Rozmiar czcionki:

MIEJSCE PAMIĘCI I MUZEUM AUSCHWITZ-BIRKENAU BYŁY NIEMIECKI NAZISTOWSKI
OBÓZ KONCENTRACYJNY I ZAGŁADY

Świadkowie Jehowy

Oprócz krótkich wzmianek, literatura dotycząca historii obozu koncentracyjnego Auschwitz nie uwzględnia Świadków Jehowy (w rejestrach obozowych określanych jako Badacze Pisma Świętego), którzy trafili do obozu z powodu swoich przekonań religijnych. Ci więźniowie zasługują na bliższą uwagę ze względu na sposób, w jaki zachowali się podczas pobytu w warunkach obozowych, trzymając się swoich zasad moralnych. Było to wynikiem ich przekonań religijnych opartych na Biblii oraz sprzeciwu wobec wszelkich form przemocy.

Okres rządów nazistów w Niemczech oraz czas II wojny światowej stanowił dla Świadków Jehowy trudną próbę. Jako niewielka, lecz widoczna grupa, stali się jednymi z pierwszych więźniów obozów koncentracyjnych. Traktowali swoje uwięzienie jako wypełnienie woli Boga, starając się nadal prowadzić życie zgodnie z zasadami wiary.

Ideologia państwa nazistowskiego była całkowitą sprzecznością ich moralności i codziennych praktyk. Nawet oddanie hołdu Hitlerowi pozdrowieniem „Heil Hitler!” było obrazą dla ich wiary. Świadkowie Jehowy odmawiali udziału w szkoleniach wojskowych czy służbie w armii, co groziło karą więzienia lub nawet śmierci. Kategorycznie odmawiali również wykonywania pracy, która ich zdaniem bezpośrednio przyczyniała się do wysiłków wojennych - a jak wiadomo, wiele niemieckich fabryk było zaangażowanych w produkcję uzbrojenia. W rezultacie wielu Świadków, w tym kobiet, zostało aresztowanych i wysłanych do obozów koncentracyjnych.

Szacuje się, że ponad 3 tysiące więźniów z kategorii IBV zostało osadzonych w obozach koncentracyjnych. Ponad 2 tysiące pochodziło z Niemiec. Pozostali zostali deportowani z Niderlandów (200-250 osób), Austrii (200), Polski (100), a także z Belgii, Francji, Czechosłowacji i ZSRR.

W systemie klasyfikacji więźniów Świadkowie Jehowy nosili fioletowy trójkąt i symbol „IBV”, skrót od oficjalnej nazwy ich organizacji po niemiecku - Internationale Bibelforscher-Vereinigung (Międzynarodowe Stowarzyszenie Badaczy Pisma Świętego). Częściowo zachowane dokumenty obozowe w Archiwum Muzeum, wraz z wspomnieniami byłych więźniów, wskazują, że inni więźniowie aresztowani z powodu swoich przekonań religijnych, w tym duchowni różnych wyznań, również nosili fioletowy trójkąt w obozie. Jednak Świadkowie Jehowy stanowili zdecydowaną większość więźniów w tej kategorii.

Oprócz Świadków Jehowy więzionych w Auschwitz z powodu przynależności do grupy religijnej i sklasyfikowanych w kategorii IBV, istniała również nieznana liczba innych Świadków wśród więźniów różnych kategorii - najczęściej wśród więźniów politycznych noszących czerwony trójkąt.

Świadkowie Jehowy znajdowali się wśród pierwszych transportów cywilów deportowanych z polskich ziem anektowanych przez III Rzeszę. Później deportowano ich z różnych regionów, takich jak Wielkopolska i Generalne Gubernatorstwo. Fragmentaryczne dokumenty ich pobytu w Auschwitz obejmują zdjęcia obozowe z symbolem „IBV” i literą „P”, oznaczającą Polaków. Przydzielone numery więźniów wskazują, że Świadkowie byli obecni w Auschwitz już w pierwszych miesiącach funkcjonowania obozu.

Po utworzeniu obozu dla kobiet, Świadkinie Jehowy także były więzione w Auschwitz. Pierwsza grupa przybyła z Ravensbrück, a za nią transporty z więzień w Mysłowicach, Łodzi i Poznaniu.

Ze względu na niekompletność dokumentacji i różne sposoby klasyfikacji więźniów niemożliwe jest ustalenie dokładnej liczby Świadków Jehowy w Auschwitz. Niemniej jednak można stwierdzić, że w Auschwitz przez prawie 5 lat funkcjonowania obozu więziono co najmniej 387 Świadków Jehowy, w tym co najmniej 138 osób z kategorii IBV, oznaczonych fioletowym trójkątem - innymi słowy, z powodu ich wiary. Co najmniej 249 innych zostało zaklasyfikowanych do innych kategorii więźniów, najczęściej jako więźniowie polityczni; dla nich wiara była pośrednią przyczyną ich więzienia.

Dokumenty wskazują, że co najmniej 152 Świadków Jehowy (zarówno mężczyzn, jak i kobiet), których osadzono w Auschwitz zginęło - 132 w Auschwitz, a pozostałych 20 w innych obozach, podczas ewakuacji lub tuż po wyzwoleniu.

Oznacza to, że co najmniej 32% tych, których osadzono w Auschwitz, zginęło.

Istniała również nieznana, ale prawdopodobnie niewielka liczba więźniów, którzy przeszli na wiarę Świadków Jehowy w Auschwitz. Relacje więźniów wspominają o nielegalnych spotkaniach zorganizowanych dla tych, którzy chcieli dowiedzieć się więcej o wierzeniach Świadków.