Aktualności
Niemcy w Repozytorium Cyfrowym
Muzeum odwiedziła grupa niemieckich studentów, uczestników seminarium Instytutu Etnologii Europejskiej przy Uniwersytecie Humboldta w Berlinie.
Tematem przewodnim seminarium są dzieje polskich więźniów obozu Ravensbrück — w latach 1939-1945 naziści deportowali do niego ok. 150 tys. osób, w tym 40 tys. Polaków. Jak powiedziała kierująca projektem prof. Sigrid Jacobeit trwające trzy semestry seminarium zakończy się w przyszłym roku, w 70 rocznicę agresji niemieckiej na Polskę.
Goście z Niemiec zwiedzili tereny byłego obozu oraz odwiedzili Archiwum. Halina Jastrzębska i Małgorzata Hałat z działającego w jego ramach Repozytorium Cyfrowego zapoznały studentów z prezentacją multimedialną pt. „Eksploatacja talentu oraz potencjału intelektualnego więźniów w Auschwitz-Birkenau”. Pozwala ona prześledzić losy blisko 20 artystów, architektów, naukowców, lekarzy, nauczycieli – więźniów obozu, wśród nich Bronisława Czecha, Jana Liwacza, Kazimierza Jarzębowskiego, Wandy Błachowskiej, Martyny Puzyniny, Almy Rose i Miklosa Nyszli.
Pokaz opiera się głównie na wynikach komputerowych analiz oryginalnych materiałów i towarzyszą mu m.in. kopie dokumentów SS, fotografie historyczne, prace artystyczne i wspomnienia.
Jak podkreślił kierujący Repozytorium Krzysztof Antończyk, prezentacje multimedialne powstają w oparciu o materiał z baz danych tworzonych w Repozytorium. — Od 2003 r. realizujemy cykl „Przywróćmy im twarze… Dokumenty — obrazy &nmash; świadkowie”. Ma on na celu przedstawienie sylwetek więźniów i ich losów w oparciu o zachowane dokumenty obozowe, ukazując zarazem funkcjonowanie biurokratycznej machiny obozowej — stwierdził Antończyk.
Jedna z opiekunek seminarium, dr Bärbel Schindler-Saefkow, na zakończenie wizyty powiedziała, że prezentacje wniosły wiele nowych wiadomości i ukazały studentom nowe obszary badawcze. — Mnie osobiście prezentacja ta uświadomiła, jak jeszcze wiele należy zrobić dla przebadania roli inteligencji w obozach. Dla studentów szczególnie interesująca była możliwość zapoznania się z losami polskich więźniów — dodała Schindler-Saefkow.
Repozytorium Cyfrowe
Repozytorium Cyfrowe to projekt badawczy Muzeum mający na celu pełną digitalizację zachowanych zasobów archiwalnych po byłym niemieckim nazistowskim obozie koncentracyjnym Auschwitz. Do chwili obecnej zeskanowano i wprowadzono do baz danych ok. 30% dokumentów z Archiwum, czyli ponad 650 tys. rekordów i ponad 230 tys. skanów. Część tych danych dostępna jest na stronie internetowej Muzeum.
Pełne opracowanie każdego zespołu prócz skanowania i tworzenia tekstowych baz danych zakłada również monograficzne opracowanie dokumentu jako źródła historycznego.
W ramach współpracy międzynarodowej Repozytorium pozyskuje są też dane cyfrowe z materiałów nie będących w posiadaniu Muzeum, a zawierających nazwiska osób deportowanych do Auschwitz.
Cykl „Przywróćmy im twarze… Dokumenty — obrazy — świadkowie”
Ukazanie losów pojedynczych osób w ciekawej wizualnie formie sprawia, iż historie te o wiele łatwiej zapadają w pamięć odbiorcy i są inspiracją do głębszego zainteresowania się tą trudną i ważną tematyką. Poniższe prezentacje mogą wzbogacić program zwiedzania byłego obozu Auschwitz i są dostępne dla grup polsko- i niemieckojęzycznych.
W cyklu „Przywróćmy im twarze… Dokumenty — obrazy — świadkowie” powstały następujące prezentacje:
1. Los młodocianych więźniów na przykładzie uczniów „Maurerschule” w obozie macierzystym Auschwitz
Podstawę prezentacji stanowi zachowany fragment Książki ,,Maurerschule” (Szkółki murarskiej) obejmujący okres od 3 października 1942 do 1 czerwca 1943 r. i zawierający 1500 wpisów odnoszących się do 997 więźniów. Prezentacja wykracza poza ramy czasowe tego dokumentu, ukazując dalsze losy wybranej grupy więźniów, których nazwiska widnieją w ,,Książce”. Młodociani murarze zatrudniani byli przy rozbudowie obozu, w tym komór gazowych i krematoriów, padali ofiarą pseudomedycznych eksperymentów, byli „szpilowani” (mordowani dosercowymi zastrzykami fenolu), trafiali do bunkra w bloku 11 i ginęli pod Ścianą Śmierci.
