Aktualności
Żołnierz z Uzbekistanu zamordowany w Auschwitz
Dla Faziły Dżumajewej grudzień 2006 r. był wyjątkowy. Dopiero wtedy mieszkająca w Uzbekistanie kobieta poznała wojenne losy swego brata, Jozi Chajdarowa. Przez całe lata wiedziała o nim tylko, że „zaginął bez wieści” w 1941 r., podczas wojny niemiecko-sowieckiej.
Wyjaśnienie tej historii stało się możliwe dzięki współpracy Muzeum z warszawskim Stowarzyszeniem Spadkobierców Polskich Kombatantów II Wojny Światowej. Jego przedstawiciele odwiedzili Muzeum latem zeszłego roku. Towarzyszył im Borys Szmyrow, pełnomocnik Stowarzyszenia w Uzbekistanie.
W trakcie spotkania gościom przekazano kopie zachowanych w archiwum Muzeum materiałów dotyczących uzbeckich jeńców sowieckich, więzionych przez Niemców w Auschwitz. Dokumenty dotyczyły 12 więźniów obozu, o których wiadomo było, iż pochodzili z tego środkowoazjatyckiego kraju i zawierały informacje z kart jenieckich i ksiąg zgonów.
Na podstawie otrzymanych nazwisk jeńców Borys Szmyrow rozpoczął poszukiwania ich rodzin. Pierwszym efektem poszukiwań jest odnalezienie rodziny Jozi Chajdarowa, jeńca o numerze RKG 9983. Żyje jeszcze jego młodsza siostra Faziła Dżumajewa oraz kilkoro dzieci jego sióstr.
Pani Faziła ze wzruszeniem przyjęła przywiezione przez Szmyrowa z Polski materiały o bracie. Jedną z niewielu pamiątek po nim, którą przez te wszystkie lata troskliwie przechowywała jest fotografia Jozi, zrobiona w 1938 r., na trzy lata przed wybuchem konfliktu niemiecko-sowieckiego. Kopia zdjęcia oraz nowe informacje o Chajdarowie wzbogaciły zasoby archiwalne Muzeum.
Zdjęcie to jest wyjątkowe gdyż w posiadaniu Muzeum jest bardzo niewiele przedwojennych fotografii, przedstawiających jeńców sowieckich. Jest to też najprawdopodobniej jedyny w zbiorach Muzeum wizerunek więźnia Auschwitz – mieszkańca Uzbekistanu i zarazem wyznawcy islamu.
Według zgromadzonych dotychczas informacji Jozi Chajdarow urodził się w rodzinie muzułmańskiej w mieście Nurota w środkowym Uzbekistanie. Było to w 1915 r. a nie w 1911 r., jak zapisano w jego obozowej karcie jeńca. Wcielony do wojska w czasie wojny sowiecko-niemieckiej był szeregowym 132 pułku strzelców, 27 Dywizji Strzelców, 4 Korpusu Strzelców. Miał 26 lat gdy został wzięty przez Niemców do niewoli w lipcu 1941 r. ósmego lutego 1942 r. trafił do Auschwitz, gdzie zmarł już niecały miesiąc później, 4 marca.
Jako przyczyna śmierci w dokumentach obozowych widnieje grypa, można jednak przypuszczać, że tak jak większość z ponad 10 tys. jeńców sowieckich, więźniów Auschwitz, Jozi został albo zamordowany albo zmarł w wyniku niezwykle ciężkich warunków, jakie stworzyli dla nich w obozie esesmani.
Wyznanie religijne więźniów Auschwitz
Hitlerowcy zarejestrowali w Auschwitz ok. 400 tys. osób. Połowę z nich stanowili Żydzi, głównie wyznawcy judaizmu.
W grupie około 200 tys. więźniów nie będących Żydami znajdowało się szacunkowo:
- 165 tys. katolików
- 12,3 tys. prawosławnych
- ok. 11,6 tys. ewangelików
- 5,5 tys. grekokatolików
- i co najmniej 9,7 tys. osób innych wyznań lub bezwyznaniowców.
Ostatnia grupa obejmuje również 58 muzułmanów, radzieckich jeńców wojennych, których dane – obejmujące też wyznanie – znalazły się w zachowanych w Muzeum kartach.
Jedyną grupą, której liczebność jest znana stosunkowo dokładnie są Świadkowie Jehowy. W sumie w Auschwitz osadzono co najmniej 387 Świadków Jehowy.
