Posiedzenia MRO

Posiedzenie XXXVII: 12 i 13 czerwca 2023

Po raz pierwszy w historii Międzynarodowa Rada Oświęcimska przy Premierze RP obradowała w Gdańsku. Jej 37. posiedzeniu – w tamtejszym Muzeum II Wojny Światowej – przewodniczył prof. Grzegorz Berendt. Członkowie MRO odwiedzili też Muzeum Stutthof w Sztutowie.

Na posiedzeniu gościli m.in. ambasador Izraela w Polsce Yacov Livne, reprezentanci Miasta Gdańska i pomorskich władz oświatowych, a także przedstawiciele placówek muzealnych działających w Miejscach Pamięci. Na początku obrad, w imieniu Prezesa Rady Ministrów Mateusza Morawieckiego, prof. Berendt wręczył akt powołania do Rady nieobecnemu na poprzednich sesjach prof. Michaelowi Berenbaumowi. 

Dyrektor Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau, dr Piotr M. A. Cywiński, przedstawił raport z działalności Miejsca Pamięci. Omówił m.in. kwestię frekwencji i budżetu, prace konserwatorskie oraz działalność edukacyjną i wydawniczą. Poinformował, że 14 czerwca nastąpi otwarcie nowego Centrum Obsługi Odwiedzających.

W obliczu niedawnych wydarzeń dotykających Miejsce Pamięci Auschwitz-Birkenau oraz badania nad Holokaustem i niemieckim nazistowskim ludobójstwem w czasie II wojny światowej członkowie Rady jednomyślnie przyjęli trzy uchwały.

UCHWAŁA PIERWSZA

Międzynarodowa Rada Oświęcimska dziękuje Państwowemu Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu za natychmiastową i adekwatną reakcję w obliczu instrumentalizacji tragedii tych, którzy cierpieli i ginęli w niemieckim nazistowskim obozie koncentracyjnym i zagłady. Rada z całą mocą potwierdza, że niedopuszczalne nadużywanie obrazów i symboli, skojarzeń i faktów dotyczących Auschwitz i Holokaustu – przez jakąkolwiek stronę sporu politycznego – uwłacza Ofiarom i uderza w fundament Pamięci. Wzywamy wszystkich uczestników życia publicznego do szczególnej wrażliwości, rzetelności i odpowiedzialności w kwestiach związanych z Holokaustem i wszelkimi innymi przykładami niemieckiego ludobójstwa w czasie II wojny światowej.

UCHWAŁA DRUGA

Międzynarodowa Rada Oświęcimska otrzymała w przeszłości zapewnienia Rządu RP o woli przekazania na rzecz Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau całości terenów znajdujących się między tzw. drogą odbarczającą w Brzezince i granicami Miejsca Pamięci. Nie zostało to jednak zrealizowane – jak zapowiadano – w ramach Oświęcimskiego Strategicznego Programu Rządowego. Naganna sytuacja ustawienia budki z lodami niemalże u progu strefy ochronnej Auschwitz II-Birkenau wskazuje, że należy możliwie szybko doprowadzić do przekazania ww. terenów na rzecz Muzeum oraz wesprzeć Muzeum finansowo w celu dokończenia widocznego odgrodzenia terenów chronionych przez tę instytucję od terenów zewnętrznych, podlegających standardowym przepisom prawa. Rada prosi wszystkie właściwe władze rządowe i samorządowe o współpracę w tym celu. W opinii Rady jest to jedyne rozwiązanie, pozwalające uniknąć potencjalnie konfliktogennego rozszerzenia obowiązującej strefy ochronnej.

UCHWAŁA TRZECIA

Międzynarodowa Rada Oświęcimska przypomina, że wolność badań i wypowiedzi naukowych – w tym dotyczących Auschwitz i Holokaustu – stanowi nieodzowny warunek dążenia do prawdy. W tym zaś dążeniu realizuje się jedno z naszych kluczowych zobowiązań do godnego upamiętnienia Ofiar. Rada kategorycznie sprzeciwia się próbom ograniczenia wolności tych badań, potępiając w szczególności skandaliczne przypadki stosowania przemocy. Jedyną podstawą dla rozwiązywania sporów o przeszłość jest wolna, nacechowana wzajemnym szacunkiem i rzetelna debata naukowców, do czego Rada wzywa badaczy tematyki Holokaustu i II Wojny Światowej. 

Rada wysłuchała też dwóch innych raportów. Pierwszy zaprezentował dyrektor Muzeum Stutthof w Sztutowie, Piotr Tarnowski. Jednym z najważniejszych wyzwań stojących przed opiekunami tego Miejsca Pamięci jest nowa wystawa główna. Rada zadecydowała, że powoła grupę do konsultacji i oceny koncepcji ekspozycji. Drugi raport dotyczył powstającego Muzeum Piaśnickiego w Wejherowie, będącego filią Muzeum Stutthof. Kierująca instytucją Teresa Patsidis zaprosiła członków MRO na otwarcie planowane latem bieżącego roku.

Popołudniu członkowie Rady zwiedzili Muzeum II Wojny Światowej. Wieczorem uczestniczyli w uroczystości ponownego odsłonięcia ufundowanego przez Miasto Gdańsk pomnika Kindertransportów, znajdującego się przed Dworcem Głównym PKP. 

Drugiego dnia Rada odwiedziła Muzeum Stutthof w Sztutowie – kontynuując swoją statutową misję opieki nad tzw. Pomnikami Zagłady w Polsce.