Aktualności
Nowa wystawa główna. Pierwsza część poświęcona doświadczeniu więźniów Auschwitz dostępna dla odwiedzających.
12 grudnia została otwarta dla odwiedzających pierwszą z trzech części nowej wystawy głównej Muzeum. Ekspozycja „Auschwitz – doświadczenia więźniów obozu” w blokach 8 i 9 prezentuje losy i doświadczenia więźniów zarejestrowanych w niemieckim nazistowskim obozie koncentracyjnym i zagłady Auschwitz.
W ciągu najbliższych pięciu lat zakończone zostaną dwie pozostałe części. Docelowo odwiedzający wcześniej zobaczy ekspozycję ukazującą obóz Auschwitz jako świadomie tworzoną i rozwijaną instytucję nazistowskich Niemiec oraz wystawę o Zagładzie Żydów w Auschwitz.
Autorami scenariusza są dyrektor Muzeum dr Piotr M. A. Cywiński i kierownik Centrum Badań dr Piotr Setkiewicz. Cały wieloletni projekt finansowany jest ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Podczas posiedzenia Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej, które odbyło się 18 i 19 listopada dyrektor Piotr Cywiński powiedział: – To dla nas bardzo wzruszająca chwila, bo wystawę tworzymy już od ponad 12 lat. Bardzo też ważne jest dla nas wszystkich to, że nad ekspozycją pracowała jeszcze Międzynarodowa Rada Oświęcimska, w której składzie zasiadali jeszcze Ocalali tak ważni dla kształtowania pamięci o Auschwitz po wojnie, jak prof. Władysław Bartoszewski, Marian Turski, czy Israel Gutman. Ich refleksja miała dla nas ogromne znaczenie.
– Chciałbym także podziękować Ministerstwu Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Rządy i ministrowie zmieniały się kilkakrotnie, ale wszyscy szanowali decyzję co do realizacji tej ekspozycji, bardzo drogiego przedsięwzięcia ze względu na to, iż projekt obejmuje także konserwację sześciu historycznych poobozowych budynków – podkreślił Piotr Cywiński podczas posiedzenia MRO.
Osią wystawy w blokach 8 i 9 są trzy tematy: rejestracja, obozowa codzienność oraz doświadczenie więźniów. Ilustrują je oryginalne przedmioty, cytaty z Ocalałych oraz prace artystyczne.
W pierwszej części odwiedzający poznają różne grupy więźniów rejestrowanych w obozie, a także kolejne etapy brutalnej i poniżającej przemiany w więźnia: od początkowego szoku, poprzez upokarzającą nagość podczas kąpieli, ścinanie włosów, pozbawienie wszelkiej prywatnej własności, otrzymanie obozowego pasiaka, oraz rejestrację, której symbolami są karty personalne, obozowe fotografie oraz wytatuowany numer.
Druga część opowiada o obozowej codzienności: od porannego gongu, poprzez mycie, posiłki, apele, godziny niewolniczej pracy, aż po noc w obozowym baraku.
Ostatnia część poświęcona jest doświadczeniom więźniów, stałym elementom obozowej egzystencji. Tematami są tu: zmęczenie, głód, zimno, cielesność, strach, zobojętnienie, beznadzieja oraz śmierć.
– Kiedy bierzemy pod uwagę całość wystawy w Muzeum, należy zdawać sobie jasno sprawę, że odwiedzający wejdą na ekspozycję w oryginalnym obozowym bloku już po przejściu przez bramę „Arbeit macht frei”. Po wyjściu z niej natomiast, przez długi czas będą znajdować się w poobozowej przestrzeni – zarówno w Auschwitz I, jak i w Birkenau. Tworząc ekspozycję, musieliśmy pamiętać, że stanowi ona jedynie wprowadzenie, które przygotowuje odwiedzającego do konfrontacji z autentycznym miejscem, gdzie wydarzyło się tak ogromne zło – powiedział dr Piotr Setkiewicz.
– W świecie, w którym panuje moda na wystawy narracyjno-historyczne, my bardzo świadomie uczyniliśmy ogromny krok do tyłu i przedstawiliśmy ekspozycję zdecydowanie bardziej fenomenologiczną, czyli nie taką, która definiuje i opowiada, ale taką, która pokazuje – podkreślił dr Piotr M. A. Cywiński.
