Aktualności
Polaków Księgi Pamięci. Rekonstrukcja wykazów deportowanych do Auschwitz.
W Galerii Sztuki Polskiej XIX w krakowskich Sukiennicach zaprezentowano publikację Księga Pamięci. Transporty Polaków do KL Auschwitz z Krakowa i innych miejscowości Polski południowej w l. 1940-1944. Powstała ona dzięki pracy naukowców z Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu przy wsparciu Towarzystwa Opieki nad Oświęcimiem.
W ciągu blisko pięciu lat istnienia hitlerowskiego obozu koncentracyjnego Auschwitz hitlerowcy deportowali do niego około 1,3 mln osób, w tym co najmniej 1,1 mln Żydów, 140-150 tysięcy Polaków, 23 tys. Romów (Cyganów), 15 tys. radzieckich jeńców wojennych i około 25 tys. osób innych narodowości. Około 1,1 mln spośród nich zginęło w obozie. Większość nazwisk osób deportowanych figurowała w różnego rodzaju dokumentach związanych z ich ujęciem, rejestracją i zagładą. W ostatniej fazie wojny, dokumentacja ta w ramach zacierania śladów zbrodni, była przez władze hitlerowskie skrupulatnie niszczona. Z inicjatywy Towarzystwa Opieki nad Oświęcimiem Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau podjęło zadanie zrekonstruowania imiennych wykazów osób deportowanych do obozu i opublikowania ich w serii wydawniczej zatytułowanej Księgi Pamięci.
Zaprezentowana w Krakowie Księga Pamięci zawiera wykaz około 17 tys. Polaków skierowanych do Auschwitz w 200 transportach, z uwzględnieniem ich numerów obozowych, imienia i nazwiska, daty i miejsca urodzenia, zawodu, narodowości i dalszych losów. Do wykazów dołączono około 3 tys. zdjęć prywatnych i obozowych oraz dokumentów.
Każdy transport poprzedzony jest opisem przebiegu deportacji do KL Auschwitz, informacjami o osobach znanych i wyróżniających się swą pracą i działalnością publiczną bądź udziałem w obozowej konspiracji. Wśród deportowanych znaleźli się przedstawiciele wszystkich warstw społeczeństwa polskiego, w znacznej części przedstawiciele inteligencji: profesorowie wyższych uczelni, artyści, nauczyciele, lekarze, prawnicy, aktorzy, duchowni, oficerowie, studenci. Wielu spośród nich zostało rozstrzelanych, jak np. profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego bakteriolog Marian Gieszczykiewicz, prezydent miasta Krakowa, dr praw Bolesław Czuchajowski. Oprócz 17 tys. Polaków Księga zawiera dane dotyczące około tysiąca osób innych narodowości przywiezionych wraz z Polakami.
Tak Krystyna Jaskólska mówiła o swym ojcu Ignacym Miziurze, palaczu w Elektrowni Miejskiej w Krakowie, aresztowanym jesienią 1941 r., więźniu KL Auschwitz nr 26032. — W kwietniu 1942 roku wróciłam jak zwykle ze szkoły. Patrzę: mama biała jak gołąbek. Jeszcze rano nie miała ani jednego siwego włosa. Na stole leży telegram z Oświęcimia, że ojciec umarł „na skręt kiszek” 13 kwietnia 1942 roku.
Wg adnotacji zamieszczonych w Księdze ustalono, iż obóz przeżyło około 3 tys. osób. Można zatem przyjąć, że pozostałe osoby w liczbie około 15 tys. zginęły w Auschwitz lub po przeniesieniu do innych obozów. Są to osoby oznaczone w Księdze jako zmarłe (ok. 7 tys.) lub osoby, dla których brak jakiejkolwiek informacji o ich dalszym losie (około 8 tys.).
Z cyklu Ksiąg Pamięci w 2000 r. ukazała się Księga Pamięci. Transporty Polaków z Warszawy do KL Auschwitz 1940-1944 poświęcona 26 tys. Polaków przywiezionych z Warszawy (z więzienia na Pawiaku i z obozu przejściowego w Pruszkowie). W najbliższych latach opublikowane zostaną księgi pamięci Polaków deportowanych do KL Auschwitz z dystryktu radomskiego, lubelskiego i ziem włączonych do Rzeszy.
Gazeta Krakowska, Lorek Rafał 19 września 2002
