Aktualności
W Wilnie o Ponarach
Na zaproszenie Andriusa Kubiliusa, premiera Litwy, w Wilnie spotkała się grupa ekspertów, której celem była debata z osobami odpowiedzialnymi w litewskim rządzie za reorganizację Miejsca Pamięci w Ponarach. W skład grupy ekspertów weszli dr Piotr M. A. Cywiński, dyrektor Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau, Jacek Nowakowski z waszyngtońskiego Muzeum Holokaustu, Avner Shalev, dyrektor jerozolimskiego Instytutu Yad Vashem i Piotr Tarnowski z Muzeum Stutthof. W spotkaniu uczestniczyli również Arunas Gelunas, litewski minister kultury, ambasadorzy i dyplomaci Polski, Izraela, Stanów Zjednoczonych i Niemiec, a także przedstawiciele środowisk żydowskich i wileńskich Polaków oraz instytucji litewskich zajmujących się pamięcią i pomnikami. Było to pierwsze międzynarodowe spotkanie robocze we współczesnej Litwie, które rozważało kształt pamięci o ofiarach eksterminacji w Ponarach.
— Dziś przestrzeń miejsc masowych egzekucji w podwileńskim lesie jest obudowana różnymi pomnikami, pochodzącymi z różnych epok, niosącymi nierzadko sprzeczne treści — mówi dr Piotr M. A. Cywiński. — Powoduje to dezorientację wśród nielicznych zwiedzających i utrudnia zrozumienia przebiegu tragedii, które w tym miejscu rozegrały się podczas wojny — dodał Piotr Cywiński.
Spotkanie było zalążkiem litewskich prac mających na celu stworzenie całkowicie nowej koncepcji Miejsca Pamięci w Ponarach. Eksperci opowiadali o roli autentyzmu i osobistego doświadczenia w nauczaniu o ludobójstwie, o wielu wymiarach edukacji wśród dzisiejszych pokoleń ludzi młodych i o roli pamięci w kształtowaniu tożsamości. Przede wszystkim jednak wszyscy uznali, że nie ma sensu tworzenie nowej czytelności Miejsca Pamięci, jeśli nie zaistnieje konkretna polityka edukacyjna, jeśli litewscy nauczyciele nie będą przygotowani do lekcji na temat Zagłady i polityki eksterminacyjnej czasów wojny, a litewskie szkoły nie będą masowo odwiedzać nowego upamiętnienia w Ponarach.
W efekcie tego spotkania Rolanda Kvietkauskas, doradca ministra kultury Litwy, prowadzący projekt, zapowiedział ambitne prace mające na celu stworzenie pierwszej propozycji konkretnych sugestii jeszcze w tym roku. Na podstawie założeń opierających się o priorytet uszanowania autentyzmu Ponar, jako miejsca, które powinno odzyskać swoje miejsce w świadomości kolejnych pokoleń oraz zdecydowanego powiązania tego miejsca z litewskim systemem edukacji.
W Ponarach, Niemcy, z dużą pomocą litewskich oddziałów kolaboracyjnych dokonały mordu – jak się szacuje – ok. 70.000 Żydów, kilkunastu tysięcy Polaków, oraz mniejsze grupy jeńców z Armii Czerwonej i Litwinów.