„Wystawa nie tyle opowiada historię, ile ją prezentuje. Jest to świadomy wybór, inspirowany podejściem Ocalałych, którzy dekadę po wojnie tworzyli poprzednią ekspozycję. Kierowali się oni założeniem, że w takim miejscu historia powinna przemawiać obrazem i dowodami, a nie jedynie słowami. Dlatego także w tej odsłonie narratorem jest przewodnik, który w odpowiednich momentach wyjaśnia prezentowane zagadnienia” – czytamy we wstępie do katalogu wystawy.
Jak powiedział autor projektu koncepcyjnego wystawy Bartłomiej Pochopień, ekspozycja, która ma służyć milionom odwiedzających na przestrzeni kolejnych dekad, kładzie istotny nacisk na uniwersalność oraz trwałość przekazu: – Czyni to, uwypuklając rangę autentyzmu miejsca i eksponatów, między innymi poprzez minimalizowanie architektonicznych środków wyrazu.
– Zarówno wyodrębnienie jak najtrafniejszych obiektów, jak i sama architektura wystawy, aranżacja wnętrz, dobór materiałów wykończeniowych i rozwiązań technologicznych, uwzględniają przy tym nie tylko szczególną lokalizację i konserwatorską troskę o historyczne budynki, ale również bardzo intensywny ruch odwiedzających, poruszających się po Muzeum w systemie grup przewodnickich – dodał Pochopień.
W przestrzeni dwóch bloków zobaczyć można m.in. 153 oryginalne obiekty. Wśród nich są więźniarskie drewniaki i pasiaki, miski i łyżka, waga do chleba, golarka oraz krzesło służące do strzyżenia więźniów, obozowy dzwon, pejcz, łopaty, chochla do zupy, kozioł do wykonywania kar, tablica pokazująca stan liczbowy więźniów w obozie, czy pulpit na nuty i batuta dyrygenta obozowej orkiestry.
Niezwykle poruszające są niewielkich rozmiarów przedmioty, które pozwalają zobaczyć, w jaki sposób więźniowie wrzuceni w koszmarny świat obozu próbowali zachować w nim człowieczeństwo. To między innymi: grzebień, pędzel do golenia, lekarstwa, opakowanie po papierosach i zapałkach, plansza do gry oraz pionek szachowy, wykonana w obozie lalka, pierścionek, czy ryngraf.
Oprócz tego tematykę wystawy ilustruje ok. 2400 fotografii więźniów i więźniarek, 489 dokumentów rejestracyjnych oraz. 29 prac artystycznych autorstwa Ocalałych z Auschwitz: Wincentego Gawrona, Franciszka Jaźwieckiego, Jana Komskiego, Mieczysława Kościelniaka, Haliny Ołomuckiej i Władysława Siwka.
Częścią wystawy jest także tzw. Archiwum Pamięci, gdzie zobaczyć można setki kart z zapisem relacji Ocalałych, a także pierwsze wydania wspomnień ich autorstwa. To dzięki ich słowom jesteśmy dziś w stanie opowiedzieć tak dokładnie o historii Auschwitz.
„Choć wspomnienia za każdym razem są bolesne, Ocalali czują, że mają swoistą misję, że są winni to tym, którym nie było dane przeżyć obozu. Spisując swoje myśli, szczegółowo ukazują cały proces wyniszczania więźnia i obdzierania go z godności. Wskazują jednocześnie na mechanizmy, które doprowadziły do ludobójstwa w Auschwitz i powtarzają kolejnym pokoleniom słowa 'nigdy więcej'”. - czytamy w katalogu wystawy.
Ekspozycję, jeszcze przed otwarciem, mogli zobaczyć członkowie Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej oraz współpracujący z Muzeum światowi eksperci.
Cała Nowa Wystawa Główna zastąpi dotychczasową, która z pewnymi zmianami istnieje od 1955 r. Ekspozycja prezentowana będzie na parterach sześciu historycznych bloków byłego obozu Auschwitz I oznaczonych numerami od 4 do 9.
Ze względu na to, iż wystawa została zaprojektowana dla zwiedzających z przewodnikiem, towarzyszy jej katalog opublikowany w językach polskim i angielskim, który zdecydowanie pogłębia prezentowane tam zagadnienia.
