Aktualności

61. rocznica wyzwolenia KL Auschwitz - plan uroczystości

Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu oraz Towarzystwo Opieki nad Oświęcimiem zapraszają na uroczystość 61. Rocznicy wyzwolenia KL Auschwitz, która odbędzie się na terenie byłego obozu w Birkenau 27 stycznia 2006 roku o godzinie 12.00.

Uroczystość objęta jest Honorowym Patronatem Prezesa Rady Ministrów Pana Kazimierza Marcinkiewicza

Msza Święta

w intencji Ofiar obozu Auschwitz i o Błogosławieństwo Boże dla żyjących byłych więźniów odprawiona zostanie w dniu 27 stycznia 2006 r. o godz. 10.00 w Kościele Miłosierdzia Bożego na Osiedlu Rotmistrza Witolda Pileckiego w Oświęcimiu

Plan Uroczystości:

• 10.00 Msza Święta – Kościół Miłosierdzia Bożego na Osiedlu Rotmistrza Witolda Pileckiego w Oświęcimiu
• 12.00 Główne Uroczystości – Pomnik Ofiar Faszyzmu na terenie byłego obozu Birkenau

Przebieg uroczystości

W piątek 27 stycznia przypada 61 rocznica wyzwolenia hitlerowskiego obozu KL Auschwitz. Głównym motywem tegorocznych uroczystości będzie pamięć dzieci i kobiet – więźniów obozu.

Oficjalne uroczystości odbędą się pod Pomnikiem Ofiar Faszyzmu w Birkenau. W uroczystości wezmą udział byli więźniowie KL Auschwitz, przedstawiciele organizacji kombatanckich, przedstawiciele władz państwa z premierem Kazimierzem Marcinkiewiczem na czele, przedstawiciele korpusu dyplomatycznego oraz władz lokalnych. Jednym z głównych punktów uroczystości będzie program wspomnieniowy przygotowany przez byłych więźniów Auschwitz. Uroczystości zakończą się złożeniem kwiatów i zapaleniem zniczy pod pomnikiem w Birkenau.

Podczas uroczystości w Państwowym Muzeum Auschwitz-Birkenau wystawiony będzie Akt Założycielski Międzynarodowego Centrum Edukacji o Auschwitz, który podpisywać będą byli więźniowie Auschwitz. W ubiegłym roku podczas uroczystości 60. rocznicy oswobodzenia obozu swoje podpisy pod Aktem Założycielskim złożyli w imieniu byłych więźniów KL Auschwitz-Birkenau Władysław Bartoszewski i Simone Veil. Do dziś pod aktem o powołaniu placówki podpisało się kilkuset byłych więźniów.

27 stycznia 1945 r. Armia Czerwona wyzwoliła ponad 7 tysięcy skrajnie wyczerpanych więźniów. W walkach z Niemcami o Auschwitz, Auschwitz II-Birkenau, podobóz Monowitz i miasto Oświęcim zginęło 231 żołnierzy radzieckich. Dwóch z nich, w tym podporucznik Gilmudin Baszirow tuż przy Auschwitz I.

17 stycznia 1945 roku odbył się w KL Auschwitz ostatni generalny apel. Według zachowanego raportu więźniarskiego ruchu oporu stanęło do niego łącznie 67 012 więźniarek i więźniów, w tym w obozie Auschwitz I i Auschwitz II - Birkenau 31 894, a w podobozach 35 118 osób.

W połowie stycznia 1945 roku hitlerowcy przystąpili do ostatecznej ewakuacji i likwidacji obozu Auschwitz. Decyzję przyspieszyła ofensywa wojsk radzieckich. Rozpoczęły się Marsze Śmierci. Łącznie z KL Auschwitz i podobozów wyprowadzono 58 tysięcy osób. Piesze kolumny docierały głównie do Wodzisławia Śląskiego i Gliwic, skąd otwartymi wagonami transportowano więźniów do obozów w głębi Rzeszy. Podczas akcji zginęło co najmniej 9 tys. więźniów, ale najprawdopodobniej około 15 tysięcy.

