Aktualności
Maria Kotarba, była więźniarka KL Auschwitz, Sprawiedliwą Wśród Narodów Świata
24 października 2006 r., w ambasadzie RP w Londynie, odbędzie się uroczystość pośmiertnego nadania Marii Kotarbie tytułu „Sprawiedliwej wśród Narodów Świata”. Został on przyznany przez Instytut Pamięci Yad Vashem z Jerozolimy za pomoc, jakiej udzielała ona Żydom w czasie swego pobytu w obozach koncentracyjnych w czasie II wojny światowej. W imieniu wyróżnionej pamiątkowy medal odbiorą członkowie rodziny zmarłej.
Po napaści hitlerowców na Polskę we wrześniu 1939 r. Maria wstąpiła do ruchu oporu. Zdradzona przez konfidenta Gestapo została aresztowana i w styczniu 1943 r. osadzona w niemieckim nazistowskim obozie koncentracyjnym Auschwitz. Miesiąc później trafiła tam również Lena Mańkowska, deportowana przez Niemców z getta w Białymstoku. Dzięki ryzyku podjętemu przez polskie więźniarki przy procedurze rejestracji, naziści zarejestrowali Lenę jako polską więźniarkę polityczną.
W czasie pobytu w obozie Maria Kotarba wielokrotnie pomagała Lenie, dostarczając jej m.in. dodatkowe porcje żywności. W styczniu 1945 r. obie kobiety wraz z tysiącami innych więźniów zostały ewakuowane w głąb Niemiec, gdzie widziały się po raz ostatni.
Maria Kotarba, wyniszczona chorobą, umarła 30 grudnia 1956 r. Lena Mańkowska wyjechała po wojnie do Wielkiej Brytanii, skąd po latach podjęła próbę odszukania osoby, która uratowała jej życie. Udało się jej to dopiero w 1997 r.
Po przypadkowym spotkaniu w Londynie Leny z pisarzem Jamesem Foucarem, który następnie opisał jej przeżycia, historia obu kobiet stała się znana szerszej publiczności. Jej zwieńczeniem stało się przyznanie Marii Kotarbie pamiątkowego medalu przez Yad Vashem.
Sprawiedliwi wśród Narodów Świata
Od 1963 r. Instytut Pamięci Yad Vashem w Jerozolimie wyróżnia tym tytułem osoby, które z narażeniem życia własnego i swoich bliskich ratowały Żydów w czasie II wojny światowej. Na wręczanym z tej okazji medalu wyryto sentencję zaczerpniętą z Talmudu: „Kto ratuje jedno życie, jakby świat cały ratował”.
Przez wiele lat „Sprawiedliwych” upamiętniano drzewkami – symbolem odnowionego życia – sadzonymi w „Ogrodzie Sprawiedliwych”. Od 1989 r. ich nazwiska umieszczane są na znajdującej się w Jerozolimie „Ścianie Honoru”. Tytułem „Sprawiedliwego” wyróżniono dotychczas ponad 21 tys. osób, z czego największą liczbę stanowią Polacy (blisko 6 tys. wg stanu ze stycznia 2006 r.).
Polacy, byli więźniowie KL Auschwitz, wyróżnieni tytułem „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata”
Jerzy Bielecki, ur. w 1921 r.; aresztowany przez Niemców w maju 1940 r. Przywieziony do Auschwitz w pierwszym transporcie polskich więźniów politycznych. W lipcu 1944 r. zbiegł z obozu w mundurze SS-mana wspólnie z więźniarką Żydówką Cylą Cybulską. Po ucieczce Cyla ukrywała się u polskiej rodziny, a Jerzy walczył w oddziale partyzanckim Armii Krajowej. Swoje wspomnienia opublikował w książce „Kto ratuje jedno życie...”. Jerzy Radwanek, ur. 1919 r. Aresztowany przez nazistów w listopadzie 1940 r. i przywieziony do KL Auschwitz w grudniu 1940 r. W czasie pobytu w obozie udzielał pomocy więźniarkom Żydówkom, które sortowały mienie odebrane deportowanym do obozu.
Jerzy Pozimski, ur. 1913 r. Aresztowany w kwietniu 1940 r. Do obozu Auschwitz trafił w czerwcu 1940 r. Dzięki swej pracy w obozowym biurze zatrudnienia więźniów pomógł wielu osobom otrzymać pracę, pozwalającą na przeżycie obozu. Z jego pomocy korzystał również więzień Jakub Maestro, przywieziony do Auschwitz z getta w Salonikach.
Maria Chodnikiewicz, (w obozie Sowiar) ur. 1918 r. Aresztowana w listopadzie 1942 r. W lutym 1943 r. deportowana do KL Auschwitz. W obozie opiekowała się więźniarką Żydówką Haną Kampel.
Józef Wrona, ur. 1922 r. W czasie okupacji pracownik cywilny w fabryce Buna-Werke (KL Auschwitz III-Monowitz), należącej do koncernu IG Farbenindustrie. Od 1943 r. dożywiał i zaopatrywał w lekarstwa pracujących z nim więźniów; pośredniczył także w prowadzeniu tajnej korespondencji. We wrześniu 1944 r. zorganizował ucieczkę i schronienie dwóm więźniom Żydom: Maxowi Drimmerowi i Hermannowi Scheingesichtowi.
Władysław Bartoszewski oraz Zofia Kossak-Szczucka – zostali oni wyróżnieni tytułem „Sprawiedliwego” za działalność w Radzie Pomocy Żydom „Żegota”, konspiracyjnej organizacji polskiej niosącej pomoc Żydom w okupowanej przez Niemców Polsce.
