Aktualności
Wspólnie o edukacji i pamięci
W listopadzie i grudniu 2009 r. odbyły sie dwa seminaria dla polskich edukatorów w Instytucie Yad Vashem w Jerozolimie. Wzięli w nich udział pracownicy i przewodnicy Muzeum oraz innych Miejsc Pamięci, a także nauczyciele, edukatorzy i trenerzy Centralnego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli (CODN) z całej Polski, jak również inne osoby, dla których poznanie izraelskiej perspektywy nauczania o Holokauście będzie przydatne w ich pracy w Polsce.
Program seminarium I stopnia składał się głównie z wykładów i zajęć warsztatowych prowadzonych m.in. przez prof. Izraela Gutmana, dr. Daniela Uziela, dr. Gideona Griefa, dr. Simcha Epsteina oraz Yarona Karola Beckera. Tematy wykładów były różnorodne: Wkład polskich Żydów w tradycję i religię żydowską; Różnorodność żydowskich tożsamości w Polsce w okresie międzywojennym, Antysemityzm i ideologia nazistowska oraz Relacje polsko-żydowskie – to niektóre z nich.
— Oprócz wykładów w programie znalazło się również spotkanie z ocalonym Richardem Wangerem — mówi Magdalena Urbaniak, koordynator wyjazdu I stopnia. — Uczestnicy seminarium wzięli również udział w ceremonii wręczenia medalu Sprawiedliwego wśród Narodów Świata, zwiedzili nowe Muzeum Historyczne orazposzczególne części Instytutu: Archiwum, Bibliotekę, Centrum Pedagogiczne, Centrum Wizualne, Galerie Sztuki i Górę Herzla. Ważną częścią programu była wizyta w synagodze podczas uroczystości szabasowych. W programie znalazły się również podróże studyjne, w trakcie których uczestnicy zwiedzili m.in. Masadę, Nazaret, okolice Jeziora Galilejskiego, Kafarnaum, Dolinę Tabgha, Tel-Aviv, Jaffę — dodała Magdalena Urbaniak.
— Tematyka seminarium II stopnia wychodziła szeroko poza problemy Żydów polskich czy relacji polsko-żydowskich — powiedział dr Piotr Trojański, koordynator wyjazdu II stopnia. — Uczestnicy mieli okazję nie tylko zapoznać się z najnowszymi badaniami dotyczącymi Zagłady, ale także — co najważniejsze — rozszerzyć swoją perspektywę patrzenia na Holokaust poprzez odniesienie go do innych przypadków ludobójstwa, jak również spojrzeć na niego z innej niż tylko historycznej perspektywy — dodał dr Trojański.
Zagadnienie ludobójstwa dokonanego ostatnio w Rwandzie i Darfurze przedstawił prof. Yehuda Bauer. Z kolei wyzwania i trudności związane z nauczaniem o Shoah i innych ludobójstwach zaprezentowała Dorit Novak. Itamar Levin omówił najnowsze wyniki badań dotyczące powstania w getcie warszawskim, Batya Dvir zapoznała uczestników z tematyką Izraela i ocalonych w perspektywie dokumentów historycznych, prof. Shaul Shtampfer mówił o procesie sekularyzacji w społeczeństwie żydowskim w czasach nowożytnych, a rabin Yermey Stavicki o stosunku teologii żydowskiej do Holokaustu.
W trakcie seminarium nie zabrakło także warsztatów poświęconych stereotypowemu myśleniu i zajęć dotyczących wykorzystaniu filmów w nauczaniu o Holokauście, które prowadziły Shira Magen i Orit Margaliot z Międzynarodowej Szkoły Nauczania o Holokauście. Uczestnicy seminarium wysłuchali również panelu dyskusyjnego przedstawiającego różne spojrzenia Izraelczyków na problem wyjazdów młodzieży izraelskiej do Polski, który – jak można się było spodziewać – wzbudził wiele emocji i kontrowersji wśród uczestników. Podobnie zresztą, jak i dyskusja na temat sposobu prezentacji tematyki żydowskiej i polskiej w podręczeniach obu krajów.
Jednym z ciekawszych punktów programu była wizyta w Muzeum Sztuki Holokaustu, gdzie na wystawie prezentowane są przywiezione z Drohobycza freski Brunona Schulza. Wizyta ta była częścią specjalistycznego zwiedzania Muzeum, które pozwoliło uczestnikom poznać kulisy tworzenia wystawy historycznej i spotkać się z jej autorami.Niezapomnianym przeżyciem było spotkanie z Aleksem Dancygiem i Karolem Beckerem, którzy na podstawie własnych doświadczeń w artystyczny sposób przedstawili seminarzystom wpływ polskiej tożsamości na życie Izraelczyków. Dopełnienie tego spotkania miało miejsce w trakcie wycieczki do Tel Awiwu śladami izraelskich poetów, podczas której Aleks i Karol recytowali wiersze i śpiewali piosenki.
Seminarium II stopnia w Izraelu to także podróże studyjne, w czasie których uczestnicy mieli okazję zobaczyć inne izraelskie miejsca pamięci, takie jak Piwnicę Pamięci Shoah i Pomnik Ludobójstwa Ormian w Jerozolimie, Dom Bojowników Getta i Massuah. Zdaniem Piotra Trojańskiego, włączenie do programu możliwości poznania różnych perspektyw upamiętniania Holokaustu w Izraelu było jednym z najlepszych pomysłów tego seminarium. Pokazało ono różnorodność spojrzenia na ten problem Izraelczyków i w konsekwencji zainspirowało uczestników do burzliwej dyskusji na temat sposobów prezentacji Holokaustu w Muzeum.
Seminarium zbiegło się w czasie z początkiem żydowskiego święta Chanuki, co nadało mu szczególnego wymiaru. Stąd wyjątkowe znaczenie miało uczestnictwo w obrzędzie zapalania świec i nabożeństwie szabasowym rozpoczynającym ośmiodniowy okres Świąt. Niezapomnianym przeżyciem było w tym czasie nocne zwiedzanie Jerozolimy – spacer śladami Machabeuszy po odświętnie przystrojonych i pełnych świateł chanukowych wąskich uliczkach Starego Miasta.
Wymiana edukatorów pomiędzy Yad Vashem i MCEAH trwa już od 15 lat. Kolejne seminarium w Izraelu planowane jest na listopad 2010 roku.