W obozie zostało ponad 9 tysięcy więźniów, w tym około 500 dzieci. Załoga SS uznała ich za nienadających się do pieszej ewakuacji. Wszyscy mieli zostać zgładzeni. Hitlerowcy zdążyli zabić około 700 z nich, w tym około 200 żywcem spalili w barakach w podobozie przy kopalni Fuersten w Wesołej koło Mysłowic.

Niemcy przystąpili również do niszczenia obiektów obozowych. 20 stycznia w Auschwitz II - Birkenau wysadzili krematoria II i III, a 26 stycznia krematorium V. 23 stycznia podpalono tak zwaną Kanadę II, czyli kompleks magazynów z mieniem zagrabionym ofiarom.

26 stycznia obóz opuściła już większość esesmanów. Więźniowie nie zważając na ostrzeliwujących ich ostatnich wartowników rozpoczęli penetrację magazynów w poszukiwaniu żywności i odzieży.

Wielu z tych, którzy próbowali walczyć ze śmiercią głodową, zginęło od kul. Umierali także z powodu zjedzenia zbyt dużych ilości żywności. Część więźniów, głównie personelu szpitali obozowych, podjęła próbę samoorganizacji życia obozowego, a zwłaszcza pomocy obłożnie chorym. Więźniarska samopomoc była naturalną kontynuacją obozowego ruchu oporu.

Zadanie wyzwolenia miasta Oświęcimia i obozu Auschwitz otrzymali żołnierze 60 Armii I Frontu Ukraińskiego, która nacierała lewym brzegiem Wisły, od Krakowa w kierunku Górnego Śląska. Bezpośredni udział w operacji oświęcimskiej wzięła 100 Lwowska Dywizja Piechoty, którą dowodził generał-major Fiodor Krasawin.

26 stycznia żołnierze przekroczyli Wisłę. W sobotę, 27 stycznia, przed południem zwiadowcy dywizji weszli na teren podobozu Monowitz. W południe oswobodzili centrum Oświęcimia, a około godziny 15.00, po krótkiej potyczce z wycofującymi się Niemcami, weszli jednocześnie na teren KL Auschwitz i do oddalonego o około 3 km Auschwitz II - Birkenau.

W walkach o wyzwolenie Auschwitz, Birkenau, Monowitz oraz miasta Oświęcimia zginęło 231 żołnierzy radzieckich, wśród nich dowódca 472 pułku, podpułkownik Semen Biesprozwannyj (odznaczony pośmiertnie w 2000 roku przez prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego Krzyżem Komandorskim Orderu Zasługi RP).

W Auschwitz, Birkenau i Monowitz wyzwolenia doczekało łącznie około 7 tysięcy więźniów. Armia Czerwona wyzwoliła też około pół tysiąca więźniów w kilku podobozach.

Część byłych więźniów, o ile pozwalał im na to stan zdrowia, tuż po wyzwoleniu odeszła do swych domów. Pozostali zostali umieszczeni w szpitalach zorganizowanych w byłych już obozach przez radzieckie wojskowe służby medyczne oraz okoliczną ludność polską. Do szpitali trafiło ponad 4,5 tysiąca byłych więźniów z ponad 20 państw, w większości Żydów. Wśród leczonych było także ponad 200 dzieci w wieku do 15 lat. Chorzy znajdowali gościnę także w prywatnych domach.

Nabyte w obozie odruchy były u wielu z nich silniejsze od poczucia rzeczywistości. Przez wiele tygodni po wyzwoleniu pielęgniarki znajdowały pod materacami chleb, chowany przez chorych na następny dzień w niedowierzaniu, że wkrótce otrzymają nowe porcje. Niektórzy uciekali przed skierowaniem do kąpieli. Bali się, że zamiast wody pojawi się gaz. Inni bronili się przed dożylnym lub domięśniowym podawaniem leków. Kojarzyło się im to ze śmiercionośnymi zastrzykami z fenolu.

