Aktualności
Wystawa o Auschwitz w łagrze Perm-36
Na terenie Miejsca Pamięci Perm-36, jedynego w Federacji Rosyjskiej zachowanego byłego łagru, pod hasłem „Wojna i pokój. Człowiek i więzienie” odbyło się międzynarodowe forum Pilorama 2009. Jednym z ważnych punktów tegorocznego spotkania była rosyjska premiera opracowanej przez Muzeum Auschwitz przenośnej wystawy, poświęconej historii tego niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego. Finansowej pomocy w realizacji tego projektu udzieliło polskie Ministerstwo Spraw Zagranicznych.
Ekspozycję otworzył dyrektor Muzeum, dr Piotr M.A. Cywiński, który na zaproszenie organizatorów już po raz drugi uczestniczył w Piloramie. — Z całego systemu Gułag tak naprawdę zachował się jeden łagier, który jest dzisiaj ważnym miejscem formacji przyszłych pokoleń. To Perm-36. Tutaj jest muzeum, stworzone przez Memoriał, najbardziej znany ośrodek obrony praw człowieka w Rosji, tutaj raz do roku ma miejsce festiwal Pilorama, skupiający byłych więźniów i tysiące młodych ludzi. Tu odbywają się rozmaite debaty na tematy obywatelskie, demokratyczne, związane z prawami człowieka. W tym roku, w ramach naszej współpracy z Memoriałem i z ośrodkiem Perm-36 przywieźliśmy dużą wystawę o Auschwitz — podkreślił Cywiński.
Zwracając się do młodych ludzi, którzy licznie przyszli na uroczystość odsłonięcia wystawy szef Muzeum Auschwitz powiedział: — Otwierając tę wystawę chciałbym wszystkim życzyć sobie i wam, z głębi serca, jednej rzeczy: spójrzcie na nią i zobaczcie dramat ofiar i zobaczcie niezrozumiały świat sprawców ale spójrzcie też na tą wystawę i przez nią zobaczcie samych siebie i pomyślcie nad waszą codzienną biernością wobec zła, bo wszyscy jesteśmy bierni wobec zła. Taki jest dziś sens pamięci o ofiarach Auschwitz, łagru Perm-36 i innych podobnych miejsc, ażeby nie oglądając się na nic innego, samemu już nigdy nie być pasywnym. I w tym się rodzi ta fenomenalna nadzieja, która jest siłą Piloramy i tego wielkiego festiwalu. Dlatego wydawało mi się, że warto tę wystawę tu przywieźć — dodał dyrektor Cywiński.
Gościem Piloramy był także Adam Michnik, który za udział w nielegalnej, demokratycznej opozycji spędził 6 lat w więzieniach w komunistycznej Polsce. — Są takie momenty w życiu, kiedy chce się żyć. I dzisiaj jest taka chwila. Nigdy nawet nie marzyłem o tym, że znajdę się w okręgu permskim, w łagrze, ale nie jako więzień, lecz jako wolny człowiek i że będę tu z moim bliskim przyjacielem, Sergiejem Adamowiczem Kowaliowem, i że nie będzie on tutaj zekiem, a przewodnikiem po byłym obozie — powiedział Michnik.
Michnik odniósł się również do skomplikowanej historii polsko-rosyjskich stosunków i tragicznej śmierci Natalii Estemirowej. Ta znana dziennikarka i działaczka Memoriału została zamordowana w lipcu 2009 r. w stolicy Czeczenii, Groznym, a jej śmierć położyła się cieniem na tegorocznym forum. — Jest Rosja tych, którzy mordują i jest Rosja tych, którzy takich ludzi bronią i za to ostatnie wam dziękuję — podkreślił redaktor naczelny „Gazety Wyborczej”.
O wzajemnych polsko-rosyjskich kontaktach mówiła też Tatiana Kursina, dyrektor wykonawczy rosyjskiego muzeum. Odnosząc się do współpracy z oświęcimską instytucją powiedziała: — Bardzo jestem zadowolona z tego, że nasi goście i partnerzy, a w tym roku 2009 także już nasi przyjaciele z Muzeum Auschwitz przebywali na Piloramie 2009. Przywieźli z sobą wystawę z Muzeum, którego znaczenie jest kolosalne, zarówno dla nas jak i dla obywateli każdego innego kraju. Zwróciła ona uwagę na symboliczną wymowę polskiej wystawy. — Jest ona nadzwyczaj ważna jako dowód naszej przyjaźni i współpracy. To, jak widziane i opisywane w rosyjskich mediach są stosunki między naszymi krajami, to interpretacja zmierzająca w stronę niezrozumienia i wytworzenia między nami podziałów, podczas gdy my chcielibyśmy widzieć w Polakach naszych sąsiadów i przyjaciół — po prostu ludzi, z którym można żyć po sąsiedzku. Dla mnie znaczenie tej wystawy ma przede wszystkim charakter nie tyle poznawczy, co komunikacyjny, jest burzeniem murów — o czym tyle dyskutowano w czasie tegorocznej Piloramy — i bardzo udanym budowaniem mostów, mostów przyjaźni — dodała Kursina.
