Aktualności
Cichociemni w KL Auschwitz
Cichociemni więzieni w niemieckim nazistowskim obozie koncentracyjnym i zagłady Auschwitz byli bohaterami sesji edukacyjnej, którą 28 listopada zorganizowało Międzynarodowe Centrum Edukacji o Auschwitz i Holokauście w Muzeum Auschwitz. Gościem honorowym był ostatni żyjący Cichociemny, oficer Armii Krajowej, kpt. Aleksander Tarnawski ps. Upłaz.
Podczas sesji uczestnicy mogli wysłuchać wykładów historyków Centrum Badań Muzeum: dr Jerzy Dębski mówił o oficerach Wojska Polskiego w KL Auschwitz ze szczególnym uwzględnieniem Cichociemnych, natomiast dr Adam Cyra przybliżył sylwetkę ppor. Stefana Jasieńskiego, ps. Urban. Zofia Kanclerz z gimnazjum gminnego w Rajsku mówiła o postaci mjra Piotra Szewczyka. W programie znalazła się także projekcja filmu „Życiorys z celi śmierci” w reżyserii Andrzeja Brzozowskiego. Na zakończenie sesji pod Ścianą Śmierci na dziedzińcu bloku 11, gdzie odbywały się egzekucje przez rozstrzelanie, złożono wieńce, upamiętniając ofiary obozu.
Jerzy Dębski przypomniał, że więźniami Auschwitz byli: mjr Tadeusz Stocki ps. Ćma, rtm. Jerzy Sokołowski ps. Mira, porucznicy - Stefan Jasieński ps. Urban, Wincenty Michalczewski ps. Mir, Kazimierz Smólski ps. Sosna, Tadeusz Śmigielski ps. Ślad, a także ppor. Janusz Jarosz ps. Szermierz. Większość została zatrzymana przypadkowo, aresztowana pod fałszywymi nazwiskami.
W historii obozu Auschwitz w szczególny sposób zapisał się ppor. Stefan Jasieński. Ten przedwojenny absolwent podchorążówki kawalerii i rezerwista przeszedł kurs Cichociemnych i został zrzucony na okupowane ziemie polskie w marcu 1943 r. Początkowo prowadził działalność wywiadowczą na Wileńszczyźnie, jednak latem 1944 r. został skierowany w okolice Oświęcimia.
„Poprzez grypsy nawiązał kontakt z obozową konspiracyjną Radą Wojskową Oświęcim, w której aktywnie działał więzień Józef Cyrankiewicz. Otrzymał informację m.in. o dyslokacji sił niemieckich, zasadach strzeżenia obozu i stanie kompanii wartowniczych SS, informacje o składzie narodowościowym i nastrojach wśród załogi obozowej oraz dokładne dane o stanie liczbowym więźniów w KL Auschwitz i jego podobozach” – powiedział historyk z Muzeum Auschwitz Adam Cyra, który badał losy „Urbana”.
Jasieński pracował nad planami uwolnienia więźniów obozu, jednak w nocy z 28 na 29 września 1944 r. w miejscowości Malec został on postrzelony i aresztowany przez patrol żandarmerii niemieckiej. Ranny trafił do Auschwitz. Najpierw trafił do obozowego szpitala, a następnie został przeniesiony do celi 21 w bloku 11, w którym mieścił się areszt. – Do dziś widnieją w niej rysunki na drzwiach. Ppor. Stefan Jasieński symbolicznie „napisał pamiętnik” bogatego w różnorodne doświadczenia życia. Znajdują się tam m.in. herb rodu Jasieńskich „Dołęga”, lanca ułańska z proporcem, szabla, motocykl, angielski czołg Cromwell, znak spadochronowy przedstawiający spadającego do ataku orła, a także samolot bombowy Halifax i skoczka opadającego na spadochronie. Wykonał też dwa rysunki religijne” – powiedział Adam Cyra.
Nie wiadomo dokładnie jak wyglądał przebieg przesłuchań przez obozowe gestapo. Jak podkreślił Cyra "Urban" nikogo nie zdradził i nikt z powodu jego zeznań nie został aresztowany. Jasieński poniósł śmierć w obozie – w nie wyjaśnionych do dzisiaj okolicznościach – na początku stycznia 1945 r.
Cichociemni, żołnierze polscy szkoleni w Wielkiej Brytanii do zadań specjalnych, byli wysyłani do okupowanej Polski. Wszyscy byli ochotnikami. Do służby zgłosiło się 2413 oficerów i podoficerów Polskich Sił Zbrojnych. Ogółem przeszkolono 606 osób, a do przerzutu zakwalifikowano 579 żołnierzy i kurierów. Od 15 lutego 1941 r. do 26 grudnia 1944 r. zorganizowano 82 loty, w czasie których przerzucono do Polski 316 Cichociemnych. W czasie wojny zginęło 103 Cichociemnych. Dziewięciu zostało zamordowanych przez władze komunistyczne w powojennej Polsce.
Współorganizatorem sesji edukacyjnej była Fundacja im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej.