Posiłki dawkowano im niemal jak leki, by nie umarli z przejedzenia, przykładowo zupę z przecieranych ziemniaków trzy razy dziennie po jednej łyżce, a po pewnym czasie po kilka łyżek.

Większość byłych więźniów opuściła radzieckie szpitale polowe i Szpital Obozowy PCK w ciągu trzech-czterech miesięcy po wyzwoleniu.

Międzynarodowe Centrum Edukacji o Auschwitz i Holokauście (MCEAH)

Akt Założycielski Międzynarodowego Centrum Edukacji o Auschwitz i Holokauście (MCEAH) został podpisany przez byłych więźniów Auschwitz podczas obchodów 60 rocznicy wyzwolenia obozu. MCEAH stanowi integralną część Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu. Jest ono kontynuatorem działań zapoczątkowanych przez tych, którzy obóz przeżyli, aby Auschwitz nigdy i nigdzie się nie powtórzył.

Poprzez edukację w historycznym miejscu Zagłady w oparciu o zbiory i archiwalia oraz ponad pięćdziesięcioletnie doświadczenia Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau w działalności naukowej, upowszechnieniowej i edukacyjnej, Centrum przyczyniać się ma do lepszego zrozumienia tragedii Auschwitz jako symbolu ludobójstwa i Holokaustu.

Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu ze względu na autentyczność miejsca historycznego, złożoną symbolikę i znaczenie Au¬schwitz dla różnych grup narodowych i religijnych w sposób natural¬ny stało się wyjątkowym ośrodkiem edukacji. Zachowane tereny byłego obozu zagłady, obozowe relikty, dokumentacja, dzieła sztuki, a przede wszystkim pamięć o tym najstraszniejszym cmentarzysku współczesnej cywilizacji.

Projekt Centrum pozwala przekształcać dotychczasową działalność edukacyjną Muzeum Auschwitz-Birkenau i dostosować ją do potrzeb i wymagań, które niesie ze sobą XXI wiek.

Akt założycielski Międzynarodowego Centrum Edukacji o Auschwitz i Holokauście przyjęty jednomyślnie na IX Posiedzeniu Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej

Upłynęło 60 lat od wstrzymania zbrodniczej machiny Zagłady i obozowej katorgi.

Lata mijają.
Jest nas coraz mniej,
którzy przez KL przeszli,
którzy rozumieją dogłębnie jego wymowę i znaczenie.

Lata mijają.
Dziś - na nowo - głoszona jest nienawiść i pogarda.
Na nowo giną narody.
Na nowo odradza się hydra antysemityzmu i ksenofobii.

Wychowywanie i edukacja o Auschwitz i Holokauście winny ocalić dzisiejszego
człowieka, dzisiejszą Europę i świat. To wychowanie i ta edukacja
rodzą się w naszych wspomnieniach i w naszym wspomnieniu ofiar.
Nas jest coraz mniej.

Niedługo nasze brzemię przejmą w pełni historycy, naukowcy, nauczyciele i wychowawcy.
Do nich zwracamy się i ich prosimy:

• przekazujcie pamięć o ofiarach Auschwitz i Holokaustu,
• pogłębiajcie zrozumienie mechanizmów nienawiści i pogardy,
• dostrzegajcie nowe zagrożenia,
• zapobiegajcie im rozdając dialog i współpracę.

Groby wzbudzają zadumę. Tu nie ma grobów.
Na miejscu tej zbrodni zaduma musi przeobrażać się w odpowiedzialność.
Ziemia bowiem nie skryje krwi ofiar, a krzyk ich nie ustanie.
Dziś edukacja o Auschwitz i Holokauście rozniesie go wobec wszystkich pokoleń.

Niech to zadanie, które nowe pokolenia biorą na swe sumienia, stanie się źródłem nadziei dla Was i dla Waszych dzieci.