2. Los więźniów z bloku 4 w obozie macierzystym Auschwitz
Podstawę prezentacji stanowi „Książka bloku 4”. Dokument obejmujący okres od 20 października 1942 do 22 sierpnia 1942 r. zawiera łącznie 2,1 tys. wpisów odnoszących się do 2047 więźniów-mężczyzn.
Prezentacja, wykraczając poza ramy czasowe tego dokumentu, ukazuje — w oparciu o inne zespoły akt — losy wybranej grupy więźniów, których nazwiska zapisały się w historii obozu. W bloku tym przebywali m.in. więźniowie członkowie obozowego ruchu oporu. Tu odbywały się potajemne spotkania „Grupy Bojowej Oświęcim”.
3. O tych, którzy podjęli walkę z drutami...
Prezentacja jest próbą odtworzenia historii kilku ucieczek. Przedstawione zostały przygotowania do ucieczek oraz ich przebieg. Fakt ucieczek odnotowywano w różnych dokumentach obozowych. Komendantura rozsyłała listy gończe w postaci telegramów. Konsekwencją ucieczek były represje wobec współwięźniów i rodziny. W przypadku schwytania zbiega bądź zbiegów karano ich na oczach całego obozu, co miało być przestrogą dla innych. Odzwierciedlają to — przedstawione w niniejszej prezentacji — jednostkowe losy uciekinierów, którzy podjęli „walkę z drutami”.
4. Blok 11 — „Blok Śmierci” w obozie macierzystym Auschwitz
Gwarancją sprawnego funkcjonowania aparatu terroru i zagłady w obozie było absolutne posłuszeństwo więźniów. Najmniejsze wykroczenie przeciw regulaminowi obozu czy też podejrzenie o działalność w obozowym ruchu oporu władze SS karały z największą brutalnością. Wiele kar, w tym także karę śmierci, wykonywano na dziedzińcu bloku 11. Oprócz relacji świadków ważnym źródłem do poznania losów ludzi, których tam przetrzymywano jest zachowana Książka bunkra.
5. Szpitale obozowe
W sporządzanej w kancelariach szpitalnych dokumentacji podawano fałszywe przyczyny zgonu chorych. W związku ze wzrostem zapotrzebowania niemieckiego gospodarki na siłę roboczą, począwszy od drugiej połowy 1942 r. władze obozowe podjęły próby obniżenia wysokiej śmiertelności. Nie podjęły jednak żadnych kroków, które mogłyby w istotny sposób zapewnić chorym więźniom odpowiednie leczenie. Zachowane książki bloków szpitalnych, w połączeniu z relacjami byłych więźniów lekarzy i pielęgniarzy, pozwalają ukazać prawdziwe oblicze „służby zdrowia” w Auschwitz i odtworzyć losy jej „pacjentów”.
6. Nieznany Auschwitz - 3 historie
- Los pewnego więźnia z pierwszego polskiego transportu.Pierwsza historia przedstawia losy wybitnego polskiego sportowca Bronisława czecha obdarzonego również talentem artystycznym, którego młode życie znalazło swój tragiczny finał w Auschwitz.
— „Kariera” pewnego SS-Unterscharführera. Druga historia ukazuje przeciętnego młodego Niemca, Herberta Wieczorka, dążącego do sukcesu oraz jego starania, by zrobić karierę w SS.
— Edek i Mala: „Romeo i Julia” z Auschwitz. Historia Edka Galińskiego i Mali Zimetbaum pokazuje, że ludzie, którzy po przekroczeniu bramy obozu stawali się numerami, nawet w piekle Auschwitz zdolni byli do miłości.
7. Nadzorczynie SS w obozie kobiecym Auschwitz-Birkenau
W tej prezentacji Auschwitz ukazywany jest zarówno z perspektywy sprawców jak i ofiar. Nadzorczynie SS przybyły do Auschwitz wraz z pierwszym transportem kobiet 26 marca 1942 r. Łącznie było w nim zatrudnionych około 170 nadzorczyń. Większość z nich uważała służbę jako coś całkiem normalnego. Wiele wykorzystywało władzę, by wyładować na więźniarkach swoje sadystyczne skłonności. Ich zeznania po wojnie w konfrontacji z relacjami byłych więźniarek oraz dokumentami obozowymi ukazują realia obozu kobiecego w Birkenau.
