Aktualności

Upamiętnienie tzw. „Judenrampe”

„Judenrampe”, czyli torowisko między obozami Auschwitz i Birkenau, gdzie podczas wojny Niemcy kierowali niezliczone transporty z późniejszymi ofiarami obozu: Żydami, Polakami, Romami i ludźmi innymi narodowości, można już zwiedzać od 28 stycznia 2005 r.

W czwartek, podczas uroczystości 60. rocznicy wyzwolenia niemieckiego obozu zagłady Auschwitz, tę specyficzną ekspozycję pod gołym niebem otworzyli prezydent Francji Jacques Chirac oraz była więźniarka, francuska Żydówka Simone Veil. Veil jako 17-letnia dziewczyna była deportowana do Auschwitz. Transport, którym została przywieziona zakończył bieg właśnie w tym miejscu.

Ekspozycja obejmuje część torów i centralną część rampy, związaną z rozładunkiem transportów i selekcjami. Na torach ustawione zostały dwa oryginalne bydlęce wagony kolejowe, jakimi naziści transportowali ludzi do Auschwitz: wagon kolei francuskich SNCF, pochodzący z przełomu XIX i XX wieku, oraz wagon kolei niemieckich z 1917 roku.

Podczas II Wojny Światowej koleje niemieckie (Deutsche Reichsbahn) eksploatowały wagony rozmaitych konstrukcji ze wszystkich podbitych krajów. Do masowych transportów ludzi, pociągami o niskim priorytecie, używano wagonów starszej budowy, będących często w gorszym stanie technicznym od wagonów wykorzystywanych do przewozu żołnierzy czy uzbrojenia.

Ekspozycję uzupełniają teksty i materiał fotograficzny na czterech planszach, które zostały umieszczone w pobliżu miejsca rozładunku transportów i selekcji Żydów. Są wśród nich reprodukcje dwóch rysunków wykonanych nielegalnie przez nieznanego więźnia.

Przedstawiają przyjazd transportu i selekcję dokonywaną przez niemieckich lekarzy SS. Rysunki zostały odnalezione w 1947 roku.

Upamiętnione miejsce, choć obecnie już tylko w niewielkim stopniu zachowane w stanie oryginalnym, posiada ogromne znaczenie w pamięci narodów, jak i historii obozu. Od wiosny 1942 do połowy maja 1944 roku na “Judenrampe” naziści przywieźli transporty z ponad pół milionem Żydów z całej Europy, a także kilkudziesięcioma tysiącami Polaków, głównie więźniów politycznych, Romów i przedstawicieli innych narodów. Wśród przywiezionych Żydów lekarze SS, na znajdującym się na wprost bocznic polu i drodze przeprowadzali selekcje, w wyniku których od 70 do 75 procent osób kierowano na natychmiastową zagładę w komorach gazowych.

“Judenrampe” ze względu na znaczne oddalenie od terenów byłego obozu miejsce nigdy nie znalazło się w granicach muzeum. Znajdowało się nawet poza granicami tak zwanej strefy ochronnej muzeum, wyznaczoną przez UNESCO po wpisaniu byłego obozu na listę Światowego Dziedzictwa Kultury i Natury.

Krótka historia prac upamiętniających

Propozycja upamiętnienia bocznicy i rampy została przygotowana przez Muzeum w 1991 r. Ze względu na brak środków finansowych a także fakt, że Judenrampe leży w znacznym oddaleniu od terenu byłego obozu i nigdy nie znalazło się w granicach Muzeum projekt ten nie mógł być zrealizowany.

W połowie 2004 r. przybył do Muzeum pan Serge Klarsfeld, który w imieniu Fundacji Pamięci o Shoah wyraził gotowość pomocy finansowej i współpracy przy upamiętnieniu Judenrampy.

Chęć współpracy wyraziły także władze lokalne, reprezentowane przez wójta gminy Oświęcim, Polskie Koleje Państwowe (Przedsiębiorstwo Napraw i Utrzymania Infrastruktury Kolejowej w Krakowie, Zakład Gospodarowania Nieruchomościami w Krakowie, PKP Cargo S.A.) oraz Muzeum Przemysłu i Kolejnictwa na Śląsku w Jaworzynie Śląskiej.

Wspólnym wysiłkiem upamiętniono to tragiczne miejsce.