschwitz I jedzie również do Auschwitz II Birkenau. W toku dyskusji wokół projektu byłych więźniów francuskich dotyczącego Birkenau wdrożono zmiany w oprowadzaniu po tym obozie: po przejściu przez Bramę Śmierci grupy idą na rampę, następnie do ruin komór gazowych i krematoriów. Tematykę obozu koncentracyjnego omawia się podczas drogi powrotnej do autokaru, przechodząc przez obóz kobiecy bądź idąc do baraków drewnianych. To pozwala uniknąć pomieszania wątków Zagłady i obozu koncentracyjnego.
Piotr Cywiński omówił również m.in. plany inwestycyjne Muzeum, problematykę niektórych wystaw narodowych i działalność Fundacji Auschwitz-Birkenau. Referując kwestie budżetowe, podziękował Ministerstwu Kultury i Dziedzictwa Narodowego, że po raz pierwszy od lat podniosło dotację dla Muzeum. Wysoce niepokojący pozostaje jednak poziom płac pracowników. Na zakończenie dr Cywiński wymienił trzy strategiczne zadania: przygotowanie nowej wystawy głównej (koszt szacowany na 66 do 70 mln zł), adaptację Starego Teatru na siedzibę Międzynarodowego Centrum Edukacji o Auschwitz i Holokauście (25 mln zł) i ochronę Miejsca Pamięci przed ewentualnymi niszczycielskimi skutkami ruchów tektonicznych wywołanych przez okoliczne kopalnie (w listopadzie 2011 roku tąpnięcia wynosiły od 3,4 do 3,8 w skali Richtera).
Następnie Krystyna Oleksy, wicedyrektor Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau, przedstawiła działalność edukacyjną w Miejscu Pamięci, zaś Avner Shalev z Instytutu Yad Vashem zaprezentował założenia nowej wystawy żydowskiej w bloku 27 Członkowie Rady wysoko ocenili wspomniany projekt. Z kolei przedstawiciele Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego zreferowali problematykę Miejsca Pamięci w Sobiborze. Właśnie zakończyły się negocjacje między resortem a starostwem powiatu włodawskiego i Muzeum Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego w sprawie przekazania terenu dawnego obozu pod zarząd ministerstwa. Znajdzie się on pod bezpośrednią opieką Państwowego Muzeum na Majdanku.
Członkowie Rady dyskutowali również o propozycjach nowych upamiętnień i elementów muzeograficznych w przestrzeni Birkenau, m.in. projekcie zgłoszonym przez przewodniczącego Unii Deportowanych z Francji (UDA) czy idei stworzenia miejsc, gdzie dodatkowo można by składać ofiarom hołd. Dyrektor Cywiński raz jeszcze podkreślił, że zmieniono już tryb oprowadzania w Birkenau, zaś Muzeum przygotowuje się do umieszczenia w przestrzeni Birkenau relacji ocalałych – tak, aby w żadnym razie nie naruszyć jednak autentyzmu i ciszy Miejsca. Członkowie Rady zgodzili się także, że wszelkie zmiany nie mogą prowadzić do merytorycznego czy symbolicznego oddzielenia Auschwitz I od Birkenau, a dyskusję nad szczegółowymi rozwiązaniami trzeba kontynuować w kolejnej kadencji.
Podczas obrad Krystyna Oleksy poinformowała, że w ubiegłym roku minęło 40 lat jej pracy zawodowej i 21 lat na stanowisku wicedyrektora Muzeum Auschwitz-Birkenau, dlatego w styczniu tego roku zdecydowała się przejść na emeryturę. Członkowie MRO nagrodzili wicedyrektor Oleksy długą owacją, a Władysław Bartoszewski podkreślił, że jej liczne zasługi wymagałyby osobnej laudacji.
Na zakończenie obrad przewodniczący podziękował członkom Rady za mijającą kadencję zarówno w imieniu premiera Tuska, jak i własnym. Podziękował też przedstawicielom resortów, zwłaszcza Ministerstwu Kultury i Dziedzictwa Narodowego, ambasadorowi Izraela w Polsce oraz reprezentantom korpusu dyplomatycznego, pracownikom Muzeum Auschwitz-Birkenau oraz oświęcimskim samorządowcom. Wyraził radość, że w minionych latach Rada zaczyna roztaczać opiekę doradczą także nad innymi Miejscami Pamięci. Wśród priorytetów na przyszłość wymienił m.in. nową wystawę główną oraz adaptację Starego Teatru na siedzibę Międzynarodowego Centrum Edukacji o Auschwitz i Holokauście.