Muzyczną gwiazdą Piloramy 2009 był Jurij Szewczuk, wokalista, gitarzysta, kompozytor — założyciel i lider legendarnej grupy DDT. Zagrali też muzycy innych znanych rosyjskich grup: OtZwuki Mu, Centrum i Telewizor. Oprócz nich przed mieszkańcami rozłożonego u wejścia do byłego lagru miasteczka namiotowego wystąpili bardowie, trupy teatralne i zespoły offstreamowe.
W tegorocznym forum udział wzięło ponad 5 tysięcy uczestników. Przez dwa dni jego trwania wystawę przygotowaną przez Miejsce Pamięci Auschwitz zobaczyło więcej młodych Rosjan niż wynosi ogólna liczba odwiedzających z Rosji, przyjeżdżających przez cały rok do byłego obozu Auschwitz.
Pilorama
festiwal i forum dyskusyjne, odbywające się od 2005 r. na terenie byłego łagru Perm-36 i przyciągające corocznie tysiące młodych Rosjan. Podczas festiwalu mają miejsce dyskusje na tematy związane z prawami człowieka, z rozwojem społeczeństwa obywatelskiego, z trudnymi tematami sowieckiej historii oraz rozwojem demokracji, prowadzone przez działaczy demokratycznych, w których często biorą też udział byli więźniowie polityczni i dysydenci. Spotkaniom towarzyszą koncerty muzyki rokowej i alternatywnej, pokazy teatralne, filmowe i spotkania z poezją. Nazwa wydarzenia pochodzi od rosyjskiego określenia maszynowej piły do drewna, przy której pracowali więźniowie (jej fragmenty do dziś stoją na poobozowym placu pracy).
Perm-36
jeden z najbardziej znanych łagrów byłego Związku Radzieckiego. W pierwszym okresie istnienia byli tam zsyłani m.in. żołnierze Armii Czerwonej z niemieckich obozów jenieckich i koncentracyjnych, czerwonoarmiści, którzy próbowali przedostać się na Zachód oraz inne osoby uznane za wrogów ZSRR. W latach siedemdziesiątych obóz stał się jednym z głównych ośrodków przetrzymywania dysydentów i obrońców praw człowieka. Ostatni opozycjoniści opuścili gułag w 1987 r. Osiem lat później na jego terenie powstało jedyne w Federacji Rosyjskiej muzeum na terenie byłego łagru: Muzeum Historii Politycznych Represji Perm-36.
Memoriał
powstałe w 1989 r. stowarzyszenie zajmujące się badaniami historycznymi i propagowaniem wiedzy o ofiarach sowieckich prześladowań a także ochroną praw człowieka w Federacji Rosyjskiej i krajach byłego ZSRR.
Siergiej Adamowicz Kowaliow
ur. 1930 r., rosyjski działacz praw człowieka, polityk oraz sowiecki dysydent. W 1969 r. założył pierwszą w ZSRR organizację obrony praw człowieka — Grupę Inicjatywną dla Obrony Praw Człowieka w ZSRR. Pięć lat później został aresztowany pod zarzutem „propagandy i agitacji antysowieckiej”. Przez siedem lat więziony był w obozach pracy, m.in. w regionie permskim.
Przenośna Wystawa Plakatowa „Niemiecki Nazistowski Obóz Śmierci Konzentrationslager Auschwitz”
przygotowana przez historyka Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau Mirosława Obstarczyka, prezentuje wszystkie najistotniejsze zagadnienia historii obozu, a także genezę ruchu nazistowskiego oraz specyficzne elementy systemu terroru niemieckiego w okupowanej Polsce. Wystawa skonstruowana została chronologiczno-tematycznie, głównie w oparciu o własne materiały źródłowe i ikonograficzne Muzeum Auschwitz oraz o materiały Żydowskiego Instytutu Historycznego w Warszawie: fotografie, dokumenty, nielegalną twórczość obozową lub powojenne prace wykonane przez ocalonych świadków.
Tytuły poszczególnych plansz:
Geneza i cel agresji niemieckiej, Niemiecka polityka okupacyjna, Utworzenie KL Auschwitz, Początki obozu – pierwsi więźniowie, Auschwitz — narzędzie terroru wobec ludności polskiej, Rozwój obozu, KL Auschwitz: obóz koncentracyjny i ośrodek masowej zagłady Żydów, Wstęp do zagłady — niemiecka polityka wobec Żydów w latach 1933-1941, „Ostateczne rozwiązanie kwestii żydowskiej” — Holokaust, Deportacja ludności żydowskiej do KL Auschwitz, Urządzenia masowej zagłady, Przebieg zagłady, Grabież, Rejestracja więźniów, Warunki obozowej egzystencji, Głód, Niewolnicza praca więźniów, Terror, System kar, Egzekucje, Eksperymenty medyczne, Obóz kobiecy, Zagłada Cyganów (Romów), Sowieccy jeńcy wojenni, Los dzieci i młodocianych, Ruch oporu w KL Auschwitz, Ucieczki i bunty, Ujawnianie zbrodni, Pomoc mieszkańców Ziemi Oświęcimskiej, Ewakuacja — marsz śmierci i wyzwolenie, Auschwitz — Miejsce Pamięci.
