Aktualności
Karna kompania pracuje
Dział Zbiorów Muzeum Auschwitz wszedł w posiadanie sześciu szkiców obozowych autorstwa Janiny Tollik (1910-1994), byłej więźniarki niemieckich nazistowskich obozów koncentracyjnych Auschwitz i Flossenbürg.
Jak powiedział szef Działu Zbiorów, dr Igor Bartosik, pozyskane od rodziny artystki szkice obozowe są niezwykle cenne. — Nie mając możliwości przechowywania swych prac pani Janina niszczyła je po wykonaniu, dlatego zachowało się bardzo niewiele szkiców powstałych w obozie. Na ich podstawie po wojnie artystka wykonała kilka ze swoich obrazów olejnych — podkreślił Bartosik.
Janina Tollik, absolwentka krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, została aresztowana przez gestapo za działalność konspiracyjną w połowie 1941 r. Ciąża nie wpłynęła na łagodniejsze jej traktowanie — po brutalnym śledztwie, w wyniku którego straciła dziecko, wiosną 1942 r. została skierowana do Auschwitz, gdzie oznaczono ją numerem obozowym 6804.
Przebywając w warunkach urągających człowieczeństwu, nie mogąc podołać pracy ponad siły, patrząc codziennie na śmierć, słuchając wulgarnych wyzwisk i doznając razów, jakich nie szczędziły więźniarki funkcyjne, przeszła chwile załamania. Straciła wiarę w ludzi, zamknęła się w sobie, jednak obserwowała i zachowała w pamięci wszystkie wydarzenia.
W trakcie pobytu w obozie trafiła m.in. do karnej kompanii. Później pracowała w różnych komandach porządkowych, a po przebytym tyfusie wiosną 1943 r. została zatrudniona w obozowej paczkarni, gdzie miała większą możliwość rysowania. Przez cały czas zaangażowana była w działalność ruchu oporu.
Jak napisała Jadwiga Dąbrowska, autorka opracowania o życiu i twórczości Janiny Tollik, artystka na prośbę koleżanek utrwalała ich przeżycia. „Na kartkach wyrwanych z notesów [...], na skrawkach papieru [...], ołówkami lub piórkami otrzymywanymi od koleżanek zatrudnionych w biurach i magazynach obozowych powstawały szkice przedstawiające obozowe życie, pracę więźniarek, portrety współtowarzyszek niedoli. Była to ucieczka od koszmarnej codzienności, wyraz tęsknoty za normalnym życiem, kontaktem z naturą, którą tak kochała”.
Po wojnie studiowała m.in. w Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych w Brukseli. Stworzyła wiele dzieł, poświęconych tragicznej tematyce obozowej. Najważniejsze z nich składają się na dwa zbiory obrazów tworzących cykle tematyczne: Dzień powszedni Oświęcimia oraz Nigdy więcej i są cennymi dokumentami ukazującymi Auschwitz z perspektywy naocznego świadka wydarzeń.
Na początku lat 50-tych XX w. Janina Tollik współpracowała też z Państwowym Muzeum Auschwitz-Birkenau, tworząc dla potrzeb dokumentacyjnych i wystawienniczych obrazy ilustrujące warunki życia w obozie.
Dział Zbiorów
Dział Zbiorów gromadzi i przechowuje głównie przedmioty pochodzenia obozowego oraz rzeczy zagrabione deportowanym i zgładzonym, odnalezione na terenie obozu i w jego pobliżu po wyzwoleniu. Poza tym eksponaty pozyskiwane są przez Muzeum drogą darów i przekazów.
W zbiorach Muzeum znajduje się m.in.:
- ponad 80 tys. butów;
- około 3,8 tys. waliz, w tym 2,1 tys. z napisami;
- ok. 12 tys. garnków;
- ok. 40 kg okularów;
- 460 sztuk protez;
- 570 sztuk odzieży obozowej, tzw. pasiaków;
- 260 sztuk odzieży cywilnej;
- 260 sztuk tałesów;
- 40 m3 stopionych przedmiotów metalowych z terenów tzw. Kanady
- magazynów rzeczy zagrabionych ofiarom masowej zagłady w Birkenau;
- 6 tys. eksponatów kolekcji artystycznej (w tym ok. 2 tys. przedmiotów artystycznych, wykonanych przez więźniów w obozach koncentracyjnych).
Pod opieką Muzeum znajdują się też blisko dwie tony włosów obciętych kobietom deportowanym do obozu.
