Aktualności

Pamiątki i dokumenty związane z Walentyną Konopską przekazane w darze do Muzeum

Wyjątkowe pamiątki i dokumenty związane z Ocalałą z Auschwitz Walentyną Konopską przekazano do Zbiorów i Archiwum Muzeum. To przede wszystkim szczególny album i portret wykonany w obozie Birkenau, a także listy i karty pocztowe wysłane z obozu.

Walentyna Konopska została aresztowana przez Niemców w 1942 roku za działalność w konspiracji. Z więzienia w Piotrkowie Trybunalskim 30 lipca 1942 r. została deportowana do Auschwitz, gdzie otrzymała numer 13156. Dzięki znajomości języka niemieckiego, dostała się do pracy w obozowym biurze przyjęć (Aufnahmebüro) Wydziału Politycznego. Swoje miejsce pracy wykorzystywała, by pomagać innym więźniarkom. Podrabiała między innymi kwestionariusze więźniarek z żydowskich na „aryjskie”. 

To właśnie dla niej w grudniu 1943 r. przygotowany został szczególny prezent urodzinowy. Maleńka książeczka wypełniona wierszami i ilustracjami do nich, została wykonana przez jej obozową koleżankę, Krystynę Żywulską – pisarkę i felietonistkę żydowskiego pochodzenia, należącą do czołówki polskich twórców utworów satyrycznych.

W ręcznie wykonanej z dobrej jakości twardego papieru książeczce, przewiązanej rzemykiem, znajdują się wierszyki wyrażające wdzięczność za pomoc na rzecz współwięźniarek, ale również odręczne rysunki ukazujące rzeczywistość obozową. Na jednej ze stron widzimy rysunek różnego rodzaju leków pożądanych w obozie, ale prawie zawsze niedostępnych, a obok wierszyk:

Siostra, Mama i Babka
Wszyscy zachorowali
Prawdopodobnie durchwall
Trzeba powiedzieć Wali!

Na innej odnajdujemy bardzo wzruszające, bo osobiste podziękowania dla Wali od Krystyny Żywulskiej:

Moja najmilsza Walu,
piszę ten wierszyk w zachwycie...
Jak trudno jest życzyć komuś,
komu zawdzięcza się życie...

– Album ten jest niezwykle cenny z kilku powodów – po pierwsze bardzo mało zachowało się prac artystycznych więźniów wykonanych w obozie kobiecym w Birkenau, jak i w samym Birkenau, a po drugie jest jednym z niewielu ilustrowanych albumów wykonanych przez więźniów za drutami obozów koncentracyjnych w ogóle – powiedziała Agnieszka Sieradzka, kurator w Zbiorach Muzeum.

Książeczka została przekazana w darze przez siostrzeńca Walentyny Konopskiej, Romana Chmielewskiego. Jego mama, a siostra Wali, Danuta Chmielewska, przez całe swoje życie pielęgnowała pamięć o siostrze i przechowywała pamiątki po niej. Razem z tą wyjątkową książeczką, rodzina Walentyny Konopskiej, przekazała także jej portret, również wykonany w Birkenau przez jej obozową koleżankę, Janinę Unkiewicz, pracującą z Walą w biurze przyjęć Aufnahmebüro (w zbiorach Muzeum znajduje się już kilka portretów jej autorstwa).

Do Archiwum natomiast trafiły 23 listy i 11 kart pocztowych wysłanych przez Walentynę Konopską z obozu. Korespondencja ta obejmuje czas od września 1942 do grudnia 1944 roku.

– Niezwykle intersujący jest także gryps, który Walentyna Konopska wysłała do rodziny tuż przed wywiezieniem z więzienia do KL Auschwitz. Gryps datowany jest 29 lipca 1942 roku, a następnego dnia Pani Walentyna Konopska była już więźniarką KL Auschwitz. Czytamy w nim: „Kochani. Bóg niech będzie z Wami. Wyjeżdżamy wszystkie. Bądźcie proszę spokojni i dobrej myśli. Proszę o modlitwę. Jeszcze raz bądźcie spokojni. Wala” – powiedział kierownik Archiwum dr Wojciech Płosa.

Walentyna Konopska pozostawała w obozie do czasu jego ewakuacji w styczniu 1945 roku. Zbiegła z Marszu Śmierci w Porębie, niedaleko Pszczyny, razem z Danutą Mikusz (w obozie Danuta Mosiewicz, nr obozowy 46208). Warunki obozowe bardzo osłabiły jej organizm. Zmarła jesienią 1945 r. w wieku 26 lat.