Aktualności
U podstaw pedagogiki pamięci Auschwitz i Holokaustu
U podstaw pedagogiki pamięci Auschwitz i Holokaustu to tytuł nowej publikacji Muzeum Auschwitz. Jest to zbiór artykułów autorstwa polskich badaczy zajmujących się szeroko rozumianą edukacją prowadzoną bezpośrednio w miejscach pamięci, ale także poza nimi (szkoły, uniwersytety). Teksty z dziedzin edukacji, metodologii, filozofii oraz historii zostały zebrane pod redakcją Agaty Czajkowskiej oraz Piotra Trojańskiego.
– Edukacja o Auschwitz i Holokauście – zarówno pozaformalna, jak i nieformalna – poddawana jest ciągłej weryfikacji, staje się zarówno mechanizmem trwania, jak i mechanizmem przemian – moc jej oddziaływania jest osadzona w nas wszystkich i w naszym dynamicznym stosunku zarówno do przeszłości, jak i przyszłości – powiedział Piotr Trojański.
Jak piszą we wstępie redaktorzy, ich zamiarem było „zainicjowanie zainicjowanie dyskusji wokół obszaru problemowego źródłowo związanego z Holokaustem, a jednocześnie stworzenie interdyscyplinarnej przestrzeni refleksji i wymiany doświadczeń nad podejmowanymi przez Autorów zagadnieniami ogniskującymi się wokół pamięci i edukacji.”
Całość podzielona została na cztery części: „Pedagogika pamięci jako subdyscyplina naukowa”, „Teoria i praktyka edukacyjna”, „Pedagogika pamięci – metody i przykłady” oraz „Konteksty pamięci”.
Tworzeniu pierwszej części przyświecał zamysł zarysowanie problemu pedagogiki pamięci jako subdyscypliny naukowej. Autorzy analizują tu wątek pamięci z perspektywy filozoficznej i pedagogicznej. W drugiej części znaleźć można rozważania dotyczące z jednej strony zagadnień archiwistyki społecznej, a z drugiej strony doświadczenia i refleksje związane z edukacją w miejscu pamięci.
W trzeciej części znajduje się syntetyczne opracowanie przybliżające różnorodność perspektyw w badaniach pracy nad pamięcią, natomiast czwarta część zawiera prezentację wybranych kontekstów pamięci, którymi są obszary „kategorialne”, odnoszące się do perspektyw naszkicowanych w poprzednich częściach pracy.
„Jest to problem bardzo złożony i twórcy monografii zdają sobie z tego sprawę, bowiem są świadomi tego, że wspólna pamięć bliższa jest zbiorowi mitów i nie stanowi sumy indywidualnych przeżyć. Autorzy tomu dostrzegli zresztą ambiwalencję między subiektywnymi, indywidualnymi opisami własnych losów i próbami stworzenia swoistej syntezy dziejów Holokaustu pisanych z pozycji pamięci kulturowej. […] Obecna w analizach problematyka temporalna otwiera szeroką przestrzeń badań historiozoficznych i wydaje się, że taka perspektywa stwarza dobre przesłanki do interpretowania pamięci ludzi, którzy przetrwali Holokaust” – napisał w swojej recenzji dr. hab. Sławomir Sztobryn, prof. AGH.
Wydanie książki było możliwe dzięki finansowemu wsparciu Fundacji Pamięci Ofiar Auschwitz-Birkenau. Publikacja U podstaw pedagogiki pamięci Auschwitz i Holokaustu dostępna jest w księgarni internetowej Muzeum.
SPIS TREŚCI
CZĘŚĆ PIERWSZA
PEDAGOGIKA PAMIĘCI JAKO SUBDYSCYPLINA NAKOWA
Agata Czajkowska, Pedagogika pamięci w Polsce, Stan obecny i perspektywy rozwoju
Aleksandra Boroń, Pamięć jako przedmiot badań pedagogicznych – interpretacje
Maciej Bugajewski, Cierpienie, niedowierzanie, widmowość. Słowo o pedagogice pamięci z perspektywy historiograficzno-filozoficznej
CZĘŚĆ DRUGA
TEORIA I PRAKTYWA EDUKACYJNA
Maria Martyniak, Archiwalia w muzeum-miejscu pamięci i ich wymiar edukacyjny. Na przykładzie Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu
Zbigniew Gluza, Archiwistyka społeczna w Polsce – rola, znaczenie trendy rozwoju
Marta Kubiszyn, Działanie – przeżywanie – zaangażowane uczestnictwo. Pedagogika miejsca pamięci i edukacja o Zagładzie w wybranych projektach realizowanych na terenie Państwowego Muzeum na Majdanku w Lublinie
Joanna Mieszczyńska, Edukacja w miejscach pamięci – doświadczenia i refleksje praktyka
CZĘŚĆ TRZECIA
PEDAGOGIKA PAMIĘCI – METODY I PRZYKŁADY BADAŃ EMPIRYCZNYCH
Magda Karkowska, Perspektywa biograficzna w badaniach nad pamięcią – wybrane zagadnienia
Agata Czajkowska, Agnieszka Majewska-Siwek, Wspomnienia obozowe jako źródło badań – kontekst biograficzno-hermeneutyczny
Katarzyna Stec, Funkcje społeczno-kulturowe muzeów-miejsc pamięci utworzonych na terenach poobozowych jako przedmiot badań socjologicznych – rozważania metodologiczne
CZĘŚĆ CZWARTA
KONTEKSTY PAMIĘCI
Małgorzata Wójcik-Dudek, Przemierzając Bibliotekę Shoah – lektury dla dzieci i młodzieży
Ewa Goczał, Rozpamiętywanie zdań z getta. Piotr Matywiecki i lekcja świadomości (post)memorialnej
Michał Paluch, W kiedy(m)iejscu mieszkamypedagogicznie? Dialogi ojkologiczne z Szweachem Weissem
BIBLIOGRAFIA