Aktualności
Polski wojskowy ruch oporu w obozie Auschwitz. Nowa wystawa w Google Cultural Institute.
Historię wojskowego ruchu oporu zorganizowanego przez polskich więźniów politycznych w niemieckim nazistowskim obozie koncentracyjnym i zagłady Auschwitz przybliża nowa wystawa utworzona przez Muzeum w Google Cultural Institute.
PRZEJDŹ DO WYSTAWY
– Obozowa Armia Krajowa pozostająca w łączności z ZWZ AK oraz inne polskie zorganizowane struktury podziemne na terenie KL Auschwitz były zupełnie szczególnym objawem oporu na tle całego systemu niemieckich obozów koncentracyjnych. Przekazywały informacje na zewnątrz, tworzyły zorganizowaną samopomoc więźniarską w obozie, utrudniały esesmanom inwigilację środowisk więźniarskich i analizowały na bieżąco szanse zbrojnego powstania – powiedział dr Piotr M. A. Cywiński, dyrektor Muzeum. – Ta historia, ukazana w przestrzeni wystawienniczej Google, ma szanse dziś trafić do świadomości ludzi na całym świecie, ukazując im, że nawet w najtrudniejszych chwilach znaleźli się prawdziwi patrioci i bohaterowie, nie wątpiący w sens stawiania czoła niemieckim nazistom – dodał.
Autorem wystawy jest historyk z muzealnego Centrum Badań dr Adam Cyra. – Znaczną część spośród pierwszych więźniów obozu Auschwitz stanowili Polacy zaangażowani w działalność konspiracyjną – powiedział. – W pierwszych transportach z Warszawy przybyli członkowie Tajnej Armii Polskiej − organizacji konspiracyjnej założonej przez Jana Włodarkiewicza, przy współpracy m.in. z Witoldem Pileckim. To właśnie m.in. ci więźniowie będą stanowili trzon wojskowego ruchu oporu w Auschwitz” – wyjaśnił dr Cyra.
Gdy latem 1940 r. kilku członków TAP deportowano do KL Auschwitz mjr Jan Włodarkiewicz podjął decyzję o wysłaniu tam jednego z oficerów TAP, w celu utworzenia konspiracyjnej organizacji wojskowej i zbadania możliwości uwolnienia osadzonych więźniów. Wykonanie niebezpiecznej misji powierzył Witoldowi Pileckiemu, który dał się w tym celu dobrowolnie ująć Niemcom podczas łapanki w Warszawie. Pod przybranym nazwiskiem jako Tomasz Serafiński został przywieziony do KL Auschwitz w nocy z 21 na 22 września 1940 r.
– Organizacja Wojskowa miała na celu pomoc więźniom przebywającym w KL Auschwitz, podtrzymywanie ich na duchu przez rozpowszechnianie wiadomości z frontów II wojny światowej, potajemne zdobywanie żywności, odzieży i lekarstw oraz przekazywanie wiadomości z obozu na zewnątrz, organizowanie ucieczek, a także przygotowanie własnych oddziałów do opanowania obozu we współpracy z oddziałami partyzanckimi – podkreślił dr Adam Cyra.
Ekspozycja w Google Cultural Institute mówi m.in. o strukturze i rozwoju organizacyjnym wojskowego ruchu oporu w Auschwitz, o jego najważniejszych postaciach, cz też o represjach ze strony esesmanów z załogi obozowej. Wiele miejsca poświęcono najważniejszemu elementowi działalności konspiracyjnej, której głównym celem było przekazywanie Informacji o Auschwitz poza druty obozu.
„Meldunki członków ruchu oporu, wysyłane były początkowo poprzez więźniów zwalnianych z obozu, a potem także przez wtajemniczonych robotników cywilnych zatrudnionych przez esesmanów przy rozbudowie obozu i wtajemniczonych mieszkańców Oświęcimia. Zaczęły one systematycznie docierać do Warszawy co najmniej od początku końca 1940 roku. Informacje o KL Auschwitz przekazywane były także za pośrednictwem więźniów, którzy zbiegli z obozu ” – czytamy w tekście.
W konspiracyjnych meldunkach przesyłanych z obozu pisano przede wszystkim o zbrodniach dokonywanych przez Niemców oraz o sytuacji w obozie. Od końca czerwca 1942 r. napotkać można na liczne wzmianki zarówno o morderstwach dokonywanych na Żydach w komorach gazowych, jak i o gwałtownym wzroście liczby więźniów Żydów rejestrowanych w obozie. W pochodzącym z tego okresu sprawozdaniu odnotowano dość precyzyjnie zarówno najwyższe numery wydane dotąd w obozie dla mężczyzn i kobiet, jak również pierwsze informacje o zabijaniu w komorach gazowych Żydów, nieujętych w obozowych rejestrach, oraz o zakopywaniu ciał w masowych grobach.
Częścią wystawy jest pełen wykaz członków Organizacji Wojskowej w KL Auschwitz opracowany na podstawie nazwisk i imion podanych przez Witolda Pileckiego. Oprócz tego w ekspozycji mowa jest także o ucieczce Pileckiego z obozu i jego późniejszych losach. Przedstawiona jest także pokrótce historia konsolidacji różnych grup ruchu oporu w Auschwitz w jedną międzynarodową organizację – Radę Wojskową Oświęcim.
„Niewątpliwie dzięki wojskowej konspiracji obozowej i organizowaniu przez nią ucieczek więźniów, którzy przekazywali następnie prawdę o Auschwitz, świat dowiedział się o zbrodniach niemieckich nazistów. Do efektów działań OW można zaliczyć jeszcze: zastraszanie więźniów funkcyjnych, wpisywanie fikcyjnych zawodów nowo przybyłym więźniom, czy wpisywanie w karty chorych więźniów chorób, które w przypadku selekcji w szpitalu dawały szansę na to, iż więzień taki nie zostanie skierowany do komory gazowej” – czytamy.
Wystawa w Google Cultural Institute przygotowana została w języku polskim i angielskim. W tym roku na stronie internetowej Muzeum zostanie opublikowana także znacznie obszerniejsza lekcja internetowa, która stanowić będzie całościowe ujęcie tematu ruchu oporu w niemieckim nazistowskim obozie Auschwitz.
Tłumaczenie wystawy na język angielski było możliwe dzięki wsparciu Fundacji Pamięci Ofiar Auschwitz-Birkenau.
Inne wystawy Muzeum Auschwitz w GCI:
• „Ewakuacja i wyzwolenie obozu Auschwitz”
• „Sonderkommando”
• „Tragiczna historia miłości w Auschwitz”
• „Zanim odeszli”
Google Cultural Institute dostarcza technologie, które pomagają społecznościom przynieść skarby ich kultur, archiwa, miejsca dziedzictwa narodowego oraz inne historyczne materiały online. Celem tej globalnej platformy jest zwiększenie zakresu i ilości materiału ze świata kultury, który wszyscy mogą wirtualnie odkrywać, co w konsekwencji prowadzi do demokratyzacji dostępu do kultury oraz zachowują ją dla przyszłych pokoleń. Google Cultural Institute zrzesza już ponad 600 partnerów z 60 krajów i zawiera ponad 6,2 miliona obiektów muzealnych autorstwa ponad 8 tysięcy artystów.
