Aktualności
81. rocznica wybuchu Powstania Warszawskiego
W 81. rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego Muzeum Auschwitz-Birkenau oddało hołd wszystkim, którzy w sierpniu 1944 roku stanęli do walki o wolność i niepodległość okupowanej Polski. W godzinie „W”, dokładnie o 17:00, na terenie byłego niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego i zagłady Auschwitz uczczono pamięć zarówno poległych powstańców, jak i ofiar cywilnych tej największej akcji zbrojnej podziemia w okupowanej Europie. Dyrektor Muzeum, dr Piotr M. A. Cywiński, złożył wieniec pod Ścianą Straceń na dziedzińcu bloku 11 – miejscu szczególnym, gdzie w czasie funkcjonowania obozu dokonywano egzekucji.
– Historia Powstania to nie tylko wielki bojowy zryw Warszawy, to też męczeństwo ogromnej rzeszy warszawiaków, na których skoncentrowała się przeklęta zemsta niemieckiej Trzeciej Rzeszy – powiedział dyrektor Cywiński.
Powstanie Warszawskie, które rozpoczęło się 1 sierpnia 1944 r., było największym zrywem zbrojnym przeciwko niemieckiemu okupantowi w okupowanej Europie. Przez 63 dni żołnierze Armii Krajowej oraz tysiące mieszkańców stolicy prowadzili nierówną walkę o wyzwolenie Warszawy. W wyniku działań wojennych i masakr przeprowadzonych przez Niemców, śmierć poniosło od 150 do 180 tysięcy cywilów, a niemal całe miasto zostało zamienione w ruinę.
W walkach powstańczych uczestniczyło co najmniej kilkunastu więźniów obozu Auschwitz, którzy wcześniej zwolnieni zostali przez władze SS lub byli uciekinierami z tego obozu. Należeli do nich m.in. zbiegli w kwietniu 1943 r. rtm. Witold Pilecki i Edward Ciesielski, którzy Powstanie przeżyli oraz Jan Redzej, który poległ podczas walk powstańczych w pierwszych dniach sierpnia 1944 r.
Transporty Polaków z Warszawy do KL Auschwitz po Powstaniu
Po kapitulacji Warszawy Niemcy rozpoczęli masowe deportacje ludności cywilnej. Około 550 tysięcy mieszkańców stolicy oraz około 100 tys. ludzi z najbliższych okolic miasta, trafiło do obozów przejściowych, z których znaczna część została skierowana do obozów pracy i koncentracyjnych. Do obozu Auschwitz-Birkenau deportowano w tym czasie blisko 13 tysięcy osób. Wśród przywiezionych były osoby z różnych środowisk społecznych, różnych zawodów (urzędnicy państwowi, naukowcy, artyści, lekarze, handlowcy, robotnicy), różnej kondycji fizycznej (ranni, chorzy, inwalidzi, kobiety ciężarne), w różnym wieku — dzieci począwszy od kilkutygodniowych niemowląt do starców powyżej osiemdziesięciu sześciu lat. W nielicznych przypadkach byli to także ludzie innych narodowości, wśród nich ukrywający się na tzw. aryjskich papierach Żydzi.
Największe transporty do Auschwitz miały miejsce 12 i 13 sierpnia. Łącznie przywieziono blisko 6 tys. osób (w tym około 4 tys. kobiet i 2 tys. mężczyzn, a wśród nich ponad 1 tys. dzieci i młodzieży obojga płci).
W kolejnych transportach, który przybyły do Auschwitz 4, 13 i 17 września przywieziono łącznie prawie 8 tys. Większość osób z tych transportów przeniesiono po kilku, kilkunastu tygodniach do obozów w głębi Trzeciej Rzeszy i zatrudniono w przemyśle zbrojeniowym. Wielu z nich zginęło w tych obozach.
Losy osób deportowanych do Auschwitz po wybuchu Powstania w Warszawie opisują m.in. specjalna wystawa przygotowana przez Muzeum w Google Cultural Institute oraz 10. tom serii edukacyjnej Głosy Pamięci.
Została przygotowana również specjalna lekcja internetowa poświęconą transportom z powstańczej Warszawy do Auschwitz.
W jednym z podcastów z serii „O Auschwitz” o losach blisko 13 tysięcy mieszkańców Warszawy deportowanych do Auschwitz opowiada dr Wanda Witek-Malicka z Centrum Badań Muzeum.
Księgi pamięci
Pamięci deportowanych do KL Auschwitz Polaków z tzw. dystryktu warszawskiego poświęcona jest opublikowana przez Muzeum w 2000 r. Księga Pamięci. Transporty Polaków z Warszawy do KL Auschwitz 1940-1944. Zawiera ona również znane historykom nazwiska mieszkańców Warszawy, wysłanych do obozu w związku z wybuchem Powstania.
