Aktualności

Nowy przewodnik po szlaku Marszu Śmierci. Publikacja Towarzystwa Opieki nad Oświęcimiem

Nakładem śląskiego oddziału Towarzystwa Opieki nad Oświęcimiem w Katowicach ukazała się uaktualniona wersja przewodnika po szlaku jednego z tzw. Marszów Śmierci — trasy ewakuacyjnej więźniów obozu Auschwitz do Wodzisławia Śląskiego w styczniu 1945 r.

Autorem Przewodnika wzdłuż trasy ewakuacyjnej więźniów KL Auschwitz-Birkenau z Oświęcimia do Wodzisławia Śląskiego jest członkini katowickiego oddziału TOnO Irena Pająk.

Jak piszą wydawcy, „przewodnik [...] jest hołdem składanym dzieciom, kobietom i mężczyznom wygnanym z obozu przed zbliżającą się wolnością [...] Jest poświęcony pamięci tych, którzy nie wytrzymali straszliwych warunków marszu, pozostając na trasie w okrutny sposób zabici”.

Licząca 134 strony książeczka podzielona jest na rozdziały, odpowiadające poszczególnym miejscowościom, przez które przechodzili więźniowie w czasie morderczego marszu. Tekst główny wzbogacają liczne wspomnienia, zarówno byłych więźniów, jak i świadków tych tragicznych wydarzeń, oraz mapki orientacyjne i współczesne fotografie upamiętnionych miejsc.

Pierwszy przewodnik wzdłuż tej trasy ukazał się 20 lat temu, a jego autorem był Andrzej Strzelecki, historyk Muzeum. Obecne wydanie bierze pod uwagę zmiany, które zaszły przez ostatnie lata, m.in. zmieniony wygląd pomników na mogiłach oraz pojawienie się nowych tablic upamiętniających.

Książka ukazała się dzięki finansowemu wsparciu Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa.

Osoby zainteresowane nabyciem przewodnika proszone są o telefoniczny kontakt (tylko we wtorki) ze Śląskim Oddziałem TOnO: 032 2583363

Marsze Śmierci

Na krótko przed nadejściem Armii Czerwonej Niemcy wyprowadzili z Auschwitz i podobozów około 56 tysięcy więźniów. Wydarzenie to, ze względu na warunki w jakich przebiegało oraz liczbę ofiar, określane jest mianem Marszów Śmierci.

Najwcześniej, 17 stycznia, wymaszerowała kolumna więźniów z podobozów Neu-Dachs w Jaworznie i Sosnowitz, najpóźniej — 21 stycznia — z podobozu Blechhammer w Blachowni Śląskiej.

Trasy wiodły z Oświęcimia przez Pszczynę do Wodzisławia oraz z Oświęcimia przez Tychy, Mikołów do Gliwic. Najdłuższą trasę miało do pokonania 3200 więźniów z podobozu w Jaworznie, którzy przeszli do KL Gross-Rosen na Dolnym Śląsku. Liczyła około 250 km.

Więźniowie w pieszych kolumnach konwojowani byli przez uzbrojonych SS-manów. Podczas Marszów Śmierci zginęło nie mniej niż 9 tysięcy więźniów KL Auschwitz, ale prawdopodobnie śmierć poniosło do 15 tysięcy więźniów.

Towarzystwo Opieki nad Oświęcimiem

Towarzystwo grupuje byłych więźniów Auschwitz, ich dzieci oraz osoby zainteresowane historią tego byłego niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego. Zrzesza kilka tysięcy członków w całej Polsce. Jego celem jest przekazywanie pamięci o Auschwitz kolejnym pokoleniom.

O autorce

Irena Pająk urodziła się w Dworach pod Oświęcimiem, gdzie mieszkała do października 1943 r. Ojciec, nauczyciel, zginął w niemieckim obozie koncentracyjnym Gusen w 1940 r.

Po wojnie ukończyła studia na Akademii Górniczo-Hutniczej i podjęła pracę naukowo-badawczą w Instytucie Metali Nieżelaznych w Gliwicach. Jej mąż, Wilibald Pająk, pracownik tego samego Instytutu, był więźniem Auschwitz od marca 1942 r. i uczestnikiem pieszej ewakuacji więźniów z Oświęcimia do Wodzisławia Śląskiego w styczniu 1945 r. Został wyzwolony w obozie koncentracyjnym Ebensee 6 maja 1945 r.

Irena Pająk jest członkiem katowickiego oddziału TOnO od 1984 r. Jest autorką Księgi Pamięci Mieszkańcy Śląska, Podbeskidzia, Zagłębia Dąbrowskiego w KL Auschwitz, wydanej w 1998 r. oraz licznych opracowań i artykułów jak np.: Nauczyciele Polscy w KL Gusen (obejmuje nazwiska 635 nauczycieli, którzy zginęli w tym obozie), Dzieci polskie w Hitlerowskich Obozach Koncentracyjnych , KL Auschwitz – kilka dni w listopadzie 1941 (poświęcone 441 polskim więźniom rozstrzelanym przez Niemców w obozie w dniach 10-14 listopada 1941 r.), Pierwsze ofiary Ostatecznego Rozwiązania Kwestii Żydowskiej (publikacja dotyczy pierwszej próby zastosowania Cyklonu B, w której zabito 250 polskich więźniów i 600 jeńców radzieckich), Mogiła więźniów KL Mauthausen na cmentarzu urnowym Steyer, Pamięci więźniów zamęczonych w KL Auschwitz w Żwirowisku przy bramie Arbeit Macht Frei.

Irena Pająk jest też uczestniczką przeglądów tras ewakuacyjnych więźniów Auschwitz na terenie województwa śląskiego w latach 1994-2003 i autorką raportów z tych przeglądów.